Performansın Deney Özyeterliğindeki Rolü: Nitel Bir Çalışma

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 2, 1 - 18, 31.12.2021

Miraç Yılmaz , Tuğba Taflı , Sema Takmaz , Hikmet Katırcıoğlu

https://doi.org/10.47215/aji.934091

Cited By: 1

Öz

Deneyler yapmayı gerektiren derslerdeki verimlilik ve başarının arttırabilmesinde özyeterlik kaynaklarından biri olan performansın deney yapmaya ilişkin özyeterliği nasıl ve ne yönde etkilediğinin incelenmesi önemli bir gerekliliktir. Bu araştırmanın amacı biyoloji öğretmen adaylarının laboratuvarda deney yapmaya ilişkin özyeterlik düzeylerinin tespit edilmesi, performansın deneye ilişkin özyeterliğe ve özyeterliğin gücüne etkisinin incelenmesidir. Çalışmanın örneklemini 2016-2017 Eğitim öğretim yılında, bir devlet üniversitesinin Biyoloji Eğitimi lisans programında öğrenim görmekte olan ve çalışmaya gönüllü olarak katılmak isteyen 26 biyoloji öğretmen adayı oluşturmaktadır. Katılımcılara laboratuvarda deney yapmaya ilişkin olarak başarılı olabileceğine inanma düzeyi ve deney yapmaya ilişkin olarak başarılı olabileceğine inanma nedenine ilişkin açık uçlu iki görüş sorusu ile kişisel bilgilerin yer aldığı görüşme/anket formu uygulanmıştırÇalışmanın sonuçları, öğretemn adaylarının performans öncesi ve sonrası deneye ilişkin özyeterliklerinn yüksek olduğunu (sırasıyla %53.8 ve %77); deneye ilişkin özyeterlik düzeylerine dair görüşlerinin performans öncesi ve performans sonrası değişerek özyeterliğin yükselmesini sağladığını göstermektedir. Ayrıca farklı özyeterlik düzeylerindeki öğretmen adaylarının deneye ilişkin özyeterliklerinin gücünün ilgi, çaba, beceri ve kaygı etkenlerine bağlı olarak şekillendiği görülmüştür. Bununla beraber farklı özyeterlik düzeylerindeki öğretmen adaylarının deneye ilişkin özyeterliğin güçlü olmasını sağlayan etkenleri farklı değerlendirildiğini ve başlangıçtaki özyeterlik seviyesinin değil, özyeterliğin gücünün önemli olduğunu düşündürmektedir. Çalışmanın tüm sonuçları beraber değerlendirildiğinde performansın deneye ilişkin özyeterliği iyileştirebilmesi için beceriye vurguyu azaltıp- bir taraftan becerileri geliştirirken-, çabaya vurguyu arttırmanın çok önemli olduğu ayrıca deneyler sırasında ilginin arttırılmasında, kaygının ise yok edilmesinde yarar olduğu şeklinde yorumlanabilir. Bu durumda özellikle özyeterlik düzeyinde düşmenin engellenebileceği ve orta düzeyden yüksek düzeye çıkmanın sağlanabileceği söylenebilir

Anahtar Kelimeler

Biyoloji Öğretmen Adayı, Deneye İlişkin Özyeterlik, Performans, Özyeterliğin Gücü

