Özel Eğitim Öğretmenlerinin Zihinsel Yetersizliği Olan Çocukların Eğitimi Sürecindeki Görüşlerinin İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 22 Sayı: 3, 1295 - 1312, 30.09.2022

Davut Açar Yusuf Dilbilir Cumhur Demiralp

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2022..-1098954

Öz

İnsanlar farklı özellikleri ile dünyaya gelirler. Bu farklı özellikler, gelişimin bilişsel, fiziksel, sosyal ve duygusal gibi alanlarında olabilmektedir. Bu noktada yapılabileceklerin başında özel eğitime gereksinim duyan bireylerin eğitim sürecine katkıda bulunmak, bu bireyleri birey olarak kabul edebilmek ve olumsuzluklarından ziyade olumlu yönlerine odaklanmak olacaktır. Özel eğitim süreci; başta özel eğitim öğretmeni olmak üzere, aile, okul idaresi, sınıf ortamı, okul ortamı, kullanılan yöntem ve teknikler, materyal, toplumun katkısı, hukuk kuralları gibi birçok boyutu içine alan geniş bir süreçtir. Bu araştırmanın amacı, özel eğitim sürecinde en büyük paydaşlardan biri olan özel eğitim öğretmenlerinin, zihinsel yetersizliği olan çocukların eğitim sürecindeki deneyimlerinin olgu olarak incelenmesidir. Dolayısıyla özel eğitim öğretmenlerinin görüşlerine dayanarak, zihinsel yetersizliği olan çocukların eğitim ve öğretimleri süreci hakkındaki önemli faktörleri belirlemek ve bu sürecin öğretmene olan etkisini incelemek çalışmanın hedefi olarak belirlenmiştir Özel eğitim öğretmenlerinin bu süreçle ilgili görüşleri, sorun yaşadıkları alanlar ve sürecin kendilerine etkilerinin tespiti araştırmanın önemi olarak görülmektedir. Araştırmada nitel araştırma desenlerinden fenomonoloji kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, 2021 -2022 eğitim – öğretim yılında MEB’e bağlı eğitim kurumlarında görev yapmakta olan 47 özel eğitim öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmada veriler yarı yapılandırılmış görüşme formları kullanılarak toplanmıştır. Görüşme formunda bulunan her bir soru ayrı bir kategori olarak ele alınmış ve öğretmen cevapları incelenerek cevaplar temalara ayrılmıştır. Verilerin analizi içerik analizi yöntemi ile yapılmıştır. Temalar ve detaylar bulgularda verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Özel eğitim öğretmeni, Zihinsel yetersizlik, Özel eğitim, Fenomenolajik çalışma

Examination of Special Education Teachers' Opinions on The Education of Children with Mental Disability

