Sanayi Üretiminin, Otomotiv İhracatının ve Toplam İhracatın Gayri Safi Yurt İçi Hâsılaya (GSYİH) Etkisi: Yapısal Eşitlik Modeli (YEM) ile Analizi

Yıl 2024, Cilt: 26 Sayı: 3, 801 - 824

Yasemin Keskin Benli , Sinan Can Altuntaş , Erkan Yıldız

https://doi.org/10.26745/ahbvuibfd.1489423

Öz

20. yüzyıldan itibaren tüm ülkelerin en önemli vizyonu sanayileşme ve küresel rekabet ortamında karar verici ülke pozisyonuna sahip olabilmektir. Bu vizyon doğrultusunda ülkeler sanayi alanını güçlendirici yapısal reformlar yapmaktadır ve kalkınma programlarına uymaya gayret göstermektedir. Otomotiv sektörü de reform paketlerinde yerini öncelikli sırada almaktadır. Günümüzde otomotiv sektöründe önemli sayılabilecek birçok gelişme yaşanmaktadır ve sektörün gelecek potansiyelinin ülke ekonomileri açısından önemli bir rol oynayacağı düşünülmektedir. Bu nedenle sanayi üretiminin, otomotiv ihracatının ve toplam ihracatın GSYİH’ye etkisinin araştırılması önemlidir. Bu doğrultuda çalışmanın amacı 2010-2022 yılları arasında toplam 13 yıllık verileri kullanarak, Türkiye’nin sanayi üretiminin, otomotiv ihracatının ve toplam ihracatın GSYİH’yi ne yönde ve ne şekilde etkilediğini YEM ile analiz etmektir. Çalışmanın değişkenlerini; Türkiye'nin sanayi üretim endeksinin yüzdesel değişimi, otomotiv ihracatının yüzdesel değişimi, toplam ihracatının yüzdesel değişimi ve GSYİH'sindeki yüzdesel değişim verileri oluşturmaktadır. Çalışmada kullanılan veriler Uluslararası Ticaret Merkezi (UTM) Trade Map ara yüzünden ve Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) veri tabanından derlenmiştir. Çalışma bulgularına göre; sanayi üretimi, otomotiv ihracatı ve toplam ihracat GSYİH’yi pozitif yönde etkilemektedir.

Anahtar Kelimeler

Gayri Safi Yurt İçi Hâsıla (GSYİH), Yapısal Eşitlik Modeli (YEM), Sanayi Üretimi, Otomotiv İhracatı, Toplam İhracat

The Effect of Industrial Production, Automotive Exports and Total Exports on Gross Domestic Product (GDP): Analysis with Structural Equation Model (SEM)

Öz

The most important vision of all countries is to have a decision-making country position in the industrialization, globally competitive environment since the 20th century. In line with this vision, countries make structural reforms that strengthen the industrial area and strive to comply with development programs. The automotive sector takes place as a priority in reform packages. There are important developments that have occurred in the automotive sector, and it is thought that the future potential of the sector will play an important role in the country's economy. Investigating the relationship between industrial production, automotive exports and total exports with GDP is important. In this direction, the aim of this study is to analyze how and in what ways Türkiye's industrial production, automotive exports, and total exports affect GDP between 2010-2022 with SEM. The scope of this study; Türkiye's industrial production, automotive exports, total exports, and GDP data are included to cover 13 years. The variables of the study are the percentage change of Türkiye's industrial production index, the percentage change of automotive exports, the percentage change of total exports and the percentage change in GDP. The data used in this study were taken from the Trade Map interface of the International Trade Center (ITC) and the Turkish Statistical Institute’s (TURKSTAT) database. According to study findings, it was observed that the industrial production, automotive exports, and total exports affected GDP positively.

