Yöneticilerin Kişilik Özelliklerinin Yönetim Tarzı Seçimindeki Rolü ve İşletme Performansı Üzerine Etkileri

Yıl 2024, Cilt: 26 Sayı: 1, 123 - 144, 22.04.2024

Nilüfer Yörük Karakılıç

https://doi.org/10.26745/ahbvuibfd.1245656

Öz

İşletmeler kâr elde etme amacıyla oluşturulan birimlerdir. Bu amacı gerçekleştirebilmek için tüm kaynaklarının etkin kullanılması, üretim süreçlerine dâhil edilmesi gerekmektedir. Bu amaç doğrultunda yöneticilerin iş yapma süreçlerinde benimsediği yönetim tarzları önem kazanmaktadır. Araştırmada yönetim tarzı kapsamında geleneksel ve modern yönetim kriterleri belirlenmek suretiyle yöneticilerin benimsediği yönetim tarzının sahip oldukları kişilik özellikleri ile ilişkisi belirlenmeye çalışılmış ve yöneticilerin kişilik özelliklerinin yönetim tarzı seçimindeki rolünün işletme performansına etki edip etmediği araştırılmıştır. Yöneticilerin kişilik özelliklerinin yönetim tarzı seçiminde rolü ve işletme performansına etkilerini belirleyebilmek için Afyonkarahisar ili Organize Sanayi Bölgesinde üretim gerçekleştiren işletmelerin yönetim kadrolarında yer alan kişilere anket uygulanmış, 225 geçerli veri elde edilmiştir. Anketlerden edinilen veri setinin SPSS 22’de normallik, güvenirlik ve geçerlik analizleri yapılmıştır. Araştırmanın hipotezleri AMOS 24 programı kullanılarak Yapısal Eşitlik Modeli oluşturulmak suretiyle analiz edilmiştir. Araştırmada kişilik özellikleri alt boyutlarından nörotisizm ve gelişime açıklığın işletme performansı üzerine etkisinin olduğu ve yönetim tarzının da bu etki kapsamında anlamlı farklılık oluşturduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kişilik Özellikleri, Beş Faktör Kişilik ÖZellikleri, Yönetim Tarzı, İşletme Performansı, Personality Traits, Five Factors Personality Traits, Management Style, Business Performance

The Role of Personality Traits of Managers in Choosing a Management Style and Their Effects on Business Performance

Öz

Businesses are units created for the purpose of making a profit. In order to achieve this goal, all resources must be used effectively and included in the production processes. For this purpose, the management styles adopted by the managers in the business processes gain importance. In the research, by determining the traditional and modern management criteria within the scope of management style, the relationship between the management style adopted by the managers and their personality traits was tried to be determined and it was investigated whether the role of the personality traits of the managers in the selection of the management style affects the business performance. In order to determine the role of the personality traits of the managers in the selection of the management style and their effects on the business performance, a questionnaire was applied to the people in the management staff of the enterprises that produce in the Organized Industrial Zone of Afyonkarahisar province, and 225 valid data were obtained. Normality, reliability, and validity analyses were performed in SPSS 22 of the data set obtained from the questionnaires. The hypotheses of the research were analysed by creating a Structural Equation Model using the AMOS 24 program. In the study, it was determined that neuroticism and openness to development, which is personality traits sub-dimensions, have an effect on business performance, and management style also creates a significant difference within this effect.

Anahtar Kelimeler

Personality Traits, Five Factors Personality Traits, Management Style, Business Performance

