İlkokul Sınıflarında Neler Oluyor? Düşünme Becerileri Üzerine Bir Durum Çalışması

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 1, 1 - 30, 07.01.2022

Celal Boyraz Burçin Türkcan

https://doi.org/10.18039/ajesi.848472

Cited By: 1

Öz

Düşünme becerilerinin erken yaşlarda öğrencilere kazandırılması ilkokul eğitiminin başlıca amaçlarından biridir. İlkokullarda bu konudaki sorumluluğun sınıf öğretmenlerine ait olduğu söylenebilir. Öğrencilerine düşünme becerilerini kazandırmak isteyen sınıf öğretmenleri sınıf içinde kullandıkları söylemleri ve öğrenme ortamlarını yeniden değerlendirmelidirler. Ülkemizin son yıllarda PISA ve TIMMS gibi öğrencilerin üst düzey düşünme becerilerini ölçmeyi amaç edinen sınavlarda elde ettiği olumsuz sonuçlar ve konu üzerine gerçekleştirilen araştırmalar, sınıflarda düşünme becerilerinin kazandırılması konusunda eksikliklerin neler olduğu sorusuna bir yanıt arama çabasını gerekli kılmıştır. Bu bağlamda araştırmanın amacı, ilkokul düzeyinde düşünme becerilerinin kazandırılması noktasında sınıflarda öğrenme-öğretme sürecinde neler yaşandığını incelemektir. Araştırmada yöntem olarak durum çalışması deseni benimsenmiştir. Türkiye’nin Kuzey Doğu Anadolu Bölgesi’nde bir ilde gerçekleştirilen araştırmanın katılımcıları, ölçüt örneklem yoluyla belirlenen bir devlet okulunda görev yapan sınıf öğretmeni ve 20 öğrencidir. Veri toplamak amacıyla yapılandırılmamış gözlem ve görüşme tekniklerinden yararlanılmıştır. Elde edilen verilere, nitel veri analizi adımları takip edilerek içerik analizi uygulanmıştır. Verilerin analizi sonrası bir tema çerçevesinde beş alt temaya ulaşılmıştır. Sınıf öğretmeninin öğrencilerin düşünmelerini engelleyen davranış ve söylemlerde bulunduğu, içeriğin aktarılmasında kullanılan materyallerin düşünmeye sevk etmediği, sınıfta düşünme becerileri için önemli olan iletişim unsurunun tek boyutlu olduğu araştırma bulgularından bazılarıdır. Bulgulara dayalı olarak, ders kitaplarının içerikleri ve etkinlikleri hazırlanırken düşünme becerilerini destekleyecek etkinlik örneklerine yer verilmesi, sınıf öğretmenlerine hizmet öncesi dersler ve hizmet içi eğitimler yoluyla düşünme eğitimi hakkında uygulamaya dayalı ve uzun süren eğitimler verilmesi önerilerinde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

durum çalışması, düşünme becerileri, ilkokul, öğretmen yeterliliği

Destekleyen Kurum

ANADOLU ÜNİVERSİTESİ BAP KOMİSYONU BAŞKANLIĞI

Proje Numarası

1808E276

Teşekkür

Anadolu Üniversitesi Bilimsel Araştırma Proje Komisyon Başkanlığına teşekkür ederiz.

What's Happening in Primary School Classrooms? A Case Study on Thinking Skills

Öz

Teaching thinking skills to students at an early age is one of the main objectives of primary school education. In primary schools, it can be said that the responsibility in this matter belongs to the primary school teachers. Primary school teachers re-evaluate their discourse and learning environments they use in the classroom. The negative results obtained in exams such as PISA and TIMMS and researchs on the subject, made it necessary to seek an answer to the question of what the deficiencies are in teaching thinking skills in classrooms. The aim of this study is to examine what happened in the learning-teaching process in classrooms in the context of gaining thinking skills at the primary school level. The case study design was adopted as a method in the study. The participants of the study carried out in one province in the North-East Anatolia region of Turkey were one class teacher working in a public primary school and 20 students. Unstructured observation and interview techniques were used to collect data. The obtained data were analyzed by following the qualitative data analysis steps and by performing content analysis on the data. After analyzing the data, five sub-themes were reached within the framework of one theme. Some of the research findings are that the classroom teacher makes behaviors and discourses that prevent students from thinking, the materials used in the transfer of the content do not encourage thinking, and the communication element that is important for thinking skills in the classroom is one dimensional. Based on the findings, it has been suggested to include examples of activities that will support thinking skills while preparing the contents and activities of the textbooks, and to give practical and long-lasting trainings to teachers about thinking education through pre-service lessons and in-service training.

