Türkiye’deki Ulusal Sosyal Diyalog Mekanizmalarının Değerlendirilmesi ve İzlenmesine Yönelik Bir Model Önerisi

Yıl 2022, Cilt: 24 Sayı: 1, 199 - 229, 27.04.2022

Neşe Yıldız

Öz

Çalışma hayatının temel kavramlarından biri sosyal diyalogdur. Sosyal diyalog, hükümet, işçi ve işveren temsilcileri arasındaki ya da sadece işçi ve işveren temsilcileri arasındaki, çalışma hayatını, sosyal ve ekonomik politikaları etkileyen her türlü bilgi paylaşımını, danışmayı veya müzakereyi bünyesinde barındırmaktadır.Sosyal diyalog, ekonomik ve sosyal sorunların çözümlenebilmesi, toplumun farklı kesimleri arasında uyuşmazlıkların azaltılması, çalışma hayatında, ekonomik ve sosyal hayatta barışın, huzurun ve uyumun sağlanması için yöntemler geliştirmeyi amaçlamaktadır. Sosyal diyalog, gerek işletme ve sektörel düzeyde gerekse, ulusal, bölgesel ve uluslararası düzeylerde uygulanma zemini bulmaktadır. Türkiye’de sosyal diyalog önemli bir yere sahip olup, ulusal düzeyde diyalog kurumları oluşturulmuş, çeşitli diyalog mekanizmaları geliştirilmiş ve bu konuda yasal düzenlemeler yapılmıştır. Ancak, sosyal diyaloga ilişkin yasal dayanaklara, oluşturulan kurumlara rağmen, sosyal diyalog mekanizmalarının etkinliği tartışılmaktadır.
Bu çalışmada, yöntem olarak, sosyal diyalog ile ilgili literatür çalışması ve mevzuat incelemesi gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda, çalışma; sosyal diyalog kavramının tanımına yer vererek, Türkiye’de ulusal düzeydeki sosyal diyalog mekanizmalarının işleyişinde ortaya çıkan sorunları analiz etmekte, eksikliklerinin giderilerek mevcut mekanizmaların geliştirilmesi ve etkin sosyal diyalogun sağlanması amacıyla, izleme mekanizmalarının oluşturulmasının gerekliliğine işaret etmekte ve bir değerlendirme yapmayı hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

Türkiye’de sosyal diyalog, Türkiye’deki sosyal diyalog kurumları, sosyal diyaloğun izlenmesi, sosyal diyaloğun performans değerlendirmesi.

Evaluation of National Social Dialogue Mechanisms in Turkey and a Model Proposal for the Monitoring of It

Öz

Social dialogue, which is one of the basic concepts of working life; It includes all kinds of information sharing, consultation or negotiations that affect working life, economic and social policies between government, workers and employer representatives or only between employer and worker representatives.Social dialogue aims to develop methods for resolving economic and social problems, reducing discrepancy between different segments of society, and ensuring peace, tranquility and harmony both in working life and in economic and social life. Social dialogue finds a basis for implementation both at the business and sectoral level, as well as at national, regional and international levels.Social dialogue has an important role in Turkey, institutions related to dialogue have been established at the national level, various mechanisms have been developed and legal arrangements in this field have been made in Turkey. However, despite the legal bases and institutions established for social dialogue, effectiveness of social dialogue mechanisms are discussed.
In this study, a literature study and legislation review related to social dialogue were carried out as a method. In this context, the study; by including the definition of the concept of social dialogue, it analyzes the problems that arise in the functioning of the social dialogue mechanisms at the national level in Turkey, points out the necessity of establishing monitoring mechanisms in order to improve the existing mechanisms by eliminating their deficiencies and to ensure effective social dialogue, and aims to develop a proposal within this scope.

