Yapay Zekâ Şiir Yazabilir mi? ChatGPT Örneğinde Yapay Zekânın Şiir Yazma Kabiliyetinin İncelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 2, 930 - 951, 20.07.2025

Gökhan Tunç

https://doi.org/10.34083/akaded.1708572

Öz

Yapay zekânın özellikle son yıllarda hızla ilerlemesi, farklı alanlardaki kabiliyetlerinin insan becerileriyle karşılaştırılmasına yol açmıştır. Yapay zekânın, hukuktan eğitime kadar birçok alanda şaşırtıcı bir performans göstermesi bu bağlamda dikkat çekmiştir. Buna karşılık yapay zekânın yapabilirliklerinin nispeten daha az sorgulandığı alan genelde edebiyat özelde ise şiirdir. Bahsedilen çerçevede bu makalede, genel kabulde insana özgü görülen şiir türünün, yapay zekâ tarafından insan şairle ayırt edilemeyecek derecede başarılı taklit edilip edilemeyeceği ChatGPT-4.5 modeli örneğinde tartışılmıştır. Bu çalışmaya, Alan Turing’in “taklit oyunu” çerçevesinde geliştirdiği Turing Testi çıkış noktası olmuştur. Bu amaçla, yapay zekâya halk şiiri, divan şiiri ve çağdaş Türk şiiri tarzında üç şiir yazdırılmış ve örneklem olarak seçilen 162 Anadolu Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü lisans ve yüksek lisans öğrencisinden okudukları şiirleri yapay zekânın mı yoksa insan şairin mi yazdığını ayırt etmeleri beklenmiştir. Ayrıca oluşturulan anketle uzman katılımcıların şiirin yazarını belirlerken hangi unsuru ön planda tuttukları, şiir okuma/yapay zekâ kullanma sıklıkları ile şiirleri doğru ayırt edebilmeleri arasında bir ilişki olup olmadığı ve şiirlere dair estetik değerlendirmelerinin neler olduğu tespit edilmiştir. Çalışmadan çıkan en önemli sonuçlardan biri, uzman katılımcıların Turing Testi’nde belirlenen oranların çok üstünde bir oranda yapay zekânın yazdığı şiiri insan şairden ayırt edememeleridir. Buna göre yapay zekânın yazdığı şiirler tarzlara göre şu şekilde insan şair ürünü olarak kabul edilmiştir: Halk şiiri %58.6, divan şiiri %88.3 ve çağdaş Türk şiiri %51.9. Ayrıca ki-kare testiyle uzman katılımcıların halk şiiri ve divan şiiri tarzında yazılmış ürünlerin yazarına dair cevaplarının rastgelelik özelliği göstermediği ortaya konmuştur. Ancak uzman katılımcıların çağdaş Türk şiirini kimin yazdığını belirleme konusunda kararsızlık içinde oldukları, katılımcılarda belirgin bir algı farkının olmadığı görülmüştür. Buna ek olarak bu çalışmada uzman katılımcıların şiirin yazarına dair algısının, şiire yönelik olumlu değerlendirmelerini anlamlı bir şekilde etkilediği sonucu ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Modern Türk Edebiyatı , Şiir , Şair , Yapay Zekâ , Büyük Dil Modelleri

Etik Beyan

Etik kurul onayı alınmıştır.

Can Artificial Intelligence Write Poetry? An Examination of AI’s Poetry-Writing Capability through the Case of ChatGPT

