Applied Training in BA Programs in Translation and Interpreting: Reflections from a Curriculum Analysis

Yıl 2025, Cilt: 20 Sayı: 2, 425 - 446, 27.10.2025

Nazan Müge Uysal , Mesut Kuleli

https://doi.org/10.17550/akademikincelemeler.1759200

Öz

With the aim of enabling learners to gain professional knowledge and applied skills and workplace experience, university programmes in Türkiye can integrate three different types of applied training (AT)- namely, vocational training in business, internship, and applied course- into their curriculum plans in accordance with the Framework Regulation on Applied Training in Higher Education published by the Council of Higher Education. Of these three AT types, “vocational training in business” and “internship/work placement” can be referred to as a significant phase on the way to occupational integration. Serving as a channel to occupational settings for translator and interpreter candidates, internships/work placements have been a topic of inquiry in the relevant literature in translation and interpreting (T&I) studies outside of Türkiye, specifically with a focus on the master’s level. However, studies pertaining to T&I education and AT are scarce in number in Türkiye. Due to the prominence of AT in providing professional knowledge and applied skills to translator and interpreter candidates and a gateway to real work settings, this study seeks to explore the inclusion of AT (specifically vocational training in business and internship/work placement) into the curriculums of T&I undergraduate programs with a focus on document analysis (addressing all T&I programs in Türkiye). The findings covering how these courses are incorporated into T&I curricula are presented using descriptive analysis. To increase effective integration of AT into education plans, the study further reveals implications for stakeholders, e.g. T&I education programs, curriculum designers, and the authorities for quality assurance of T&I programs.

Anahtar Kelimeler

Translation and Interpreting Education , Translation and Interpreting Departments , Applied Training , Internship/Work Placement , Vocational Training in Business

Çeviri Eğitimi Lisans Programlarında Uygulamalı Eğitimler: Öğretim Planı Analizinden Yansımalar

Öz

Yükseköğretim kurumlarında öğrenim gören öğrencilerin mesleki bilgi ve becerilerinin geliştirilmesi ve iş yeri deneyimi kazanabilmelerine olanak sağlayan uygulamaları deneyimleyebilmeleri amacıyla Yükseköğretim Kurumu [YÖK] tarafından yayımlanan Uygulamalı Eğitimler Çerçeve Yönetmeliği’ne bağlı olarak ülkemizdeki eğitim programlarının öğretim planlarında uygulamalı eğitimlere (işletmede mesleki eğitim, staj ve uygulamalı ders) yer verilebilmektedir. Öğretim planlarında, zorunlu veya seçmeli ders olarak, farklı AKTS kredi değerleriyle farklı yarıyıllara yerleştirilebilen bu eğitim türlerinden “işletmede mesleki eğitim” ve “staj” iş yeri deneyimi gerektiren yönüyle üniversite öğrencileri için meslekle bütünleşmenin önemli bir aşaması olarak tanımlanabilir. Çevirmen adaylarının iş yeri deneyimi kazanmasına yardımcı olan bu uygulamaların uluslararası çeviribilim literatüründe özellikle yüksek lisans düzeyindeki eğitim programları bağlamında çeşitli açılardan irdelendiği görülmektedir. Ancak ülkemizde bu konudaki araştırma sayısı oldukça sınırlıdır. Bu doğrultuda, mevcut çalışmada çevirmen adaylarına mesleki bilgi ve becerilerin kazandırılmasında etkin rolü olan ve gerçek iş ortamlarını deneyimleyebilmede köprü vazifesi gören uygulamalı eğitim türleri olan işletmede mesleki eğitim ve stajın, ülkemizde çeviri eğitimi verilen lisans programlarının öğretim planlarında ne ölçüde yer alıyor olduğu incelenecektir. Çalışma kapsamında yapılan doküman analizi, çeviri eğitimi verilen vakıf ve devlet üniversitelerinin tümünü kapsamaktadır. Bu kapsamda, çalışmada, iş yeri deneyimi gerektiren uygulamalı eğitim türleri olan işletmede mesleki eğitim ve stajın mütercim ve tercümanlık/çeviribilimi programlarının öğretim planlarına nasıl yerleştirilmiş olduğu (ders kategorisi, AKTS değeri, dersin yarıyılı) betimsel analiz yapılarak sunulmuştur. Ayrıca çevirmen yetiştiren yükseköğretim kurumları, program geliştirme uzmanları ve öğretim programları değerlendirme ve akreditasyon kuruluşları gibi uygulamalı eğitimlerin öğretim planlarına entegre edilmesinde rolü olan farklı paydaşlara yönelik, uygulamalı eğitimlerin verimliliğinin artırılabilmesine katkı sağlayacak çıkarımlara da yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çeviri Eğitimi , Mütercim ve Tercümanlık/Çeviribilimi Lisans Programları , Uygulamalı Eğitim , Staj , İşletmede Mesleki Eğitim

