Öğretmenlerin Proaktif Davranışları ile Yenilikçi İş Davranışları Arasındaki İlişki

Yıl 2023, Cilt: 23 Sayı: 4, 2142 - 2159, 15.12.2023

Ramazan Ertürk

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2023..-1327252

Öz

Öğretmenlerin proaktif davranışları ve yenilikçi iş davranışları arasındaki ilişkiyi belirlemenin amaçlandığı bu araştırma ilişkisel tarama modelinde tasarlanmıştır. Araştırmanın çalışma evrenini Araştırmanın çalışma evrenini, 2022-2023 eğitim öğretim yılında Bolu il merkezinde bulunan ilk ve ortaokullarda görev yapan toplam 1330 öğretmen; örneklemini ise basit tesadüfi örnekleme yöntemiyle belirlenen 400 öğretmen oluşturmuştur. Araştırmanın verileri "Proaktif Davranış" ve "Yenilikçi İş Davranışı Ölçeği" ile toplanmış olup veriler normal dağılım göstermediğinden non parametrik testlerden yararlanılmıştır. Araştırma sonucuna göre, öğretmenlerin proaktif davranışları ve yenilikçi iş davranışları yüksek düzeydedir. Cinsiyet, yaş ve kıdem değişkenlerine göre öğretmenlerin proaktif davranışları ve yenilikçi iş davranışlarında anlamlı farklılık yoktur. Eğitim durumu ve okuldaki görev süresi değişkenlerine göre, proaktif davranışları ve yenilikçi iş davranışlarında anlamlı farklılık olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Öğretmenlerin okuldaki çalışma süresinin artmasıyla birlikte hem proaktif davranışlarının hem de yenilikçi iş davranışlarının yüksek düzeyde olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Öğretmenlerin proaktif davranışları ile yenilikçi iş davranışları arasında pozitif yönlü orta düzeyde bir ilişki vardır.

Anahtar Kelimeler

Proaktif Davranış, Yenilikçi İş Davranışı, Öğretmen.

The Relationship Between Teachers' Proactive Behaviors and Innovative Work Behaviors

Öz

: This research, which aims to determine the relationship between teachers' proactive behaviors and innovative work behaviors, was designed in relational survey model. The study population of the research The study population of the research consists of 1330 teachers working in primary and secondary schools in Bolu city center in the 2022-2023 academic year; The sample consisted of 400 teachers determined by simple random sampling method. The data of the study were collected with "Proactive Behavior" and "Innovative Business Behavior Scale" and non-parametric tests were used since the data did not show normal distribution. According to the results of the research, teachers' proactive behaviors and innovative work behaviors are at a high level. There is no significant difference in teachers' proactive behaviors and innovative work behaviors according to gender, age and seniority variables. According to the variables of educational status and tenure at school, it was concluded that there was a significant difference in proactive behaviors and innovative work behaviors. It was concluded that both proactive behaviors and innovative work behaviors of teachers increased with the increase in working time at school. There is a moderately positive relationship between teachers' proactive behaviors and innovative work behaviors.

Anahtar Kelimeler

Proactive Behavior, Innovative Work Behavior, Teacher.