Öz

Kaynakça

• Ataman, A. (2011). Özel gereksinimli çocuklar ve özel eğitime giriş. Gündüz eğitim ve yayıncılık. (s. 19-74). Ankara.
• Au, K. W., & Man, D. W. (2006). Attitudes toward people with disabilities: A comparison between health care professionals and students. International Journal of Rehabilitation Research, 29(2), 155-160. doi:10.1097/01.mrr.0000210048.09668.ab
• Baykoç Dönmez, N. (2012). Üstün yetenekli çocuklar E. Nilgün METİN (Editör) Özel Gereksinimli Çocuklar. Maya Akademi: Ankara.
• Bronfenbrenner, U., & Evans, G. W. (2000). Developmental science in the 21st century: Emerging questions, theoretical models, research designs and empirical findings. Social development, 9(1), 115-125.
• Burton, P., & Phipps, S. (2009). Economic costs of caring for children with disabilities in Canada. Canadian Public Policy, 35(3), 269-290.
• Cavkaytar, A., & Diken, İ. (2012). Özel eğitim 1: Özel eğitim ve özel eğitim gerektirenler (1. baskı). Ankara: Vize Basın Yayın.
• Cavkaytar, A., Melekoğlu, M., & YILDIZ, G. (2014). Geçmişten günümüze özel gereksinimli olma ve zihin yetersizliği: Dünya’da ve Türkiye’de kavramların evrimi. Anadolu Üniversitesi sosyal bilimler dergisi, (Özel Sayı), 111-122.
• Creswell, J. W., & Poth, C. N. (2016). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches. Sage publications.
• Çavuşoğlu, H., Yenidoğan, N., & Bakımı, H. (2013). Çocuk Sağlığı Hemşireliği, Ankara. Sistem Ofset Yayınları, 22-36.
• ÇELİK, C. (2016). Zihinsel Yetersizliği/Zihinsel Gelişme Geriliği Olan Çocukların Wechsler Çocuklar için Zekâ Ölçeği-IV (WÇZÖ-IV) ile Değerlendirilmesi. Turkiye Klinikleri J Psychol-Special Topics, 1(1), 28-35.
• Danielson, C. (2002). Enhancing student achievement: A framework for school improvement. Association for Supervision and Curriculum Development (ASCD), 1703 N. Beauregard Street, Alexandria, VA 22311 (Stock no. 102109; $18.95 members; $22.95 nonmembers).
• Doğru, S. Y., Özlü, Ö., Kançeşme, C., & Doğru, S. (2015). Özel eğitim üzerine yapılan proje çalışmalarının değerlendirilmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi.
• Driessen, G., Smit, F., & Sleegers, P. (2005). Parental involvement and educational achievement. British educational research journal, 31(4), 509-532.
• Flower, A., Burns, M. K., & Bottsford-Miller, N. A. (2007). Meta-analysis of disability simulation research. Remedial and Special Education, 28(2), 72-79
• Girgin G. (2010). “Öğretmenlerde Tükenmişliğe Etki Eden Faktörlerin Araştırılması”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9/32 (2010) 31-48. Kaynak: www.esosder.org.
• Girgin, G., & Baysal, A. (2005). Tükenmişlik sendromuna bir örnek: Zihinsel engelli öğrencilere eğitim veren öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyi. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 4(4), 172-187.
• Gözün, Ö., & Yıkmış, A. (2004). Öğretmen adaylarının kaynaştırma konusunda bilgilendirilmelerinin kaynaştırmaya yönelik tutumlarının değişimindeki etkililiğ. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 5(02).
• Heward, W. L., & Wood, C. L. (2006). Exceptional children: An introduction to special education (p. 672). Pearson Education/Merrill/Prentice Hall.
• Hunt, C. S., & Hunt, B. (2004). Changing attitudes toward people with disabilities: Experimenting with an educational intervention. Journal of Managerial Issues, 266-280.
• Ison, N., McIntyre, S., Rothery, S., Smithers-Sheedy, H., Goldsmith, S., Parsonage, S., & Foy, L. (2010). ‘Just like you’: A disability awareness programme for children that enhanced knowledge, attitudes and acceptance: Pilot study findings. Developmental Neurorehabilitation, 13(5), 360-368.
• Lamude, K. G., Scudder, J., & Furno-Lamude, D. (1992). The relationship of student resistance strategies in the classroom to teacher burnout and teacher type-A behavior. Journal of Social Behavior and Personality, 7(4), 597
• Mertens, D. M., & McLaughlin, J. A. (2004). Research and evaluation methods in special education.
• Özdemir, Ö. (2005). Çocuklarda mental retardasyon. Güncel Pediatri, 3(2), 62-66.
• Özyürek, M. (2010). Tutumlar ve yetersizlikten etkilenmişlere yönelik tutumların değiştirilmesi (8. Baskı). Ankara: Karatepe Yayınları.
• Patton, M. Q. (1990). Qualitative evaluation and research methods . Newsbury Park. Sage Publications. Pettigrew, AM and R. Whipp (1991), Managing Change for Competitive Success, Oxford: Basil Blackwell. Robbins, DK and JA Pearce II (1992)," Turnaround: Retrenchment and Recovery," Strategic Management Journal, 13, 287-309.
• Polkinghorne, D. E. (1989). Phenomenological research methods. In Existential-phenomenological perspectives in psychology (pp. 41-60). Springer, Boston, MA.
• Roush, S. E. (1986). Health professionals as contributors to attitudes toward persons with disabilities: a special communication. Physical Therapy, 66(10), 1551-1554.
• Silverman, D. (2015). Interpreting qualitative data. Sage. Methods for analysing talk, text and interaction. London: Sage.
• Sucuoğlu, B., & Kuloğlu, N. (1996). Özürlü çocuklarla çalışan öğretmenlerde tükenmişliğin değerlendirilmesi. Türk Psikoloji Dergisi, 10(36), 44-60.
• Sahin, H., & Akyol, A. D. (2010). Evaluation of nursing and medical students’ attitudes towards people with disabilities. Journal of Clinical Nursing, 19(15‐16), 2271-2279.
• Tavil, Y., & Özyürek, M. (2009). Gerçekçi bilgilendirme ve etkileşimde bulunmanın özel eğitim öğretmen adaylarının engelli kişilere yönelik tutumlarının değişmesine etkisi.
• Toydemir, A., & Efilti, E. (2019). Özel eğitim kurumlarında çalışan öğretmenlerin çocuk ihmal ve istismarına ilişkin bilgi ve farkındalık düzeylerinin incelenmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 10(17), 490-519.
• Toydemir A. (2019). Eğitim Kurumlarında Çalışan Öğretmenlerin Çocuk İhmal ve İstismarına İlişkin Bilgi ve Farkındalık Düzeylerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Konya.
• Tümkaya, S. (2001) Denetim Odakları Farklı İlköğretim Öğretmenlerinin Bazı Değişkenlere Göre Tükenmişlik Düzeyleri. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(15), 29-40.
• Vuran, S. (2014). Zihin engelli çocuk annelerine ödüllendirme ve eleştirmemenin kazandırılmasında bilgilendirme, dönüt verme, dönüt verme ve ödüllendirmenin etkililiği (Doctoral dissertation, Anadolu University (Turkey)).
• Winton, P. (1986). The developmentally delayed child within the family context. Advances in special education.5. 219- 255.
• World Health Organization. (2010). World report on disability and rehabilitation. Publish Data.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri.(5. baskı) Ankara: Seçkin Yayıncılık. Center for Values Education.