Kaynakça

• Abatecola, G., Mandarelli, G. ve Poggesi, S. (2013). The personality factor: how top management teams make decisions. A literature review. Journal of Management & Governance, 17(4), 1073-1100. DOI:10.1007/s10997-011-9189-y.
• Abiodun, A. O., Peter, O. K. ve Chiedu, A. A. (2013). Management style as a correlate of job performance of employees of selected Nigerian brewing industries. African Journal of Business Management, 7(36), 3714-3722.
• Achenbach, Rhonda BSN, RN; Shepard, ve Judy BSN, RN, CORT. (June 1989). The study of management styles. Nursing Management (Springhouse): - Volume 20 - Issue 6 - p 76.
• Allport, G. W. ve Odbert, H. S. (1936). Trait-names: A psycho-lexical study. Psychological monographs, 47(1), i.
• Antonioni, D. (1998). Relationship between the big five personality factors and conflict management styles. International Journal of Conflict Management, 9(4).
• Benet-Martínez, V. ve John, O. P. (1998). Los Cinco Grandes across cultures and ethnic groups: Multitrait-multimethod analyses of the Big Five in Spanish and English. Journal of Personality and Social Psychology, 75(3), 729.
• Bititci, U. S., Mendibil, K., Nudurupati, S., Turner, T. ve Garengo, P. (2004). The interplay between performance measurement, organizational culture and management styles. Measuring Business Excellence, 8(3), 28-41.
• Buluk, B. (2020). Statü temelli turizm tüketimi davranışında materyalizm, kültürel değerler ve kişilik özelliklerinin rolü, Çanakkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.
• Develioğlu, K. ve Tekin, Ö. A. (2013). Beş faktör kişilik özellikleri ve yabancılaşma arasındaki ilişki: beş yıldızlı otel çalışanları üzerine bir uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(2), 15-30.
• Doğan, T. (2013). Beş faktör kişilik özellikleri ve öznel iyi oluş. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 14(1), 56-64.
• Erdil, O., Keskin, H., İmamoğlu, S. Z. ve Serhat, E.(2004). Yönetim tarzı ve çalıma koşulları, arkadalık ortamı ve takdir edilme duygusu ile iş tatmini arasındaki ilişkiler: tekstil sektöründe bir uygulama. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 5(1), 17-26.
• Eroğlu, F. (2011) Davranış bilimleri, 11. Baskı, Beta Basım, İstanbul.
• Furnham, A. ve Stringfield, P. (1993). Personality and occupational behavior: Myers-Briggs type indicator correlates of managerial practices in two cultures. Human Relations, 46(7), 827-848.
• Gökmen, A. (2010). Yönetici değişiminin işletme performansına etkisi. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(2), 11-17.
• Hasan, H. ve Al‐hawari, M. (2003). Management styles and performance: a knowledge space framework. Journal of Knowledge Management, 7(4).
• Hatefi, M. M. ve Rousta, A. (2019). Relationship between knowledge management. Management Styles and Organizational Performance, 12:1, 45, 231-252.
• Hatipoğlu, Z. ve Akduman, G. (2019). Psikolojik sözleşme ihlalinin örgütsel sessizlik üzerindeki etkisinde kişilik özelliklerinin aracı rolü. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18(72), 2129-2151.
• Huysentruyt, M., Stephan, U. ve Vujić, S. (2015). CEO’s values, management style and firm performance: Evidence From Social Enterprise İn Europe. Geraadpleegd Van Http://Chaireeppp. Org/Files_Chaire/Huysentruyt_Stephan_And_Vujic_March_2015. Pdf.
• Kafetzopoulos, D. ve Gotzamani, K. (2022). The effect of talent management and leadership styles on firms’ sustainable performance. European Business Review, DOI:10.1108/EBR-07-2021-0148.
• Kaplan, R.S. ve Norton, D.P., (1999). Balanced scorecard, İngilizceden çeviren: Serra Egeli, Sistem Yayıncılık, İstanbul.
• Kara, E. ve Çavuş, M.F. (2014). Turizmde modern yönetim uygulamaları. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl.2, Sayı.1, 473-485.
• Mccrae, R.R. ve Costa, P.T. (1992). Four ways five factors are basics. Personality and Individual Differences , 13(6),653-665.
• Meydan, C. M. ve Şeşen, H. (2015). Yapısal eşitlik modellemesi AMOS uygulamaları, Detay Yayıncılık, Ankara, 2.
• Nas, T. İ. ve Doğan, A. (2020). Z kuşağındaki bireylerin kişilik özelliklerinin paternalist liderlik algılarına etkisinde örgüt kültürünün düzenleyici rolü. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(2), 30-60.
