Importance of Zinc in Human Health and Nutrition Physiology

Yıl 2016, Cilt: 14 Sayı: 3, 307 - 314, 01.09.2016

Vildan Akdeniz , Özer Kınık Oktay Yerlikaya Ecem Akan

Öz

Zinc, which has physiological effects on plants and animals and plays a crucial role in their biological functions, is also an essential micronutrient for human health. Zinc is the second most abundant trace element in human body after iron, and it is required for the functions of more than 300 enzymes. Inadequate intake of zinc and its deficiency include several symptoms such as physical growth failure, failure to development of genitals, lack of resistance to some diseases, delayed wound healing and disorders in taste and smell perceptions. In this article, general and physiological properties of zinc, its biological role in human health and its deficiency problems are reviewed

Anahtar Kelimeler

Zinc, Mineral substances, Human health, Zinc deficiency

İnsan Sağlığı ve Beslenme Fizyolojisi Açısından Çinkonun Önemi

Öz

Bitki ve hayvanlarda önemli fizyolojik etkileri olan ve çok sayıda biyolojik işlevde rol oynayan çinko, elzem iz elementlerden biri olup insan beslenmesinde önemi olan bir mikro besin öğesidir. Çinko insan vücudunda demirden sonra en çok bulunan ikinci iz elementtir ve vücutta 300’den fazla enzimin fonksiyonu için gereklidir. Çinkonun az alımında ve eksikliğinde fiziksel olarak büyümede gerilik, cinsel organlarının gelişmesinde gerileme, bazı hastalıklara karşı direnç eksikliği, yaraların geç iyileşmesi, tat ve koku gibi duyusal özellik algılarında bozukluklar gibi belirtiler görülmektedir. Bu derlemede, çinkonun genel ve fizyolojik özellikleri, insan sağlığı açısından önemi ve eksikliğinde meydana gelebilecek sorunlar kısaca özetlenmeye çalışılmıştır

