FEN BİLGİSİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ GENETİĞİ DEĞİŞTİRİLMİŞ ORGANİZMALAR (GDO) İLE İLGİLİ ALGILARININ BELİRLENMESİ

Yıl 2018, Cilt: 18 Sayı: 4, 2123 - 2147, 28.12.2018

Mustafa Kışoğlu , Özgül Keleş

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2018.18.41844-428807

Cited By: 3

Öz

Bu araştırmanın amacı, fen
bilgisi öğretmen adaylarının Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar (GDO) ile
ilgili algılarının metaforlar aracılığıyla belirlenmesidir. Araştırmanın
çalışma grubunu Aksaray Üniversitesi Eğitim Fakültesi Fen Bilgisi Eğitimi Anabilim
Dalı’nın 1., 2., 3. ve 4.  sınıfında
öğrenim görmekte olan toplam 150 (111 kız, 39 erkek) öğretmen adayı
oluşturmaktadır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden fenomonoloji deseni
kullanılmıştır. Araştırmaya katılan öğretmen adaylarının GDO’ya ilişkin
algılarını ortaya çıkarmak için her bir öğretmen adayına “Genetiği
değiştirilmiş organizmalar (GDO) … gibidir, çünkü…” cümlesinin yazılı olduğu
bir kağıt verilmiş ve bu cümleyi tamamlamaları istenmiştir. Elde edilen
verilerin analizinde NVIVO 11 programından yararlanılmıştır. Verilerin
anlamlandırılmasında ve aralarındaki ilişkilerin ortaya çıkarılmasında içerik
analizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırma sonunda öğretmen adaylarının GDO’ya
ilişkin dokuz ayrı kategoride 110 metafor ürettikleri belirlenmiştir. En fazla
metafor “Diğer” ve “GDO Sağlık İlişkisi” kategorilerinde geliştirilmiştir.
Katılımcıların ürettikleri metaforların nedenlerinin dört farklı kategoride
toplandığı görülmüştür. Öğretmen adaylarının GDO ile ilgili ürettikleri
metaforların nedenleri en fazla “Yarattığı Riskler” kategorisinde toplanmıştır.
Bulgular sınıf düzeyi yükseldikçe GDO’lu ürün kullanmaya yönelik olumsuz
görüşlerin azaldığını göstermiştir. Birinci sınıfta okuyan öğretmen adayları
GDO’lu ürün kullanmaya yönelik hiç olumlu görüş belirtmemişlerdir. Ayrıca
araştırmaya katılan kız öğrencilerin erkek öğrencilere oranla GDO’lu ürünlere
yönelik daha olumsuz bir görüşe sahip oldukları tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Genetiği Değiştirilmiş Organizma (GDO), Metafor, Algı