• Nouri, F., Feizi, A., Afshar, H., HassanzadehKeshteli, A. ve Adibi, P. (2019). How five-factor personality traits affect psychological distress and depression? results from a large population-based study. Psychological Studies. DOI:10.1007/s12646-018-0474-6.
• Ogbeide, G. C. A. ve Harrington, R. J. (2011). The relationship among participative management style, strategy implementation success, and financial performance in the foodservice industry. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 23(6), 719-738.
• Oh, I.-S., Kim, S. ve Van Iddekinge, C. H. (2015). Taking it to another level: Do personality-based human capital resources matter to firm performance? Journal of Applied Psychology, 100(3), 935–947. DOI:10.1037/a0039052
• Örs, N. (2010). Örgüt kültürü tipleri ile yönetim tarzları arasındaki ilişkinin kamu örgütlerinde incelenmesine yönelik bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özgür, B. (2011). Yönetim tarzları ve etkileri. Maliye Dergisi, 161, 215-230.
• Özler, D. E., Mercan, N. ve Yeni, Z. (2016). Y kuşağının beş faktör kişilik özelliklerinin kariyer uyum yetenekleri üzerindeki etkisini belirlemeye yönelik bir araştırma. Is, Güç: The Journal of Industrial Relations & Human Resources, 18(4).
• Özsoy, E. ve Yıldız, G. (2013). Kişilik kavramının örgütler açısından önemi: bir literatür taraması. İşletme Bilimi Dergisi, 1(2), 1-12.
• Smith-Sadler, E., Hampson, Y., Chaston, I. ve Badger, B. (2003). Managerial behavior, entrepreneurial style, and small firm performance. Journal of Small Business Management, 41(1), 47-67.
• Sezgin, Ö. (2022). Kadın yöneticilere ilişkin tutum ve karanlık üçlü kişilik özellikleri ile liderlik tarzları arasındaki ilişki (Doctoral Dissertation, Kastamonu Üniversitesi).
• Shao, L. ve Webber, S. (2006). A cross-cultural test of the ‘five-factor model of personality and transformational leadership. Journal of Business Research, 59(8), 936-944. DOI:10.1016/j.jbusres.2006.02.005.
• Sikalieh, D. ve Mkoji, D. (2012). The influence of personality dimensions on organizational performance. International Journal of Humanities and Social Science, vol.2, no.17.
• Stevens, C. D. ve Ash, R. A. (2001). Selecting employees for fit: Personality and preferred managerial style. Journal of Managerial Issues, 500-517.
• Suliman, A. M., AbdelRahman, A. A. ve Abdalla, A. (2010). Personality traits and work performance in a duty‐free industry. International Journal of Commerce and Management, 20(1), 64-82.
• Sünbül, E. (2017). Yöneticilerin kişilik özelliklerinin liderlik davranışlarına etkisi üzerine ampirik bir araştırma (Doctoral Dissertation, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Thurstone, L. L. (1934). The vectors of mind. Psychological Review, 41(1), 1.
• Van Aarde, N., Meiring, D., & Wiernik, B. M. (2017). The validity of the Big Five personality traits for job performance: Meta‐analyses of South African studies. International Journal of Selection and Assessment, 25(3), 223-239. DOI:10.1111/ijsa.12175.
• Yalçın, İ., Şeker, M. ve Bayram, A. (2014). Yöneticilerin kişilik özellikleri ve duygusal zekâları ile yönetim bilişim sistemleri kullanımları arasındaki etkileşimin tespitine yönelik bir araştırma. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (13), 75-92.
• Yang, C. C. (2012). The effect of environmental management on environmental performance and firm performance in Taiwanese maritime firms. International Journal of Shipping and Transport Logistics 4, 4(4), 393-407.
• Yılmaz, H. (2014). Bilgi liderliğinin işletme performansı üzerine etkilerinin değerlendirilmesi. Optimum: Journal of Economics & Management Sciences/Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 1(1).
• Yörük Karakılıç N. ve Öcal H. (2014). Liderlik tarzı strateji seçimi ve performans ilişkisi, 22. Yönetim Ve Organizasyon Kongresi, 30-37. (Tam Metin Bildiri/Sözlü Sunum)(Yayın No:1315219).
• Zehir, C. ve Acar, A. (2005). Örgütsel yeteneklerin işletme performansına etkileri. Gazi Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(3), 15-34. Retrieved from Https://Dergipark.Org.Tr/En/Pub/Gaziuiibfd/İssue/28337/301176.
• Zhang, L. ve Huang, J. (2001). Thinking styles and the five-factor model of personality. European Journal of Personality, 15, 465-476. DOI:10.1002/per.429.