Anahtar Kelimeler

social dialogue in Turkey, social dialogue institutions in Turkey, monitoring of social dialogue

Kaynakça

• - Asgari Ücret Yönetmeliği, Erişim Tarihi: 15.06.2021. https://www.mevzuat.gov.tr/File/GeneratePdf?mevzuatNo= 5454&mevzuatTur=KurumVeKurulusYonetmeligi&mevzuatTertip=5 - Baydere, F. (t.y), İş Mevzuatına Tesirleri Bakımından Çalışma Meclisleri, 212-222 Erişim Tarihi: 15.06.2021. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/9409.
• - Bedir, E. vd. (2018), Türkiye’de Sosyal Diyalog Mekanizmalarının Değerlendirilmesi ve Analizi, Ankara. ILO.
• - Çelik, A., (2014). Türkiye’de Sosyal Diyalog ve Ekonomik ve Sosyal Konsey: Bir Başarısızlık Öyküsü. 15. Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Kongresi (pp.16-48), Ankara: Türk-İş Yayınları. Erişim Tarihi: 21.07.2021. https://www.researchgate.net/publication/336349673_Turkiye'de_Sosyal_Diyalog_ve_Ekonomik_ve_Sosyal_Konsey_Bir_Basarisizlik_Oykusu
• - ÇSGB, 3. Çalışma Meclisi, Ankara 1962. Erişim Tarihi: 11.05.2021. https://www.csgb.gov.tr/media/1309/3calismameclisi.pdf
• - ÇSGB, 8. Çalışma Meclisi, Ankara 1992. Erişim Tarihi: 11.05.2021. https://www.csgb.gov.tr/media/1312/8calismameclisi.pdf - ÇSGB, 9. Çalışma Meclisi, Ankara 2005 Yayın No: 120. Erişim Tarihi: 11.05.2021. https://www.csgb.gov.tr/media/1313/9calismameclisi.pdf - ÇSGB, 11. Çalışma Meclisi, 23 Aralık 2015 Erişim Tarihi: 11.05.2021. https://ailevecalisma.gov.tr/media/34035/11calisma_meclisi.pdf
• - ÇSGB (2019), 12. Çalışma Meclisi, Daha Parlak Bir Gelecek İçin Çalışmak. Ankara. Erişim Tarihi: 11.05.2021. https://ailevecalisma.gov.tr/media/34036/12calisma_meclisi.pdf
• - ÇSGB (2006, 2007, 2008, 2009, 2010, 2011, 2012, 2013, 2014) Faaliyet Raporu, Strateji Geliştirme Başkanlığı, Erişim Tarihi: 11.05.2021. http://www.csgb.gov.tr/
• - Çalışma Hayatına İlişkin Üçlü Danışma Kurulunun Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik 04.04.2004 Erişim Tarihi: 20.05.2021. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2004/04/20040404.htm
• - Dereli, T. (1997) Sosyal Diyalog: Ekonomik ve Sosyal Konsey Hakkında, Ekonomik Yaklaşım, Cilt 8, Sayı: 27, 113-130. Erişim Tarihi: 29.05.2021. https://www.bibliomed.org/mnsfulltext/94/94-1395509931.pdf?1621760114
• - Ekonomik ve Sosyal Konseyin Kuruluşu, Çalışma Esas ve Yöntemleri Hakkında Kanun, Erişim Tarihi: 20.05.2021. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.4641.pdf
• - Engin, M. (2018), AB Ülkelerindeki, İkili, Üçlü, Genişletilmiş Sosyal Diyalog Mekanizmaları ve İyi Uygulama Örnekleri. Çalışma Hayatında Sosyal Diyaloğun Geliştirilmesi Projesi. Ankara, ILO, CFTU, T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. Erişim Tarihi: 03.07.2021.
• https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/@europe/@ro-geneva/@ilo-ankara/documents/publication/wcms_666541.pdf
• - Görmüş, A. (2007), Türkiye’de Sosyal Diyaloğun Gelişimi, Çalışma ve Toplum Dergisi, 14(3): 115-140 Erişim Tarihi: 11.07.2021. https://www.researchgate.net/publication/309672323_Turkiye'de_Sosyal_Diyalogun_Gelisimi