Kaynakça

• Aerni, P. (2002). Stakeholder attitudes toward the risks and benefits of agricultural biotechnology in developing countries: A comparison between Mexico and the Philippines. Risk Analysis, 22(6), 1123-1137.
• Baş, T. ve Akturan, U. (2013). Nitel araştırma yöntemleri. Nvivo ile nitel veri analizi, örneklem, analiz, yorum (2. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Bredahl, L. (1999). Consumers’ cognitions with regard to genetically modified foods. Results of a qualitative study in four countries. Appetite,33, 343-360.
• Cassell, C.M., Buehring, A., Symon, G., Johnson, P. ve Bishop, V. (2005). Benchmarking Good Practice in Qualitative Management Research: Research Report, University of Sheffield, Sheffield.
• Cerit, Y. (2008). Öğretmen kavramı ile ilgili metaforlara ilişkin öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 693-712.
• Chen, M.-F. ve Li, H.-L. (2007). The consumer’s attitude toward genetically modified foods in Taiwan. Food Quality and Preference, 18, 662-674.
• Creswell, J.W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni (Çev. Ed. M. Bütün ve S.B. Metin). Gözden Geçirilmiş 2. Baskı, Ankara: Siyasal Yayıncılık.
• Çabuk, B. ve Karacaoğlu, Ö.C. (2003). Üniversite öğrencilerinin çevre duyarlılıklarının incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 36(1-2), 189-198.
• Çankaya, C. ve Filik İşçen, C. (2015). Fen bilgisi öğretmen adaylarının genetiği değiştirilmiş organizmalara (GDO) dair bilgi düzeylerinin ve görüşlerinin belirlenmesi. International Journal of Social Science, 32, 537-554.
• Çetiner, S. (2010). Genetiği değiştirilmiş organizma (GDO) nedir? Sorular ve yanıtlar-I. Uluslarararsı Ekonomik Sorunlar Dergisi. 10(38), 1-10.
• Darçın, E.S. ve Türkmen, L. (2006). A Study of prospective Turkish Science Teachers’ knowledge at the popular biotechnological issues. Asia-Pacific on Science Learning and Teaching. 7(2). 25.02.2017 tarihinde http://www.ied.edu.hk/apfslt/v7_issue2/turkmen/index.htm alınmıştır.
• Dawson, V. ve Schibeci, R. (2003). Western Australian school students’ understanding of biotechnology. International Journal of Science Education, 25(1), 57-69.
• Demirci, A. (2008). Perceptions and attitudes of geography teachers to biotechnology: A study focusing on genetically modified (GM) foods. African Journal of Biotechnology, 7(23), 4321-4327.
• Duban, N. ve Arısoy, H. (2017). 8. sınıf öğrencilerinin temel eğitimden ortaöğretime geçiş (TEOG) sınavına ilişkin algılarının metaforlar aracılığıyla incelenmesi. Kalem Uluslar arası Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 7(1), 67-98.
• Falk, M.C., Chassy, B.M., Harlander, S.K., Hoban, T.J., McGloughlin, M.N ve Akhlaghi, A.R. (2002). Food biotechnology: Benefits and concerns. The Journal of Nutrition, 132(6), 1384-1390.
• Gül, Ü.D. (2014). Sağlık alanında biyoteknolojik uygulamalar: Kırmızı biyoteknoloji. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 1(1), 66-70.
• Gürbüzoğlu Yalmancı, S. (2016). Lise öğrencilerinin genetiği değiştirilmiş organizmalara yönelik algılarının belirlenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37, 89-111.
• Gürkan, G. (2013). Fen bilgisi öğretmen adayları ve öğretmenlerinin biyoteknoloji ve genetik mühendisliği bilgi düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Hallman, W. K., Hebden, W. C., Aquino, H.L., Cuite, C.L. ve Lang, J.T. (2003). Public Perceptions of Genetically Modified Foods: A National Study of American Knowledge and Opinion. (Publication number RR- 1003-004). New Brunswick, New Jersey; Food Policy Institute, Cook College, Rutgers - The State University of New Jersey.
• Koçak, N., Türker, T., Kılıç, S. ve Hasde, M. (2010). Tıp fakültesi öğrencilerinin genetiği değiştirilmiş organizmalar hakkındaki bilgi, tutum ve davranışlarının belirlenmesi. Gülhane Tıp Dergisi, 52(3), 198-204.
• Leslie G. ve Schibeci, R. (2003). What do science teachers think biotechnology is? Does it matter? Australian Science Teachers’ Journal. 49(3), 16–21.
• Magnusson, M.K. ve Hursti, U.-K.K. (2002). Consumer attitudes towards genetically modified foods. Appetite, 39, 9-24.
• Miles, M.B. ve Huberman, A.M. (1994). Qualitative data analysis: A source book of new methods (2th ed). London: Sage Publication.
• Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı [MEB] (2013). İlköğretim Kurumları (İlkokullar ve Ortaokullar) Fen Bilimleri Dersi (3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar) Öğretim Programı. 10.12.2016 tarihinde http://www.meb.gov.tr adresinden alınmıştır.
• Moerbeek, H. ve Casimir, G. (2005). Gender differences in consumers’ acceptence of genetically modified foods. International Journal of Consumer Studies, 29(4), 308-318.
• Mohapatra, A.K., Priyadarshini, D. ve Biswas A. (2010). Genetically modified food: Knowledge and attitude of teachers and students. Journal of Science Education and Technology. 19, 489–497.
• Oxford, R.L., Tomlinson, S., Barcelos, A., Harrington, C., Lavine, R.Z., Saleh, A. ve Longhini, A. (1998). Clashing metaphors about classroom teachers: Toward a systematic typology for the language teaching field. System, 26, 3-50.
• Özel, M., Erdoğan, M., Uşak, M. ve Prokop, P. (2009). High school students’ knowledge and attitudes regarding biotechnology applications. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9(1), 321-328.
• Prokop, P., Lešková, A., Kubiatko, M. ve Diran, C. (2007). Slovakian students’ knowledge of and attitudes toward biotechnology. International Journal of Science Education, 29(07), 895-907.
• Saban, A., Koçbeker, B.N. ve Saban, A. (2006). Öğretmen adaylarının öğretmen kavramına ilişkin algılarının metafor analizi yoluyla incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 6(2), 461-522.
• Saher, M., Lindeman, M. ve Hursti, U.-K.K. (2006). Attitudes towards genetically modified and organic foods. Appetite, 46, 324-331.
• Šorgo, A. ve Ambrožič-Dolinšek, J. (2010). Knowlege of, attitudes toward, and acceptance of genetically modified organisms among prospective teachers of biology, home economics, and grade school in Slovenia. Biochemistry and Molecular Biology Education, 38(3), 141-150.
• Sönmez, A. ve Kılınç, A. (2012). Fen ve teknoloji öğretmen adaylarının GDO’lu besinler konusunun öğretimine yönelik öz yeterlilikleri: Bazı psikometrik faktörlerin muhtemel etkileri. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 6(2), 49-76.
• Subrahmanyan, S. ve Cheng, S. P. (2000). Perceptions and Attitudes of Singaporeans towards Genetically Modified Food. The Journal of Consumer Affairs, 34 (2), 269–290.
• Şenyurt, A., Bayık Temel, A. ve Özkahraman, Ş. (2011). Üniversite öğrencilerinin çevresel konulara duyarlılıklarının incelenmesi. S.D.Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2(1), 8-15.
• Tsoukas, H. (1991). The missing link: Atransformational view of metaphors in organizational science. The Academy of Management Review, 16(3), 566-585.
• Uzunkol, E. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının genetiği değiştirilmiş organizmalara (GDO) ilişkin algılarının metaforlar aracılığıyla analizi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(4), 94-101.
• Yalçın, M. ve Erginer, A. (2012). İlköğretim okullarında okul müdürüne ilişkin metaforik algılar. Öğretmen Eğitimi ve Eğitimcileri Dergisi, 1(2), 229-256.
• Yılmaz, B., Üner, A.K. ve Ercan, A. (2015). Üniversite öğrencilerinin biyoteknoloji ve genetiği değiştirilmiş gıdalar ile ilgili tutumları. Akademik Gastroenteroloji Dergisi, 14(2), 64-71.
• Yüce, Z. (2011). Fen bilgisi öğretmenliği öğrencilerinin biyoteknoloji konusundaki bilgileri, ve biyoteknoloji uygulamalarına yönelik biyoetik yaklaşımları: Tutum, görüş ve değer yargıları. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.