The Effect of the Covıd-19 Pandemıc on the Financial Performances of Businesses Operating in Istanbul Stock Exchange (ISE) Retail Trade Sector

Yıl 2023, Cilt: 25 Sayı: Özel, 1 - 20, 30.10.2023

Yasemin Benli , Dilan Özdemir

https://doi.org/10.26745/ahbvuibfd.1364531

Öz

The development of information technologies and the diversification of consumer needs have brought the retail sector to the forefront. In particular, the disruption of the global supply chain network and the emergence of epidemics have increased the importance of studies on the retail trade sector. The retail trade sector serves as an intermediary between producers and consumers and has a dynamic structure due to its immediate adaptation to changing consumer demands. This study aims to examine the effects of the Covid 19 pandemic on the financial performance of thirteen enterprises in the retail trade sector registered in BIST for the 2018-2022 periods. In this context, profitability, liquidity, financial structure and turnover ratios are used as indicators of the financial performance of the enterprises. Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution (TOPSIS) method was used to analyze the data and financial performances were ranked by years. According to the findings; pandemic conditions did not affect every business negatively and non-food sectors came to the fore. In other words, in general, in the Turkish retail trade sector sample, the pandemic period, which negatively affected the markets, positively affected technology and clothing businesses due to the fact that consumers spent more time in their living spaces due to the mandatory lockdown situation.

Anahtar Kelimeler

ISE, Retail Trade, Financial Performance, TOPSIS

Covid-19 Pandemisinin Borsa İstanbul (BIST) Perakende Ticaret Sektöründe Faaliyet Gösteren İşletmelerin Finansal Performanslarına Etkisi

Öz

Bilgi teknolojilerinin gelişmesi ve tüketici ihtiyaçlarının çeşitlenmesi perakende sektörünü ön plana çıkarmıştır. Özellikle küresel çapta tedarik zinciri ağının bozulması ve salgınların ortaya çıkması perakende ticaret sektörü üzerinde yapılan çalışmaların önemini artırmıştır. Perakende ticaret sektörü, üreticiler ve tüketiciler arasında aracılık hizmeti görmektedir ve değişen tüketici taleplerine hemen uyum sağlaması nedeniyle de dinamik bir yapıya sahiptir. Bu çalışmada Covid 19 salgınının, BIST’e kayıtlı perakende ticaret sektöründeki on üç işletmenin finansal performansları üzerindeki etkilerinin 2018-2022 dönemleri için incelenmesi amaçlanmaktadır. Bu bağlamda işletmelerin finansal performanslarının göstergesi olarak karlılık, likidite, finansal yapı ve devir hızı oranları kullanılmıştır. Verilerin analizi için Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution (TOPSIS) yönteminden yararlanılmış, finansal performanslar yıllar itibariyle sıralamaya tabi tutulmuştur. Çalışmadan elde edilen bulgulara göre; pandemi koşullarının her işletmeyi tam anlamı ile olumsuz etkilemediği ve gıda dışı sektörlerin ön plana çıktığıdır. Bir başka deyişle genel olarak, Türkiye perakende ticaret sektörü örnekleminde, piyasaları olumsuz etkileyen pandemi döneminin, zorunlu eve kapanma durumu nedeniyle tüketicilerin yaşam alanlarında fazla zaman geçirmelerine bağlı olarak teknoloji ve giyim işletmelerini olumlu etkilediğidir.

Anahtar Kelimeler

BIST, Perkande Ticaret, Finansal Performans, TOPSIS

Kaynakça

• Aksoy, A. & Tanrıöven, C. (2013). Sermaye Piyasası ve Yatırım Araçları Analizi (4.Baskı). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Atan, M & Yılmaz, E. (2020). Karar Verme ve Karar Teorisi (s. 3-21). Örnek Uygulamalarla Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri (İçinde). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Batır, T. E. (2022). Covid 19 sürecinde gıda perakende sektörünün performans değerlendirmesi: SWARA temelinde TOPSIS yöntemi ile bir inceleme. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 7(IERFM Özel Sayısı), 194-210.
• Bozkır, B., Yıldız, U. E., & Türkmen, S. Y. (2022). Covid-19 pandemisinde Borsa İstanbul'a kote gıda sektörü işletmelerinin finansal performanslarının gri ilişkisel analiz yöntemi ile değerlendirilmesi. Sakarya Üniversitesi İşletme Enstitüsü Dergisi, 4(2), 49-57.
• Bülbül, S. & Köse, A. (2011). Türk gıda şirketlerinin finansal performansının çok amaçlı karar verme yöntemleriyle değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25, 71-97.
• Ceyhan, İ. F., & Karapolat, Ö. (2022). COPRAS yöntemiyle finansal performans ölçümü perakende ticaret firmaları üzerine bir uygulama. Yönetim, Ekonomi, Edebiyat, İslami ve Politik Bilimler Dergisi, 5(2), 25-44.
• Chen, C. T. (2000). Extensions of TOPSIS for group decision making under fuzzy environment. Fuzzy Sets and Systems, 114, 1-9.
• Deste, M. & Halifeoğlu, M. (2019). Perakende ticaret sektöründeki işletmelerin tedarik zinciri yönetimi açısından finansal performans kriterlerinin belirlenmesi: BIST’de bir uygulama. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 (18), 751-774.
• Ertaş, F. C., & Yetim, A. (2022). Covıd-19 pandemisinde gıda ve içecek sektöründeki işletmelerin finansal performansının TOPSIS yöntemiyle incelenmesi: BIST örneği. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (93), 53-74.
• Günay, F., Karadeniz, E. & Dalak, S. (2018). Türkiye’de En Yüksek Net Satış Gelirine Sahip 20 Şirketin Finansal Performanslarının Gri İlişkisel Analiz Yöntemiyle İncelenmesi. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(2), 51-73.
• Kazak, H. (2023). Türkiye perakende sektörü ve sektörün önde gelen bazı firma finansal performanslarının DEMATEL ve MOORA bütünleşik yaklaşımı ile değerlendirilmesi. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(1), 48-74.
• Keskin, İ & Altan, Ş. (2020). TOPSIS Yöntemi (s. 71-81). Örnek Uygulamalarla Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri (İçinde). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Özbek, A. (2016). BİM mağazalar zincirinin 2008-2015 dönemi finansal performansının ELECTRE III yöntemi ile ölçümü. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (2), 273-290.
• Öztel, A., & Şenkal, E. (2020). Perakende sektöründe ENTROPİ temelli COPRAS yöntemi ile finansal başarı ölçümü: Carrefoursa örneği. Yönetim, Ekonomi. Edebiyat, İslami ve Politik Bilimler Dergisi, 5(1), 8-24.
• Öztürk, İ. (2006). Türkiye’de perakende sektörü. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3 (1), 69-81.
• Pala, O. (2022). BIST perakende ticaret sektöründe MSY ve WSM tabanlı finansal başarı ölçümü ve duyarlılık analizi. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi. 18(2). 172-184.
• Soy Temür, A., İşler, İ. İ., & Temür, G. (2017). Finansal performansın TOPSİS yöntemi ile değerlendirilmesi: BİST perakende ticaret işletmeleri üzerine bir uygulama. Kesit Akademi Dergisi, (11), 712-729.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2021). Perakende Satış Endeksleri, Aralık 2021 Haber Bülteni. Sayı: 37355. (Erişim Tarihi: 01.06.2023).