Öz

The rapid advancement of artificial intelligence, particularly in recent years, has prompted comparisons between its capabilities and human skills across various domains. In this context, artificial intelligence (AI) has demonstrated remarkable performance in a wide range of fields, including law and education. However, literature—especially poetry—remains a domain where the capabilities of AI have been comparatively less examined. Within this framework, this study explores whether poetry—a genre widely regarded as inherently human—can be convincingly imitated by AI to a degree that is indistinguishable from the work of a human poet, using the ChatGPT-4.5 model as the case study. The study adopts the Turing Test—originally formulated by Alan Turing as part of his “imitation game”—as its theoretical foundation. Accordingly, the AI was instructed to compose three poems in the styles of folk poetry, classical Ottoman (divan) poetry, and contemporary Turkish poetry. A sample group of 162 undergraduate and graduate students from the Department of Turkish Language and Literature at the Faculty of Letters, Anadolu University, was then asked to determine whether the poems they read had been written by a human poet or generated by artificial intelligence. Additionally, a survey was conducted to identify the criteria expert participants prioritized when attributing authorship, whether there was a correlation between participants’ frequency of reading poetry or using AI tools and their ability to identify the poem’s author correctly, and their aesthetic evaluations of the poems. One of the most significant findings of the study is that expert participants were unable to distinguish poems written by artificial intelligence from those written by human poets at rates well above the threshold established by the Turing Test. Specifically, the AI-generated poems were perceived as human-authored at the following rates: 58.6% for folk poetry, 88.3% for classical Ottoman (divan) poetry, and 51.9% for contemporary Turkish poetry. Furthermore, chi-square tests revealed that participants’ responses regarding the authorship of the folk and divan poems did not follow a random pattern. In contrast, for the contemporary Turkish poem, participants appeared undecided, with no significant differences in perception observed. Additionally, the study found that participants’ perception of authorship had a statistically significant influence on their positive aesthetic evaluations of the poems.

Anahtar Kelimeler

Modern Turkish Literature , Poetry , Poet , Artificial Intelligence , Large Language Models

Kaynakça

• Bowra, C. M. (2004). Yalvaçlar ve biliciler (M. H. Doğan, Çev.). Dünya Kitapları.
• ChatGPT (t.y.). Şiir 1. https://chatgpt.com/share/67c422e3-391c-8008-8d93-bb1741b54d9f. (Erişim tarihi: 2 Mart 2025)
• ChatGPT (t.y.). Şiir 2. https://chatgpt.com/share/67c421c0-d820-8008-a4fc-791fbed65c37. (Erişim tarihi: 2 Mart 2025).
• ChatGPT (t.y.). Şiir 3. https://chatgpt.com/share/67c42261-5710-8008-9904-1298b3048a3f. (Erişim tarihi: 2 Mart 2025)
• Çetin, N. (2019). Şiir çözümleme yöntemi. Akçağ Yayınları.
• Eagleton, T. (2011). Şiir nasıl okunur (K. Genç, Çev.). Agora Kitaplığı.
• Kangasharju, A., Ilomäki, L., Lakkala, M., & Toom, A. (2022). Lower secondary students’ poetry writing with the AI-based poetry machine. Computers and Education: Artifcial Intelligence, 3 (100048), 1-7. https://doi.org/10.1016/j.caeai.2022.100048.
• Karakoç, S. (1997). Edebiyat yazıları I. Diriliş Yayınları.
• Kilito, A. (2021). Araplar ve hikâye anlatma sanatı: Tuhaf bir âşinâlık (S. Baloğlu, Çev.). VakıfBank Kültür Yayınları.
• Korg, J. (1961). An introduction to poetry. Holt, Rinehart and Winston.
• Köbis, N. & Mossink, L. D. (2021). Artificial intelligence versus Maya Angelou: Experimental evidence that people cannot differentiate AI-generated from human-written poetry. Computers Human Behavior, 114(106533), 1-13.
• Linardaki, C. (2022). Poetry at the first steps of artificial intelligence. Humanist Studies & the Digital Age, 7(1), 1-27. Oliveira, H. G. (2017). A survey on intelligent poetry generation: Languages, features, techniques, reutilisation and evaluation. In Proceedings of the 10th international conference on natural language generation (ss. 11–20).
• Porter, B. & Machery, E. (2024). AIgenerated poetry is indistinguishable from human written poetry and is rated more favorably. Scientific Reports, 14(26133), 1-12.
• Rahmeh, H. (2023). Digital verses versus inked poetry: Exploring readers’ response to AI-generated and human-authored sonnets. Sch. Int. J. Linguist. Lit., 6(9), 372–382.
• Sun, Y., Yang, C.-H., Lyu, Y. & Lin, R. (2022). From pigments to pixels: a comparison of human and AI painting. Appl. Sci., 12(3724), 1-15. https://doi.org/10.3390/app12083724.
• Turing, A. M. (1950). Computing machinery and intelligence. Mind, 59(236), 433-460.
• Türk Dil Kurumu (t.y.). Güncel Türkçe Sözlük. https://sozluk.gov.tr/ (Erişim tarihi: 20 Nisan 2025).
• Wooldridge, M. (2022). Bilinçli makinelere giden yol: Yapay zekânın dünü, bugünü, yarını (Ö. Çelik, Çev.). Metis Yayınları.