Kaynakça

• Astley, H., & Torres Hostench, O. (2017). The European graduate placement scheme: An integrated approach to preparing Master’s in translation graduates for employment. The Interpreter and Translator Trainer, 11(2-3), 204-222. https://doi.org/10.1080/1750399X.2017.1344813
• Ballı, A. (2018). Türkiye’de mütercim tercüman yetiştirme programları ve sorunları. SETSCI Conference Proceedings (Cilt 3) içinde (ss. 1464-1471). SETSCI.
• Baltacı, A. (2019). Nitel araştırma süreci: Nitel bir araştırma nasıl yapılır? Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 368-388. https://doi.org/10.31592/aeusbed.598299
• Canım-Alkan, S. (2013). Lisans düzeyinde çeviri eğitiminde teknoloji eğitiminin yeri. İ.Ü. Çeviribilim Dergisi, 4(7), 127-147.
• Canım Alkan, S. (2015). Çevirmenlikle tanışma süreci: Çeviri stajı. F. Karabacak (Ed.), Çeviri kitabı (ss. 93-98). Universal Dil Hizmetleri ve Yayıncılık İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş.
• Canım-Alkan, S. (2020). Çeviri eğitiminde teknoloji destekli proje tabanlı simülasyon yöntemi: İstanbul Üniversitesi örneği. Turkish Studies – Educational Sciences, 15(6), 3919-3937. https://dx.doi.org/10.47423/TurkishStudies.45977
• Ersoy, H., Şahin, Ö. & Türkmen, B. (2017). Vakıf ve devlet üniversitelerinin lisans ve ön lisans düzeyinde çeviri eğitimi veren bölümlerinin karşılaştırılması. Tarih Okulu Dergisi, 10(29), 409-445. http://dx.doi.org/10.14225/Joh1055
• Eruz, S. (2012). Çeviri Derneği ve Türkiye'de çevirmenlik mesleğinin statüye kavuş(a)ma(ma)sı üzerine on üç yıllık gel gitli bir öykü. Avrupa Birliği Bakanlığı Çeviri Platformu Bildirileri içinde (ss. 17-23), https://www.ab.gov.tr/files/ceb/Ceviri_Platformu_Resimleri/platform_bildirileri.pdf
• Eser, O. (2020). Understanding community interpreting services: Diversity and access in Australia and beyond. Palgrave Macmillan. https://doi.org/10.1007/978-3-030-55861-1
• Fink, A. S. (2000). The role of the researcher in the qualitative research process. A potential barrier to archiving qualitative data. Forum Qualitative Sozialforschung/Forum: Qualitative Social Research, 1(3). http://nbn-resolving.de/urn:nbn:de:0114-fqs000344.
• Güven, M. (2012). Bir “uzmanlık alanı çevirisi eğitimi” önerisi: AB metinleri çevirisi yaz okulu sertifika programı. Avrupa Birliği Bakanlığı Çeviri Platformu Bildirileri içinde (ss. 30-39), https://www.ab.gov.tr/files/ceb/Ceviri_Platformu_Resimleri/platform_bildirileri.pdf
• Hirci, N. (2023). Translation work placement in Slovenia: A key to successful transition to professional workplace settings?. Perspectives, 31(5), 900-918. https://doi.org/10.1080/0907676X.2022.2055482
• Jaccomard, H. (2018). Work placements in Masters of translation: Five case studies from the University of Western Australia. Meta, 63(2), 532-547. https://doi.org/10.7202/1055151ar
• Li, X. (2022). Identifying in-demand qualifications and competences for translation curriculum renewal: a content analysis of translation job ads. The Interpreter and Translator Trainer, 16(2), 177-202. https://doi.org/10.1080/1750399X.2021.2017706
• Liu, C. F. M. (2017). Perception of translation graduates on translation internships, with mixed-methods approach. Babel, 63(4), 580-599. https://doi.org/10.1075/babel.63.4.06liu
• Marczak, M. (2024). Internship insight out: Exploring translation students’perspectives on experience and learning gains. The Interpreter and Translator Trainer, 18(4), 581-599. https://doi.org/10.1080/1750399X.2024.2381362
• Muñoz-Miquel, A. (2020). Translation and interpreting as a profession: Some proposals to boost entrepreneurial competence. Hermes – Journal of Language and Communication in Business, (60), 29-46. http://dx.doi.org/10.7146/hjlcb.v60i0.121309