Anahtar Kelimeler

Gross Domestic Product (GDP), Structural Equation Model (SEM), Industrial Production, Automotive Exports, Total Exports

Kaynakça

• Arifin, M., Priadana, S. ve Sunar, S. (2023). Factors affecting the increasing competitiveness of the automotive industry sector in promoting sustainable Indonesian economic growth. 3rd International Conference on Law, Social Science, Economics and Education (ICLSSEE 2023), Indonesia.
• Altuntaş, S. C. (2021). Türkiye otomotiv endüstrisinin açıklanmış karşılaştırmalı üstünlük modeli açısından rekabet analizi. Gümrük ve Ticaret Dergisi, 8(25), 36-49.
• Ambroziak, A. A. (2016). Recent changes and developments in state aid for research, development and innovation in the European Union. Studia Europejskie (Studies in European Affairs), 20(4(80)), 73-94.
• Avcu, N. (2016). Türkiye’de otomotiv sektöründe yoğunlaşma ve büyüme üzerindeki etkisi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
• Baykara, T. C. ve Akiş, E. (2022). Türk otomotiv sanayi’nin rekabet gücü analizi (2011-2020). Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(1), 1-25.
• Cao, Y., You, J., Shi, Y. ve Hu, W. (2020). The obstacles of China’s intelligent automobile manufacturing industry development: A structural equation modeling study. Chinese Management Studies, 14(1), 159-183. Cohen, J. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences. Academic Press Inc.
• Çetin, B., Barış, S. ve Sarıoğlu, S. (2011). Türkiye’de karayollarının gelişimine tarihsel bir bakış. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 1(1), 123-150.
• Dursun, Y. ve Kocagöz, E. (2010). Yapısal eşitlik modellemesi ve regresyon: Karşılaştırmalı bir analiz. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (35), 1-17.
• El-Khodary, M., El Kadri, A. ve Dassouli, S. (2024). A comprehensive analysis of the inter-relationships of impact between automotive industry, economic growth, natural resources and environmental degradation: Morocco as an example. Environment, Development and Sustainability, 1-32.
• Erkök, B. (2016). Türkiye’de 1980 sonrası dönemde girdi çıktı analizi ile otomotiv sektörünün konumu [Doktora Tezi]. Atılım Üniversitesi, Ankara.
• Erkök, B. (2018). Girdi çıktı analizi ile otomotiv sektörünün konumu. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 55(644), 9-40.
• Erkök, B. ve Yeşilyaprak, M. (2019). Otomotiv sektörünün ithalata bağımlılığının analizi. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 56(649), 9-22.
• Erkök, B. (2021). Current account deficit and automotive sector nexus in Turkey: An Input-Output Analysis. Sosyoekonomi, 29(49), 113-129.
• Hair, J. F., Hult, G. T. M., Ringle, C. M. ve Sarstedt, M. (2022). A primer on partial least squares structural equation modeling (PLS-SEM) 3rd ed., Sage Publications.
• İnançlı, S. ve Konak, A. (2011). Türkiye’de ihracatın ithalata bağımlılığı: otomotiv sektörü. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 6(2), 343-362.
• Jermsittiparsert, K., Sriyakul, T. ve Sangperm, N. (2019). The influence of customer and technology supply chain integration on social sustainable performance with moderating role of organizational structure. International Journal of Supply Chain Management, 8(3), 71-82.
• Juust, M., Vahter, P. ve Varblane, U. (2021). Trade effects of the EU–South Korea free trade agreement in the automotive industry. Journal of East-West Business, 27(1), 1-29. Karagöz, K. (2021). Türkiye’de otomotiv sektörünün ekonomiye etkisi: Ekonometrik bir analiz. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(12), 126-143. Mohaghar, A. ve Ghasemi, R. (2011). A conceptual model for supply chain relations quality and supply chain performance by structural equation modeling: A case study in the Iranian automotive industry. European Journal of Social Sciences, 21(3), 456-470.