Anahtar Kelimeler

Çinko, Mineral maddeler, İnsan sağlığı, Çinko eksikliği

Kaynakça

• Keskin, H., 1975, Gıda Kimyası. İstanbul Ünv. Yayınları Sayı: 1980, Şirketi Mürettibiye Basımevi, İstanbul.
• Kınık, Ö., Uysal, H., Akbulut, N., 2001. Süt ve Süt Ürünlerinde İz Elementler (Tercüme)., IDF Yayın No: 278, E.Ü. Ziraat Fakültesi Yayın No: 549.
• Belgemen, T., Akar, N., 2004. Çinkonun yaşamsal fonksiyonları ve çinko metabolizması ile ilişkili genler. Mecmuası 57(3): 161-166. Tıp Fakültesi
• Hambidge, M., 2000. Zinc and health: Current status and future directions. The Journal of Nutrition 130: 1344-1349.
• Mendil, D., 2006. Mineral and trace metal levels in some cheese collected from Turkey. Food Chemistry 96: 532-537.
• Önder, F., Yıldız, S., 2002. Çinko ve bakır yetersizliğinin bağışıklık sistemine etkileri. Kafkas Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi Dergisi 8(2): 183-187
• Ülger, H., Coşkun, A., 2003. Çinko: Temel fonksiyonları ve metabolizması. Düzce Tıp Fakültesi Dergisi 5(2): 38-44.
• Prasad, A.S., 2008. Zinc in human health: Effect of zinc on immune cells. Journal of Molecular Medicine 14(5-6): 353-357.
• Çetin, N., Özer, E., Bakiler, A.R., Sözen, G., Yensel, N., 2003. Akut ishalli süt çocuklarında serum çinko düzeyi. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 10(2): 55-57.
• Hess, S.Y., Lönnerdal, B., Hotz, C., Rivera, J.A., Brown, K.H., 2009. Recent advances in knowledge of zinc nutrition and human health. Food and Nutrition Bulletin 30(1): 5-11.
• Yağmur, B., Ceylan, Ş., Yoldaş, F., Oktay, M., 2002. Çinko katkılı ve katkısız kompoze gübrelerin sakız kabağı (Cucurbita pepo cv.) yetiştiriciliğinde verim ve bazı verim kriterlerine etkisi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 39(1): 111- 117.
• Samur, G., 2008. Vitaminler Mineraller ve Sağlığımız. Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü, Sağlık Bakanlığı Yayın No: 727, Şubat-2008, Ankara.
• Kahraman, Ö., 2011. Süt ve süt ürünlerinin çinko ile zenginleştirilmesine ilişkin yaklaşımlar. Gıda 36(4): 241-248.
• Brown, K.H., Wuehler, S.E., Peerson, J.M., 2001. The importance of zinc in human nutrition and estimation of the global prevalence of zinc deficiency. Food and Nutrition Bulletin 22: 113- 125.
• Walsh, C.T., Sandstead, H.H., Prasad, A.S., Newberne, P.M., Fraker, P.J., 1994. Zinc: health effects and research priorities for the 1990s. Environmental Health Perspectives 102(2): 5-46.
• Taneli, B., 2005. Anadolu toplumunda çinko. Ege Tıp Dergisi 44(1): 1-10.
• Plum, L.M., Rink, L., Haase, H., 2010. The essential toxin: Impact of zinc on human health. International Journal of Environmental Research and Public Health 7: 1342-1365.
• Tarakçı, Z., Küçüköner, E., 2006. Esansiyel bir mineral olan çinkonun fonksiyonel özellikleri. Türkiye 9. Gıda Kongresi Bildiriler Kitabı 717-720. [19] Anonim., 2015, http://www.food
• info.net/tr/min/zinc.htm. (Erişim Tarihi: 15.06.2015).
• Batu, A., 1993. Kuru üzüm pekmezinin insan sağlığı ve beslenmesi açısından önemi. Gıda 18(5): 303-307.
• Bray, T.M., Bettger. W.J., 1990. The physiological role of zinc as an antioxidant. Free Radical Biology and Medicine 8: 281-291.
• Özmert, E.N., 2005. Erken çocukluk gelişiminin desteklenmesi-I: Beslenme. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi 48: 179-195
• Das, S., Green, A., 2013. Importance of zinc in crops and human health. Journal of SAT Agricultural Research 11: 1-7.
• Güzelcan, M.S., El, S.N., 2011. Simidin demir ve çinko mineralleriyle zenginleştirilmesi ve in vitro mineral biyoyararlılığının saptanması. Gıda 36(1): 41-48.
• Kınacı, E., Kınacı, G., Budak, Z., 2010. Bitki, hayvan ve insanlarda çinko eksikliğinin etkileri ve çinkonun Eskişehir Ticaret Borsası Dergisi 2: 12-15. durumu.
• Solomons, N.W., 1982. Biological availability of zinc in humans. The American Journal of Clinical Nutrition 35: 1048-1075.
• Aliani, M., Udenigwe, C.C., Girgih, A.T., Pownall, T.L., Bugera, J.L., Eskin, M.N., 2013. Zinc deficiency and taste perception in the elderly. Critical Reviews in Food Science and Nutrition 53: 245-50.
• Grahn, B.H., Paterson, P.G., Gottschall-Pass, K.T., Zhang, Z., 2001. Zinc and the eye. Journal of American College of Nutrition 20: 106-118.
• El-Tawil, A.M., 2003. Zinc deficiency in men with Crohn's disease may contribute to poor sperm function and male infertility. Andrologia 35: 337- 341.
• Özcan, H., Taban, S., 2012. Çinko uygulamasının bazı çeltik çeşitlerinde verim ile tanede çinko, fosfor ve fitin asidi konsantrasyonuna etkisi. Toprak-Su Dergisi 1(1): 7-14
• Halsted, J.A., Smith, J.C., Irwin M.I., 1974. A Conspectus of research on zinc requirements of man. Journal of Nutrition 104(3): 345 -378.
• Tanrıverdi, M.H., 2008. Pnömoni Tanısıyla Hastaneye Yatırılan 0-2 Yaş Arası Çocuklarda Serum Çinko Düzeyi. T.C. Sağlık Bakanlığı İstanbul Eğitim Ve Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği, Uzmanlık Tezi, İstanbul.