Kaynakça

• Awang-Hashim, R., Thaliah, R., & Kaur, A. (2017). A cultural insight into the development of teacher autonomy support scale: A Self-Determination Theory Perspective. Journal for Multicultural Education, 11(4), 287-305, https://doi.org/10.1108/jme-09-2016-0050
• Balkar, B. (2015). The relationships between organizational climate, ınnovative behavior and job performance of teachers. International Online Journal of Educational Sciences, 7(2), 81-92.
• Bateman, T. S., & Crant, J. M. (1993). The proactive component of organizational behavior: A measure and correlates. Journal of Organizational Behavior, 14(2), 103-118. https://doi.org/10.1002/job.4030140202
• Bindl, U., & Parker, S. (2010). Proactive work behavior: Forward-thinking and change-oriented action in organizations. In S. Zedeck (Ed.), APA handbook of industrial and organizational psychology (Vol. 2, pp. 567-598). Washington, DC: American Psychological Association.
• Baharuddin, M. F., Masrek, M. N., & Shuhidan, S. M. (2019). Innovative work behaviour of schoolteachers: A conceptual framework. International E-Journal of Advances in Education, 5(14), 213-221. https://doi.org/10.18768/ijaedu.593851
• Bolino, M., Valcea, S., & Harvey, J. (2010). Employee, manage thyself: The potentially negative implications of expecting employees to behave proactively. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 83(2), 325-345. https://doi.org/10.1348/096317910X493134
• Carmeli, A., Meitar R., & Weisberg, J. (2006). Self-leadership skills and innovative behavior at work. International Journal of Manpower, 27(1), 75-90. https://doi.org/10.1108/01437720610652853
• Cerit, Y., & Akgün, N. (2015). The relationship between school organizational structure and classroom teachers’ proactive behaviors. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(4), 1789-1802. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/kefdergi/issue/22597/241362
• Chang, L.-C., & Liu, C.-H. (2008). Employee empowerment, innovative behavior and job productivity of public health nurses: A cross-sectional questionnaire survey. International Journal of Nursing Studies, 45(10), 1442–1448.https://doi.org/10.1016/j.ijnurstu.2007.12.006.
• Chiaburu, D. S., Marinova, S. V., & Lim, A. S. (2007). Helping and proactive extra-role behaviors: The influence of motives, goal orientation, and social context. Personality and Individual Differences, 43(8), 2282-2293. https://doi.org/10.1016/j.paid.2007.07.007
• Crant, J. M. (2000). Proactive behavior in organizations. Journal of Management, 26, 435-462. Çimen, İ., ve Yücel, C. (2017). Yenilikçi davranış Ölçeği (YDÖ): Türk kültürüne uyarlama çalışması. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 6(3), 365-381.
• Ertürk, R. (2023). Öğretmenlerin psikolojik sermayeleri ve yenilikçi iş davranışları arasındaki ilişki . Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi , 15(28), 227-247. https://doi.org/10.38155/ksbd.1144127
• Fritz, C., & Sonnentag, S. (2009). Antecedents of day-level proactive behavior: A look at job stressors and positive affect during the workday. Journal of Management, 35(1), 94-111.
• García-Goñi, M., Maroto A., & Rubalcaba L. (2007). Innovation and motivation in public health professionals. Health Policy, 84(2-3), 344-358. https://doi.org/10.1016/j.healthpol.2007.05.006.
• Griffin, M. A., Neal, A., & Parker, S. K. (2007). A new model of work role performance: Positive behavior in uncertain and interdependent contexts. Academy of Management Journal, 50, 327-347.
• Gudermann, M. (2010). The relationship between proactive personality, affective commitment and the role of job stressors [Bachelor's Thesis]. University of Twente.
• Giebels, E., de Reuver, R. S. M., Rispens, S., & Ufkes, E. G. (2016). The critical roles of task conflict and job autonomy in the relationship between proactive personalities and ınnovative employee behavior. The Journal of Applied Behavioral Science, 52(3), 320-341. https://doi.org/10.1177/0021886316648774
• Görmüş, İ. (2019). Türk sigorta şirketlerinde çalışanların proaktif kişilik özelliklerinin bağlamsal, görev performanslarına ve yenilikçi davranışa etkisinin araştırılması [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Hasiao, H. C., Chang, J. C., Tu, Y. L., & Chen, S. C. (2011). The influence of teacher self efficacy on innovative work behavior. International Conference on Social Science and Humanity, 5, 233-237.
• Indrasari, S. Y., & Takwin, B. (2019). Revisiting teachers’innovative behavior: Indonesian context. The Online Journal of New Horizons in Education, 9(4), 290-296.
• Janssen, O. (2000) Job demands, perceptions of effort‐reward fairness and innovative work behaviour. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 73(3), 287-302.
