The Applicability of Universal Basic Income in Türkiye and Financing Proposal

Yıl 2025, Cilt: 27 Sayı: 2, 379 - 404, 18.08.2025

Ahmet Ulusoy , Muharrem Çakır

https://doi.org/10.26745/ahbvuibfd.1641912

Öz

The increase in inequality in income and wealth distribution, the rise in unemployment, especially due to technological developments, and the increase in poverty have made the universal basic income a hot topic that has been debated intensely. Universal basic income, considered as an alternative social transfer system, can be defined as cash transfers made continuously to individuals who constitute society without any conditions. Universal basic income implemented in different ways depending on the structure of the society and the economic situation of the country. Despite this differences, universal basic income has the main purposes of providing support to citizens to meet their basic human needs, spreading welfare throughout society and preventing social tension that may arise due to income inequality.
This study analyzes the applicability of universal basic income in Türkiye and concludes that variants of universal basic income can be implemented instead of universal basic income. In this context, firstly, the cost of the variant that can be implemented in Türkiye is calculated approximately on a household basis based on the hunger threshold and the number of household members. Then, in order to overcome the financing problem that will arise from the implementation, recommendations are given by taking into account the objectives of universal basic income.

Anahtar Kelimeler

Universal Basic Income , Poverty , Fairness in Income Distribution , Social Assistance , Negative Income Tax

Türkiye’de Evrensel Temel Gelirin Uygulanabilirliği ve Finansman Önerisi

Öz

Gelir ve servet dağılımındaki eşitsizliğin artması, özellikle teknolojik gelişmelere bağlı olarak işsizliğin ve yoksulluğun yaygınlaşması evrensel temel gelir uygulamasının yeniden gündeme gelmesine ve uygulanabilirliğinin yoğun olarak tartışılmasına neden olmaktadır. Alternatif bir sosyal transfer sistemi olarak düşünülen evrensel temel gelir, toplumu oluşturan bireylere herhangi bir şarta bağlı kalmaksızın sürekli olarak yapılan nakit transferler olarak tanımlanabilir. Evrensel temel gelir, toplumun yapıları ve ülkenin içinde bulundukları ekonomik durumlardan dolayı farklı şekillerde uygulanmaktadır. Bu farklılıklara rağmen evrensel temel gelir vatandaşlara temel insani gereksinimleri karşılamak amacıyla destek sağlamak, refahı toplum geneline yaymak ve gelir eşitsizliği nedeniyle ortaya çıkabilecek toplumsal gerilimi önlemek şeklinde temel amaçlara sahiptir.
Bu çalışmada evrensel temel gelirin Türkiye açısından uygulanabilirliği analiz edilmiş evrensel temel gelir yerine varyantlarının uygulanabileceği sonucuna varılmıştır. Bu kapsamda öncelikle Türkiye özelinde uygulanabilecek varyant uygulamanın maliyeti hanehalkı bazında açlık sınırı ve hanehalkı birey sayıları esas alınarak yaklaşık olarak hesaplanmıştır. Daha sonra ise uygulamanın ortaya çıkaracağı ek finansman ihtiyacının karşılanması için neler yapılabileceği konusunda öneriler getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Evrensel Temel Gelir , Yoksulluk , Gelir Dağılımında Adalet , Sosyal Yardım , Negatif Gelir Vergisi

