Bilge Karasu’nun Troya’da Ölüm Vardı Eserinde Güvenilmez Anlatıcı: Belirsizlik ve Çok Katmanlı Anlatım

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 3, 1796 - 1811, 23.11.2025

Hanife Şahin

https://doi.org/10.34083/akaded.1706273

Öz

Güvenilmez anlatıcı, edebî metinlerde gerçeklik algısını sorgulayan ve metnin çok katmanlı yapısını güçlendiren bir anlatım tekniğidir. Anlatıcının olayları eksik, çarpıtılmış veya yanıltıcı biçimde sunması, okuyucuyu anlatının güvenilirliğini sorgulamaya yönlendirerek anlatıyı klasik kurgu anlayışının ötesine taşır. Bilge Karasu’nun Troya’da Ölüm Vardı eserinde yer alan hikâyelerde anlatıcı kimliğinin bulanıklaştığı ve zaman algısının kaybolduğu görülür. Sürekli değişen anlatıcı ve iç içe geçmiş olay örgüsü, klasik serim-düğüm-çözüm düzenine meydan okurken, olayların eksik bırakılması ve anlatıcının gerçekliği çarpıtması okuyucuyu metni bir bulmaca gibi değerlendirmeye yönlendirir. Anlatının doğasını ve hakikatin nasıl inşa edildiğini sorgulatan bu yapı, okuyucuyu pasif bir gözlemci konumundan çıkararak aktif bir katılımcıya dönüştürür. Bölümler arasındaki göndermeler ve şiirsel anlatım çok katmanlı anlatıyı güçlendirir. Karasu, anlatıcının güvenilirliğini sorgulatan teknikler aracılığıyla okuyucuya olayları doğrulatmak ve metinlerarasılık içinde farklı bakış açılarını keşfetmek zorunda olduğu bir edebî deneyim sunar.

Anahtar Kelimeler

Belirsizlik , Bilge Karasu , Çok Katmanlılık , Güvenilmez Anlatıcı , Troya’da Ölüm Vardı.

The Unreliable Narrator in Bilge Karasu’s Troya’da Ölüm Vardı: Uncertainty and Multi-Layered Narrative

Öz

The unreliable narrator is a narrative technique that challenges the perception of reality in literary texts and reinforces their multilayered structure. By presenting events in an incomplete, distorted, or misleading manner, the narrator prompts the reader to question the credibility of the narrative, pushing it beyond the traditional conventions of fiction. In the stories in Bilge Karasu’s work Troya’da Ölüm Vardı, it is seen that the identity of the narrator is blurred and the perception of time is lost. The constantly shifting narrator and the intertwined plot defy the classical exposition-conflict-resolution pattern, while the omission of certain events and the narrator’s distortion of reality lead the reader to perceive the text as a puzzle. This structure not only questions the nature of the narrative and the construction of truth but also transforms the reader from a passive observer into an active participant. References between sections and poetic narration strengthen the multilayered storytelling, while Karasu employs techniques that challenge the reliability of the narrator, offering the reader a literary experience in which they must verify events and explore different perspectives through intertextuality.

Anahtar Kelimeler

Uncertainty , Multilayeredness , Bilge Karasu , Unreliable Narrator , Troya’da Ölüm Vardı.

Kaynakça

• Akman, İ. (2016). Bilge Karasu’yun eserlerinde postmodern unsurlar. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Diyarbakır.
• Aktaş, Ş. (2013). Anlatma esasına bağlı edebî metinlerin tahlili – teori ve uygulama-. Ankara: Kurgan Edebiyat.
• Aktaş, Ş. (2014). Edebiyatta üslûp ve problemleri. Ankara: Kurgan Edebiyat.
• Alan, İ. (2005). Bilge Karasu’nun hikâyeciliği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya.
• Barthes, R. (1993). Göstergebilimsel serüven. (1. bs.). (Çev. Mehmet Rıfat, Sema Rıfat). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Booth, C. W. (2012). Kurmacanın retoriği. (1. bs.). (Çev. Bülent O. Doğan). İstanbul: Metis Yayınları.
• Chatman, S. (2009). Öykü ve söylem filmde ve kurmacada anlatı yapısı. (1. b.). (Çev. Özgür Yaren). Ankara: DE Ki Basım Yayım.
• Eagleton, T. (2015). Edebiyat nasıl okunur. (2. bs.). (Çev. Elif Ersavcı). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Eco, U. (2019). Yorum ve aşırı yorum. (3. bs.). (Çev. Kemal Atakay). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Enginün, İ. (2015). Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatı. (16. bs.). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Erben, Ö. (2019). Modern bireyin odalardaki yalnızlığını aşma çabası: Franz Kafka’nın Dönüşüm Ormanı ve Alt Kat Sanat’ın Dönüşüm oyunu. Internatiolan Journal of Interdisciplinary and Interkultural Art, 4(7), 151–161.
• Erten, H. (2024). İstanbul’un Bir Yüzü romanında retorik bir araç olarak güvenilmez anlatıcı. Kültür Araştırmaları Dergisi, (23), 53–70.
• Evis, A. (2011). Bilge Karasu’nun öykülerinde yapı ve tema. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep.
• Genette, G. (2020). Anlatının söylemi. (1. bs.). (Çev. Ferit Burak Aydar). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Huyugüzel, Ö. F. (2019). Eleştiri terimleri sözlüğü. (2. bs.). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Karabulut, M., ve Biricik, İ. (2017). Postmodern edebiyatın ne’liği. Hikmet-Akademik Edebiyat Dergisi Gelenek ve Postmodernizm Özel Sayısı, 34–45.
• Karasu, B. (2016). Troya’da ölüm vardı. (8. bs.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Kayacık, Z. (2022). Postmodern anlatı kuramları ışığında Javier Marías’ın kurgularında anlatı stratejileri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kulamshaeva, B. (2009). Kurmaca yazar veya anlatıcı kavramlarına anlatı bilimsel yaklaşım. Turkish Studies, 4(8), 1763–1783.
• Samat, S., ve Topçu, H. (2022). Güvenilmez anlatıcı kimdir?. Dil ve Edebiyat Araştırmaları (25), 433–461.
• Süslü, Y. E. (2024). 1980 sonrası Türk romanında güvenilmez anlatıcı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Enstitüsü, İstanbul.
• Topçu, H. (2024). Beyaz Kale’de güvenilmez anlatıcı. Murat Gür (Ed.). Günce Filoloji Çalışmaları II, içinde (s. 65-82). (1. bs.). Muğla: Günce Yayınları.
• Wellek, R., ve Warren, A. (2019). Edebiyat teorisi. (5. bs.). (Çev. Ö. Faruk Huyugüzel). İstanbul: Dergâh Yayınları.