Anahtar Kelimeler

case study, primary education, teacher qualification, thinking skills

Proje Numarası

1808E276

Kaynakça

• Açışlı, S. (2016). Sınıf öğretmeni adaylarının öğrenme stilleri ile eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi. Elementary Education Online, 15(1), 273-285.
• Akbulut, T. (1999). İlköğretim okullarında görevli öğretmenlerin derslerdeki soru sorma etkinliklerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Alkan, V. ve Gözel, E. (2013). Sınıf öğretmeni adaylarının yansıtıcı düşünme becerilerine ilişkin görüşleri. E-Journal of New World Sciences Academy NWSA-Education Sciences, 8 (1), 1-12.
• Alkın Şahin, S. ve Tunca, N. (2013). Düşünme becerileri ve düşünmeyi destekleyen sınıf ortamı/öğretmen davranışları. G. Ekici ve M. Güven (Editörler), Öğrenme-öğretme yaklaşımları ve uygulama örnekleri içinde (s. 392-426). Ankara: Pegem Akademi.
• Aslan, S. (2017). Sınıf öğretmenlerinin düşünme becerisi öğretimine yönelik özyeterlik algılarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41(41), 61-73.
• Başar, H. (2013). Nasıl düşünelim? Ankara: Pegem Akademi
• Baysal Z. N., Çarıkçı, S. ve Yaşar, E. B. (2017). Sınıf öğretmenlerinin düşünme becerileri öğretimine yönelik farkındalıkları. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi 5(1), 7-28. DOI: 10.14689/issn.2148 2624.1.5
• Bochenski, J.M. (1996). Felsefece düşünmenin yolları. (çev. K. Dinçer). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Bogdan, R. E. and Biklen, S. K. (1998). Qualitative research for education: an introduction to theory and methods. Boston: Allyn & Bacon.
• Calderhead, J. (1981). Stimulated recall: A method for research on teaching. British Journal of Educational Psychology, 51: 211–217.
• Dewey, J. (1910). How we think. Boston: D. C. Heath ve Co. Publishers.
• Doğanay, A. ve Yüce, S. G. (2010). Öğrencilerin düşünme becerilerinin geliştirilmesinde rehberli yardım: Bir öğretmenin sözel ifadelerinin analizine ilişkin durum çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 16, 185-214.
• Dutoğlu, G. ve Tuncel, M. (2008). Aday öğretmenlerin eleştirel düşünme eğilimleri ile duygusal zeka düzeyleri arasındaki ilişki. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 8(1), 11-32.
• Ekinci, N. ve Tican, C. (2017). Classroom teachers' epistemological beliefs and their classroom practices for teaching thinking skills. Journal of the Human and Social Sciences Researches, 6(3), 1747-1773.
• Erdoğan, P. (2018). Çocuklarla Felsefe yaklaşımının düşünsel, tarihi ve sosyal temelleri üzerine bir inceleme. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Fisher, R. (2007). Dialogic teaching: Developing thinking and metacognition through philosophical discussion. Early Child Development and Care, 177 (6-7): 615–631.
• Gelen, İ. (2002). Sınıf öğretmenlerinin sosyal bilgiler dersinde düşünme becerilerini kazandırma yeterliklerinin değerlendirilmesi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 10(10), 100-119.
• Gök, B. ve Erdoğan, T. (2011). Sınıf öğretmeni adaylarının yaratıcı düşünme düzeyleri ve eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi. Ankara University, Journal of Faculty of Educational Sciences, 44(2), 29-51.
• Guitton, J. (2011). Düşünme sanatı. (Çev. C. Perin). Ankara: Elips Kitap
• Hasırcı, Ö. K. ve Sadık, F. (2011). Sınıf öğretmenlerinin yansıtıcı düşünme eğilimlerinin incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(2), 195-210.
• Kalkınma Bakanlığı. (2019). On birinci kalkınma planı (2018-2023). Ankara: Kalkınma Bakanlığı.
• Lincoln, Y. S. and Guba, E. G. (1985). Naturalistic inquiry. Beverly Hills: Sage.
• Lind, K. K. (2005). Exploring science in early childhood: A developmental approach. USA: Thomson Delmar Learning.
• MEB (2018). Hayat Bilgisi dersi öğretim programı. Ankara: MEB
• MEB (2018). Fen Bilgisi dersi öğretim programı. Ankara: MEB
• MEB (2018). Matematik dersi öğretim programı. Ankara: MEB
• MEB (2019). PISA 2018 Türkiye ön raporu. Ankara: MEB
• Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (2015). Nitel veri analizi (İkinci Baskıdan Çeviri). (Çev: S. Akbaba-Altun ve A. Ersoy). Ankara: Pegem A Akademi Yayınları.
• Myhill, D. (2006) Talk, talk, talk: teaching and learning in whole class discourse. Research Papers in Education, 21(1), 19-41.
• OECD (2016). Skills Matter: Further Result from the Survey of Adult Skills.
• ÖYGM. (2017). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. https://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_12/11115355_YYRETMENLYK_MESLEYY_GENEL_YETERLYKLERY.pdf adresinden 12.04.2020 tarihinde erişildi.
• Palavan, Ö., Gemalmaz, N. ve Kurtoğlu, D. (2015). Sınıf öğretmenlerinin eleştirel düşünme becerisine ve eleştirel düşünme becerisinin geliştirilmesine yönelik görüşleri. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(30), 26-49.
• Polette, N. (2005). Teaching thinking skills with fairy tales and fantasy. London: Teacher Ideas Press.
• Saban, A. (2014). Öğrenme-öğretme süreci. Yeni teori ve yaklaşımlar. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Şirin, S. (2016). Yol ayrımındaki Türkiye: Ya özgürlük ya sefalet. İstanbul: Doğan Kitap.
• Şirin, S. (2017). Bir Türkiye hayali. İstanbul: Doğan Kitap
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (7th). Ankara: Seçkin Yayınları.
• Yıldırım, Ö. ve Yıldız, D. G. (2019). Sınıf öğretmeni adaylarının yansıtıcı düşünme eğilimlerinin incelenmesi. Turkish International Journal of Special Education and Guidance & Counselling (TIJSEG), 8(2), 71-91.
• Yin, R. K. (2014). Case study research design and methods (5th ed.) . Thousand Oaks, CA: Sage.
• Yüce, S. G. (2012). Bir ilköğretim okulunda düşünme kültürünün geliştirilmesine yönelik eylem araştırması. Yayımlanmamış doktora tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.