• - HAK-İŞ (1999), 9. Olağan Genel Kurul Faaliyet Raporu 2, Ankara.
• - ILO, Ulusal Üçlü Sosyal Diyalog (2013), Daha İyi Bir Yönetişim İçin ILO Rehberi. Ankara. Erişim Tarihi: 10.07.2021. https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_dialogue/---dialogue/documents/publication/wcms_615605.pdf
• - Işığıçok, Ö. (1999) Sosyal Diyalog, Temel Nitelikleri Ve Türkiye’de Sosyal Diyaloğa İlişkin Genel Bir Değerlendirme, “İş, Güç” Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi. Cilt: 1, Sayı: 1. Erişim Tarihi: 11.05.2021. [www.isgucdergi.org] (22.04.2011) - Kaya, P. A. (1999), Türk Çalışma Mevzuatının Geliştirilmesinde Çalışma Meclislerinin Katkısı, “İş,Güç” Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, Haziran/June 1999, Cilt/Vol: 1, Sayı/Num: 1, Page: 13-16 ISSN: 1303-2860
• - Koç, Y. (1999), Türkiye’de Ekonomik ve Sosyal Konsey, Ankara, Türk-İş Eğitim Yay.No: 21 . - Koray M., Çelik A. (2007), Avrupa Birliği ve Türkiye’de Sosyal Diyalog, AB’ye Sosyal Uyum Dizisi. Ankara, Belediye-İş Sendikası.
• - Korkmaz a., Avsalli H. (2012), Türkiye'de Asgari Ücretin Hukuksal Yönü. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, Yıl:2012, C:4, S:2, s. 151-162
• - Kuruvilla, S. (2006). Social Dialogue for Decent Work. In Ghai, D. (Ed.), Decent work: Objectives and Strategies (pp. 175-215). Geneva: International Institute for Labour Studies. Erişim Tarihi: 30.05.2021. http://digitalcommons.ilr.cornell.edu/articles/167/
• - Peters vd.( Pascale Peters, Beatrice Van der Heijden, Daniel Spurk, Ans de Vos and Renate Klaassen) (2017) Social Dialogue as a Sustainable Career Development Practice to Combat (Meta) Stereotyping, Shaping Inclusive Workplaces Through Social Dialogue, Ed: Alicia Arenas Donatella Di Marco Lourdes Munduate Martin C. Euwema Editors. Springer, 209- 220.
• - T.C. Anayasası, Erişim Tarihi: 05.11.2021 https://www.mevzuat.gov.tr/
• - TİSK (2009), 4857 Sayılı İş Kanunu ve Gerekçesi, 4.Baskı, Yayın No: 29315, Ankara, Erişim Tarih: 20.07.2021: https://silo.tips/download/4857-sayili-kanunu-ve-gerekes
• - Yıldız, Osman, Dünyada Endüstri İlişkileri, Klasikten Küresele Endüstri İlişkiler, Ed: Edinç Yazıcı. Orion Kitabevi, ISBN: 078-605-5145-50-7, Ankara, 215-238
• - 4857 Sayılı İş Kanunu Erişim Tarihi: 10.07.2021 www.mevzuat.gov.tr
• - 4641 Sayılı Ekonomik ve Sosyal Konsey’e İlişkin Kanun Erişim Tarihi: 10.07.2021. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.4641.pdf
• - 3008 Sayılı İş Kanunu. Erişim Tarihi: 10.07.2021. https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/3330.pdf
• - -931 Sayılı İş Kanunu. Erişim Tarihi: 10.07.2021. https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/12672.pdf
• - 73 No’lu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi. Erişim Tarihi: 09.06.2021. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2021/04/20210421-5.pdf