The Role of Performance on Experimental Self-Efficacy: A Qualitative Study

Öz

Kaynakça

• Akbaş, A., & Çelikkaleli, Ö. (2006). Sınıf öğretmeni adaylarının fen öğretimi öz- yeterlik inançlarının cinsiyet, öğrenim türü ve üniversitelerine göre incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, (1), 98–110
• Arastaman, G . (2013). Eğitim ve fen edebiyat fakültesi öğrencilerinin öz-yeterlik inançları ve öğretmenlik mesleğine karşı tutumlarının incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi , 14 (2) , 205-217.
• Aslan, O., Uluçınar Sağır, Ş. ve Elmas, C. (2020). Fen bilgisi öğretmenliği ve pedagojik formasyon eğitimi alan fen-edebiyat fakültesi öğrencilerinin fen öğretimine yönelik özyeterlik inançlarının karşılaştırılması. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 8 (14), 15-29.
• Azar, A. (2010). Ortaöğretim fen bilimleri ve matematik öğretmeni adaylarının öz yeterlilik inançları. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (12), 235-252.
• Bandura, A. (1977). Self-Efficacy: Toward A Unifying Theory Of Behavioral Change. Psychological Review, 84 (2), 191-215.
• Bandura, A. (1988). Self-efficacy conception of anxiety, Anxiety Research, 1(2), 77-98, DOI:10.1080/10615808808248222.
• Bandura, A., & Schunk, D. H. (1981). Cultivating competence, self-efficacy, and intrinsic interest through proximal self-motivation. Journal of Personality and Social Psychology, 41(3), 586–598. https://doi.org/10.1037/0022-3514.41.3.586
• Bayraktar, Ş. (2011). Turkish preservice primary school teachers’ science teaching efficacy beliefs and attitudes toward science: the effect of a primary teacher education program. School Science and Mathematics, 111(3), 83- 92.
• Brosnan, M. J. (2002). The impact of computer anxiety and self‐efficacy upon performance, Journal of Computer Assisted Learning, 14, 223-234. https://doi.org/10.1046/j.1365-2729.1998.143059.x
• Campbell, N. K. & Hackett, G. (1986). The effects of mathematics task performance on math self-efficacy and task interest. Journal of Vocational Behavior, 28(29), 149-162. DOI:10.1016/0001-8791(86)90048-5
• Çalık, M. (2013). Effect of technology-embedded scientific inquiry on senior science student teachers’ self-efficacy. Eurasia Journal of Mathematics, Science & Technology Education, 9(3), 223-232.
• Çapri, B., ve Çelikkaleli, Ö. (2008). Öğretmen adaylarının öğretmenliğe ilişkin tutum ve mesleki yeterlik inançlarının cinsiyet, program ve fakültelerine göre incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(15), 33-53.
• Damerau, K. (2012): Molekulare und Zell-Biologie im Schülerlabor – Fachliche Optimierung und Evaluation der Wirksamkeit im BeLL Bio (Bergisches Lehr-Lern-Labor Biologie). Dissertation. Bergische UniversitätWuppertal. (http://elpub.bib.uniwuppertal.de/edocs/dokumente/fbc/biologie/diss2012/damerau )
• Daniels, J. A. & Larson, L. M. (2011). The Impact of Performance Feedback on Counseling Self‐Efficacy and Counselor Anxiety, Counselor Education and Supervision, 41(2), https://doi.org/10.1002/j.1556-6978.2001.tb01276.x
• Demirtaş, H., Cömert, M., ve Özer, N. (2011).Öğretmen adaylarının öz yeterlik inançları ve öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları. Eğitim ve Bilim, 36(159), 96-111.
• Duban, Y , Gökçakan, Y . (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının fen öğretimi öz-yeterlik inançları ve fen öğretimine yönelik tutumları . Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi , 21 (1) , 267-280 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/cusosbil/issue/4389/60344
• Elkatmış, M., Demirbaş M. ve Ertuğrul, N. (2013). Eğitim fakültesi öğrencileri ile formasyon eğitimi alan fen edebiyat fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik öz yeterlik inançları. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 3(3), 41-50.
• Hamurcu, H. (2006). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Fen Öğretimine Yönelik Öz-Yeterlik İnançları. Eurasian Journal of Educational Research, 24, 112-122
• Hazell, J., Cotterill, S. T. & Hill D. M. (2014). An exploration of pre-performance routines, self-efficacy, anxiety and performance in semi-professional soccer, European Journal of Sport Science, 14(6), 603-610, DOI:10.1080/17461391.2014.888484