• Nagy, J. ve Jámbor, Z. (2018). Competitiveness in global trade: The case of the automobile industry. Economic Annals, 63(218), 61-84.
• Özbay, F., Pehlivan, C. ve Oğuztürk, B. S. (2020). Otomotiv ihracatının istihdam, doğrudan yabancı yatırımlar ve büyüme üzerindeki etkisi: Türkiye üzerine ekonometrik bir uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(4), 569-585.
• Özdemir-Öztürk N. (2022). Türkiye otomotiv sektörünün beş güç modeli ile değerlendirilmesi. Yeni Fikir Dergisi, 14(28), 19-27.
• Polat, M. A. (2020). Türk otomotiv sektörünün ekonomik büyümeye etkisi: Karşılaştırmalı bir ekonometrik analiz. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 19(73), 504-521.
• Peridy, N. J. ve Abedini, J. (2008). The growing influence of emerging countries in the world car industry: An estimation of export potentials in a world trade model. Global Economy Journal, 8(3), 1-26.
• Pişkin, S. (2017). Otomotiv sektör raporu, Türkiye otomotiv sanayi rekabet gücü ve talep dinamikleri perspektifinde 2020 iç pazar beklentileri, TSKB Ekonomik Araştırmalar Sektör Raporu, 1-96.
• Ringle, C. M., Wende, S. ve Becker, J. M. (2022). SmartPLS 4. Boenningstedt. SmartPLS Retrieved from https://www.smartpls.com
• Sarstedt, M., Ringle, C. M. ve Hair, J. F. (2017). Treating unobserved heterogeneity in PLS-SEM: A multi-method approach. Partial least squares path modeling: Basic concepts, methodological issues and applications, 197-217.
• Török, L. (2022). The contribution of the Visegrad four automotive industry to economic growth. Journal of International Studies, 15(1), 90-103.
• Türkcan, K. ve Ateş, A. (2010). Structure and determinants of intra-industry trade in the US auto-industry. Journal of International and Global Economic Studies, 2(2), 15-46.
• Uçak, S., Aytekin, A. G. ve Kuvat, Ö. (2018). ARDL modeli ile Türkiye’de otomotiv ihracatı-büyüme ilişkisi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(ICEESS’18), 201-209.
• Volgina, N. A. ve Wang, Y. (2022). China's position in the global automotive production and exports, 2018–2020. Current Problems of the World Economy and International Trade. Research in Economic Anthropology, 42(1), 15-24.
• Yıldız, E. (2021). SmartPLS ile yapısal eşitlik modellemesi reflektif ve formatif yapılar. Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, V., Kinaş, Y. ve Olgaç, S. (2024). Smart-PLS 4 ile yapısal eşitlik modellemesi. Detay Yayıncılık.
• Yükseler, Z. ve Türkan, E. (2008). Türkiye’nin üretim ve dış ticaret yapısında dönüşüm. TÜSİAD Report, (02-453).
• İnternet Kaynakları: Carlogos - https://www.carlogos.org/reviews/largest-car-companies.html?expand_article=1
• İstanbul Sanayi Odası (İSO) - https://www.iso500.org.tr/500-buyuk-sanayi-kurulusu?yil=2023
• International Organization of Motor Vehicle Manufacturers (OICA) - https://www.oica.net/production-statistics/
• Trademap - https://www.trademap.org/Country_SelProduct_TS.aspx?nvpm
• Klynveld Peat Marwick Goerdeler (KPMG) - https://assets.kpmg.com/content/dam/kpmg/tr/pdf/2021/08/kpmg-perspektifinden-otomotiv-sektorune-bakis-2021.pdf
• Otomotiv Sanayii Derneği (OSD) - https://www.osd.org.tr/osd-yayinlari/otomotiv-sektoru-aylik-degerlendirme-raporlari
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) - https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Donemsel-Gayrisafi-Yurt-Ici-Hasila-IV.-Ceyrek:-Ekim-Aralik,-2022-49664