• Odabaşı, R. (2022). Gerçek toplum uygulamaları: Toplum çevirmenliği eğitiminde saha deneyimi. N. M. Uysal ve M. Kuleli (Eds.), BAIBU-ICASTIS book of congress proceedings içinde (ss. 68-82). RumeliYA
• Öner, S. (2012). Çevirmenlik “mesleği”-çeviri eğitimi ilişkisi bağlamında Türkiye’de çeviri alanına bakış. Avrupa Birliği Bakanlığı Çeviri Platformu Bildirileri içinde (ss. 60-63), https://www.ab.gov.tr/files/ceb/Ceviri_Platformu_Resimleri/platform_bildirileri.pdf
• Parlak, B. (2012). Akademik çeviri öğretimi ve çeviride meslekleşme sorunları. Avrupa Birliği Bakanlığı Çeviri Platformu Bildirileri içinde (ss. 65-74), https://www.ab.gov.tr/files/ceb/Ceviri_Platformu_Resimleri/platform_bildirileri.pdf
• Resmi Gazete. (2012, 30 Haziran). İş sağlığı ve güvenliği kanunu. T.C. Cumhurbaşkanlığı Resmi Gazete. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/06/20120630-1.htm.
• Resmi Gazete. (2021, 17 Haziran). Yükseköğretimde uygulamalı eğitimler çerçeve yönetmeliği. T.C. Cumhurbaşkanlığı Resmi Gazete. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2021/06/20210617-2.htm
• Rodríguez de Céspedes, B. (2017). Addressing employability and enterprise responsibilities in the translation curriculum. The Interpreter and Translator Trainer, 11(2-3), 107-122. https://doi.org/10.1080/1750399X.2017.1344816
• Sadza, A. (2021). How incorporating deliberate practice in work placement may contribute to developing expertise in translators. Research in Language, 19(2), 211-227. http://dx.doi.org/10.18778/1731-7533.19.2.07
• Sığırcı, İ. (2012). AB sürecinde Türkiye’nin karşılaşacağı çeviri ve terim sorunları. Avrupa Birliği Bakanlığı Çeviri Platformu Bildirileri içinde (ss. 78-83), https://www.ab.gov.tr/files/ceb/Ceviri_Platformu_Resimleri/platform_bildirileri.pdf
• T.C. Başbakanlık İdareyi Geliştirme Başkanlığı. (2015). Türkiye’de Çevirmenlik Mesleği [Araştırma Raporu]. Güncellenmiş Versiyon.
• T.C. Dış İşleri Bakanlığı Avrupa Birliği Başkanlığı. (2012, 9 Haziran). Avrupa Birliği Bakanlığı çeviri platformu gerçekleşti. https://www.ab.gov.tr/47842.html
• Türkiye Çevirmenler Derneği [TÜÇED]. (t.y.). Staj imkanları. https://tuced.org.tr/?target=pozisyon
• Uysal, N. M., & Filazi, E. (2024). Çevirmen (Seviye 6) Ulusal Meslek Standardı’nın Mütercim ve Tercümanlık Bölümlerinin Öğretim Programlarındaki Yeri: Çevirmen Adaylarını Standart ile Tanıştırıyor Muyuz? IU Journal of Translation Studies (21), 113-130. https://doi.org/10.26650/iujts.2024.1498715
• Valero-Garcés, C. (2017). Connecting translation employers and trainers. Experience of internships in public service interpreting and translation training. Vertimo Studijos, 4(4), 107-117. https://doi.org/10.15388/VertStud.2011.4.10577
• Xu, M. (2019). On internship reports of masters of translation and interpreting in China: A mixed-methods approach. Current Trends in Translation Teaching and Learning E, 6, 29-74.
• Yazmacı, B. S., & Başer, Z. (2025). How does internship enhance translation skills of English-Turkish translation and interpreting students? International Journal of Languages’ Education and Teaching, 13(1), 1-16. https://doi.org/10.71084/ijlet.1541203
• Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı [YÖK], (t.y.). YÖK Lisans Atlası. https://yokatlas.yok.gov.tr/lisans-anasayfa.php
• Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı [YÖK]. (t.y.). Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Yüksel-Bağdatlı, H. (2022). Mütercim-tercümanlık bölümlerindeki akademik çeviri eğitimi ve çeviri sektörünün beklentileri Hacettepe ve Sakarya Üniversiteleri örneğinde. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(2), 283-297. https://doi.org/10.29106/fesa.1118029