• Ilgaz, G., Bülbül T. ve Çuhadar, C. (2013). Öğretmen adaylarının eğitim inançları ile öz-yeterlik algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 50-65.
• Jasmin C. Hutchinson, Todd Sherman, Nevena Martinovic & Gershon Tenenbaum (2008) The Effect of Manipulated Self-Efficacy on Perceived and Sustained Effort, Journal of Applied Sport Psychology, 20(4), 457-472.
• Jerusalem, M. (2002). Theroretischer Teil - Einleitung I, Zeitschrift für Pädagogik, 44, 8-12.
• Karaşahin, H. (2020) Nitel Araştırmalarda Geçerlik ve Güvenirlik, Araştırma Yöntem ve Teknikler, Atatürk ÜniversitesiAçıköğretim Fakültesi Açık Erişim Yayını, https://itunesu-assets.itunes.apple.com/apple-assets-us-std-000001/CobaltPublic/v4/3e/37/ae/3e37aed7-7d65-9d7c-7c6d-4231223d55b7/321-5215464198793928767-5._nite.pdf (28. 08. 2020 tarihinde ulaşılmıştır.)
• Ki̇remi̇t, H , Gökler, İ . (2010). Fen Bilgisi Öğretmenliği Öğrencilerinin Biyoloji Öğretimi ile İlgili Öz-Yeterlik İnançlarının Karşılaştırılması . Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi , 27 (27) , 41-54 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/pauefd/issue/11116/132929
• Kotaman, H. (2008). Özyeterlilik inancı ve öğrenme performansının geliştirilmesine ilişkin yazın taraması. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21 (1), 111-133.
• Miles, M, B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded Sourcebook. (2nd ed). Thousand Oaks, CA: Sage
• Özdemir, M . (2010). Nitel Veri Analizi: Sosyal Bilimlerde Yöntembilim Sorunsalı Üzerine Bir Çalışma . Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi , 11 (1) , 323-343 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/ogusbd/issue/10997/131612
• Saadé, R.G. & Kira, D. (2009). Computer Anxiety in E-Learning: The Effect of Computer Self-Efficacy.Journal of Information Technology Education: Research, 8(1), 177-191.
• Saracaloğlu, A , Yeni̇ce, N . (2013).Fen bilgisi ve sınıf öğretmenlerinin öz-yeterlik inançlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi . Eğitimde Kuram ve Uygulama , 5 (2) , 244-260 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/eku/issue/5450/73853
• Scharfenberg, F. J. (2005). Experimenteller Biologieunterricht zu Aspekten der Gentechnik im Lernort Labor: empirische Untersuchung zu Akzeptanz, Wissenserwerb und Interesse. Dissertation. Universitat Bayreuth.
• Senemoğlu, N. (2013). Gelişim, Öğrenme ve Öğretim-Kuramdan Uygulamaya, Yargı Yayınları, Ankara.
• Silverman, D. (2001). Interpreting Qualitative Data: Methods for Analysing Talk, Text and Interaction. London: SAGE Publication.
• Şeker, P , Çavuş, Z . (2017). Okul öncesı öğretmen adaylarının fen eğıtımıne yönelık özyeterlık algıları . Anatolian Journal of Educational Leadership and Instruction , 5 (2) , 19-28 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/ajeli/issue/33394/350485
• Şenler, B . (2017). Fen bilgisi öğretmen adaylarının fen öğretimine yönelik öz-yeterlik inançları ile bilimsel sorgulamaya ilişkin görüşlerinin incelenmesi . Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi , 3 (2) , 50-59 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/ekuad/issue/29425/337190
• Taşkın Can, B., Cantürk Günhan, B., ve Öngel Erdal, S. (2005). Fen bilgisi öğretmen adaylarının fen derslerinde matematiğin kullanımına yönelik öz yeterlik inançlarının incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17, 47–52.
• Yalmacı, S , Aydın, S . (2014). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Akademik Öz-Yeterlik Algılarının İncelenmesi.e-Kafkas Journal of Educational Research, 1(2), 21-27. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/kafkasegt/issue/19193/204082
• Yaman, S , Cansüngü Koray, Ö , Altunçeki̇ç, A . (2004). Fen bilgisi öğretmen adaylarının öz-yeterlik inanç düzeylerinin incelenmesi üzerine bir araştırma . Türk Eğitim Bilimleri Dergisi , 2 (3), 355-366 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/tebd/issue/26127/275219
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9. Baskı). Ankara: Seçkin.