Kaynakça

• Adalet ve Kalkınma Partisi. (2023). Türkiye Yüzyılı İçin Doğru Adımlar Seçim Beyannamesi 2023.
• Allahyar, F. J. (t.y). Universal Basic Income Could it be introduced in the UK, The University of Sheffield.
• Al-Shami, A. and Bullock, K. (2019). Islamic Perspectives on Basic Income, The American Journal of Islamic Social Sciences, Vol. 36, No. 1, 29-52.
• Banerjee, A., Niehaus, P. and Suri, T. (2019). Universal Basic Income in The Developing World, Annual Review of Economics, Volume 11, 959-983.
• Beken, H. G. (2021). Evrensel Temel Gelir Deneyi ve Projelerinin Değerlendirilmesine Teorik Bir Bakış, Çalışma İlişkileri Dergisi, Cilt 12, Sayı 2, 154-185.
• Bidadanure, J. U. (2019). The Political Theoriy of Universal Basic Income, Annual Review of Political Science, Volume 22, 481-501.
• Chancel, L., Piketty, T., Saze, E. and Zucman, G. (2023). World Inequilty Report 2022, World Inequlity Lab.
• Coadly, D., Jahan, S., Matsumoto, R. and Shang, B. (2021). Guranteed Minimum Income Schemes in Europe: Landscape and Design, IMF, Working Paper 21/179.
• Cogan, J. F. and. Heil. D. L. (2021). The Economic Impact of a Universal Basic Income, Hower Institution, https://www.hoover.org/research/economic-impact-universal-basic-income Erişim Tarihi: 26.02.2024
• Cumhuriyet Halk Partisi. (2022). 15 Soruda Aile Destek Sigortası, https://chp.org.tr/yayin/15-soruda-aile-destekleri-sigortasi/Open Erişim Tarihi: 24.09.2024.
• Çakmakoğlu, D., Tekdemir, N. ve İyidoğan, P. C. (2024). Türkiye’de Evrensel Temel Gelire Bakış: Multinominal Lojistik Regresyon Analizinden Kanıtlar, Maliye Dergisi, Sayı 186, 87-112.
• Çakır, M. (2021). Uluslararası Vergi Planlaması ve Türkiye Uygulamaları, Adalet Yayınevi.
• De Wispelaere, J. and Stirton, L. (2004). The Many Faces of Universal Basic Income, The Political Quarterly Publishing, 75(3), 266-274.
• Gentilini, U. and Grosh, M. (2020). UBI As Social Assistance: Comparative Models and Instruments, (Edited by Ugo Gentilini, Margaret Grosh, Jamele Rigolini, and Ruslan Yemtsov) “Exploring Universal Basic Income A Guide to Navigating Concepts, Evidence and Practices, World Bank Group, 73-98.
• Gentilini, U., Grosh, M. and Yemtsow, R. (2020). The Idea of Universal Basic Income (Edited by Ugo Gentilini, Margaret Grosh, Jamele Rigolini, and Ruslan Yemtsov). Exploring Universal Basic Income A Guide to Navigating Concepts, Evidence and Practices, World Bank Group, 17-72.
• Gentilini, U., Grosh, M., Rigolini, J. and Yemtsov, R. (2020). Overwiev Exploring Universal Basic Income, (Edited by Ugo Gentilini, Margaret Grosh, Jamele Rigolini, and Ruslan Yemtsov)., Exploring Universal Basic Income A Guide to Navigating Concepts, Evidence and Practices, World Bank Group, 1-16.
• Ghatak, M. and Maniquet, F. (2019). Universal Basic Income: Some Theoretical Aspects, Annual Review of Economics, Volume 11, 895-928.
• Kaya, Ş. M. (2018). Türkiye’de Bir Sosyal Harcama Olarak Evrensel Temel Gelir Uygulaması, Politik Ekonomik Kuram, Cilt 3(1), 129-149.
• Kerman, N. (2021). The Role of Universal Basic Income in Preventing and Ending Homelessness, International Journal on Homelessnes, Vol. 1, No. 1, 3-13.
• Lee, K. and Qiufan, C. (2018). Yapay Zeka Geleceğimiz İçin On Vizyon 2041, OptimistBilim Yayınları. Loft, P., Kennedy, S., Mackley, A. and Hobson, F. (2020). The Indroduction of a Universal Basic Income, House of Commons Library, Number CDP0096.
• Lombardozzi, L. (2020). Gender Inequality, Social Reproduction and the Universal Basic Income, The Political Quarterly, Volume 91, Issue 2, 317-323.
• Monem, H. A. (2020). Universal Basic Income (UBI), Arab Monetary Fund.
• Narinç, N. Ö. (2023). Bir Sosyal Politika Aracı Geçmişten Günümüze Evrensel Temel Gelir, Gazi Kitabevi.
• Nettle, D., Johnson, E., Johnson, M. and Saxe, R. (2021). Why Has The Covid-19 Pandemic Increased Supoort for Universal Basic Income?, Humanities & Social Sciences Communications..
• Parijs, P. V. (2004). A Basic Income for All: AB Brief
• Rasoolinejad, M. (2021). Universal Basic Income: The Lat Bullet in the Darkness, arXiv: 1910.05658v2, https://arxiv.org/pdf/1910.05658.pdf Erişim tarihi: 07.02.2024
• Reed, H. and Lansey, S. (2016). Universal Basic Income: An Idea Whose Time Has Come?, Joseph RownTree Foundation.
• Rucket, A., Huynh, C. and Labonte, R. (2017). Perspectives Reducing Health Ineqities: Is Universal Basic Income The Way Forward?, Journal of Public Health, Volume 40, No 1, 3-7.
• Sabuncu, Ö. (2018). Hz. Ömer Dönemi Kurumsallaşma Faaliyetleri, Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Yıl 23, Sayı 36, 136-154.
• Salehi-Isfahani, D. and Mostafavi-Dehzooei, M. H. (2018). Cash Transfers and Labor Supply: Evidence From A Large-Scale Program in Iran, Journal of Development Economics, Volume 135, 349-367.
• Sapankaya, F. Y. ve Karabulut, Ş. (2018). 16. Yüzyıldan 21. Yüzyıla Temel Gelir Düşüncesinin Yeniden Doğuşu, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı 52, 353-380.
• Standfor Basic Income Lab. (2023) https://basicincome.stanford.edu/experiments-map/ Erişim Tarihi: 25.09.2024.
• Servante, D. (2017). AB ve Dünyadaki Temel Gelir Tartışmaları, İKV Değerlendirme Notu, İktisadi Kalkınma Vakfı, Eylül.
• Straubhaar, T. (2017). On The Economics of a Universal Basic Incomce, Intereconomics, Volume 52, 74-80.
• Şahin, S. Ç. ve Kılıç, İ. E. (2021). Basic Income and Its Applicability in Tukey, (Edited by Biray Kolluoğlu ve Deniz Yükseker) New Perspectives on Turkey, 65, Cambridge University Press, 6-26.
• Tax Justice Network. (2023). State of Tax Justice 2023, 35
• Ter-Minassian, T. (2020). Financing a Universal Basic Income: A Primer, (Edited by Ugo Gentilini, Margaret Grosh, Jamele Rigolini, and Ruslan Yemtsov) Exploring Universal Basic Income A Guide to Navigating Concepts, Evidence and Practices, World Bank Group, 153-182.
• UN Women. (x). Universal Basic Income: Potential and Limitations From a Gender Perspective, Policy Brief No: 22.