• Jo, S-J. (2019). History of business and management. Hankyung Book Publishing.
• Kale, E. (2019). The impact of proactive personality and locus of control on career satisfaction and innovative work behavior. Journal of Tourism Theory and Research, 5(2),144-154.
• Kamran, S. N., & Ganjinia, H. (2017). Innovative behavior and factors affecting it: the importance of innovative behavior and its dimensions. International journal of Business Management, 2(1), 31-34.
• Karabatak-Halıcı, S. (2018). Öğretmenlerin proaktif davranışları ile beş faktör kişilik özellikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Mecmua Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 3(5), 48-64.
• Karabay, M., Akpınar, Ö., & Görmüş, İ. (2020). Sigorta şirketlerinde çalışanların proaktif kişilik özelliklerinin yenilikçi davranışa etkisinin araştırılması. Journal of Research in Economics, 4(1), 64-77. https://doi.org/10.35333/JORE.2020.150
• Kılıç, H. (2015). İlköğretim branş öğretmenlerinin bireysel yenilikçilik düzeyleri ve yaşam boyu öğrenme eğilimleri (Denizli ili örneği) [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
• Klaeijsen, A., Vermeulen, M., & Martens, R. (2018). Teachers’ innovative behaviour: The importance of basic psychological need satisfaction, intrinsic motivation, and occupational self-efficacy. Scandinavian Journal of Educational Research, 62(5), 769–782. https://doi.org/10.1080/00313831.2017.1306803
• Kurt, O. O. (2019). Personel güçlendirmenin yenilikçi davranışa olan etkisinde proaktif kişiliğin düzenleyici rolü: Görgül bir araştırma [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Bahçeşehir Üniversitesi.
• Li, M., Liu, Y., Liu, L., & Wang, Z. (2017). Proactive personality and innovative work behavior: The mediating effects of affective states and creative selfefficacy in teachers. Current Psychology, 36(4), 697-706. Özbek, A. (2014). Öğretmenlerin yenilikçilik düzeylerinin TPAB yeterlikleri üzerindeki etkisinin incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Özdemir , T., Akgün, N., Yıldız, K., ve Cerit, Y. (2018).Öğretmenlerin örgütsel özdeşleşme ile proaktif davranış sergileme düzeyleri arasındaki ilişki. The Journal of Academic Social Science, 78, 108-118, DOI:10.16992/ASOS.14168
• Özgür, H. (2013). Bilişim teknolojileri öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri ile bireysel yenilikçilik özellikleri arasındaki ilişkinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(2), 409-420.
• Pelenk, S. E. (2018). Örgütsel adalet, proaktiflik ve yenilikçi davranış arasındaki ilişkiler: Kimya sektörü çalışanları ile bir araştırma. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(18), 149-155.
• Prayudhayanti, B. N. (2014). Peningkatan Perilaku Inovatif melalui Budaya Organisasi. Jurnal Ekonomi Bisnis, 15(2), 19-32.
• Parker, S. K., Bindl, U. K., & Strauss, K. (2010). Making things happen: A model of proactive motivation. Journal of Management, 36, 827-856.
• Rasmussen, C., & Marrongella, K. (2006). Pedagogical content tools: Integrating student reasoning and mathematics in instruction. Journal for Research in Mathematics Education, 37(5), 388-423. https://doi.org/10.2307/30034860
• Robbins, S. P., & Judge, T. A. (2013). Örgütsel davranış (Çev. İ. Erdem). Nobel Yayınları.
• Seibert, Scott E., Kraimer, Maria L., & Crant, J. M. (2001). What do proactive people do? A longitudinal model linking proactive personality and career success. Personnel Psychology, 54(4), 845-874.
• Thompson, J. A. (2005). Proactive personality and job performance: A social capital perspective. Journal of Applied Psychology, 90(5), 1011-1017.
• Tekeli, M. (2021). Proaktif kişiliğin ve kontrol odağının yenilikçi iş davranışına etkisinde işe adanmanın aracı rolü : Yiyecek içecek çalışanlarına yönelik bir uygulama. [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi.
• Töre, E. (2017). Yenilikçi iş davranışının entelektüel sermaye üzerindeki etkisinde bilgi paylaşımı, iç denetim odağı ve öz-yeterliliğin aracılık rolünün incelenmesi üzerine bir araştırma. [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Töre, E. (2019). Öğretmenlerin yenilikçi iş davranışı düzeylerinin belirlenmesi ve çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Turkish Studies Educational Sciences, 14(4), 1761-1773.
• Tuna, H., & Işık-Demirarslan, E. (2023). Proaktif kişiliğin yenilikçi iş davranışına etkisi: iş güvenliği uzmanlarına yönelik bir uygulama. OHS ACADEMY, 6(1), 14-21. https://doi.org/10.38213/ohsacademy.1244436
• Tunca, S., Elçi, M., & Murat, G. (2018). Proaktif kişilik yapısının ve yenilikçi davranışın görev performansına etkisi. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1), 325-335.