Kutsal Meslekte Tükenmişlik: Öncüller Ve Ardıllar

Yıl 2024, Sayı: 18, 98 - 106, 31.12.2024

Beyza Erer

Öz

İnsanlar çocukluk yaşlarından itibaren davranışlarını şekillendirmek sosyalleşmek, eğitimlerini sürdürüp geleceğe ve hayata hazırlanmak gibi kazanımlar elde edebilmek adına okula gitmektedirler. Bu nedenle okul sadece öğretim değil eğitim sistemi olarak da değerlendirilir. Eğitim öğretim hayatımızın baş faktörü öğretmenlerimizin yaşadıkları stres bir sonraki adımda tükenmişlik olarak ortaya çıkmakta ve bu durum sadece bireyleri değil toplumları da olumsuz etkilemektedir. Bu bağlamda çalışmanın amacı, özel okul öğretmenlerinde tükenmişliğe yol açan başlıca faktörleri belirlemek ve bu faktörlerin yol açtığı olumsuz etkileri incelemektir.
Çalışmada nitel araştırma desenlerinden fenomenoloji yaklaşımı kullanılmıştır. Çalışmanın katılımcıları amaçlı örneklem yöntemine göre seçilen 11 öğretmenden oluşmaktadır. Veriler açık uçlu sorulardan oluşan yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak toplanmıştır. Verilerin analizinde ise tematik analiz kullanılmıştır. Analiz sonucunda tükenmişliğin öncülleri; “iş yükü ve zaman baskısı, performans baskısı ve yüksek beklenti, psikolojik zorluklar, yönetim sorunları, motivasyon ve iş tatmini sorunları” olmak üzere beş tama altında sınıflandırılmıştır. Tükenmişliğin ardılları ise; “psikolojik etkiler, fiziksel sağlık sorunları, düşük iş performansı, sosyal ilişkilerde zayıflama” temaları ile sınıflandırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tükenmişlik,, Öğretmen, Nitel Araştırma

Kaynakça

• Açıkel, A., & Esen, Ş. (2023). Covid-19 pandemisinin iş yükü algısı ve tükenmişlik üzerindeki rolü: Bartın Üniversitesi akademisyenler üzerinde bir araştırma. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(1), 271-297.
• Ashrafi, Z., Ebrahimi, H., Khosravi, A., Navidain, A., & Ghajar, A. (2018). The relationship between quality of work life and burnout: A linear regression structural-equation modeling. Health Scope, 1–7.
• Aypay, A. (2011). İlköğretim öğretmenlerinde tükenmişlik: Cinsiyet, medeni durum, kıdem ve eğitim durumu açısından bir inceleme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 10(2), 243-261.
• Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative research in psychology, 3(2), 77-101.
• Çınar, Z., & Bulut, S. (2024). Tükenmişlik modellerine ait genel bir değerlendirme. Yaşamın Becerileri Psikoloji Dergisi, 8(15), 25-35.
• Erdem, M., & Şimşek, H. (2021). Özel okul öğretmenlerinde tükenmişlik ve iş doyumu. Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, 24(1), 112-129.
• Freudenberger, H. J. (1974). Staff burn‐out. Journal of Social Issues, 30(1), 159-165. Ghanizadeh, A., & Jahedizadeh, S. (2015). Teacher burnout: A review of sources and Ramifications. British Journal of Education, Society & Behavioural Science, 6(1), 24-39.
• Küçükaltan, D., Aydın Tükeltürk, Ş. & Gürkan, G. Ç. (Ed.) (2015). Örgütsel Davranışta Güncel Konular. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Köse, M., & Kaya, S. (2020). Özel okullarda çalışan öğretmenlerin tükenmişlik düzeyleri ile iş tatminleri arasındaki ilişki. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 8(2), 456-476.
• Lapa, T.A., Madeira, F.M., Viana, J.S., & Pinto-Gouveia, J. (2017). Burnout syndrome and wellbeing in anesthesiologists: The importance of emotion regulation strategies. Minerva Anestesiol. 83, 191–199.
• Maslach, C., & Jackson, S. E. (1981). The measurement ofbexperienced burnout. Journal Of Organizational Behavior, 2(2), 99-113.
• Maslach, C., & Leiter, M. P. (2016). Understanding the burnout experience: Recent research and its implications for psychiatry. World Psychiatry, 15(2), 103-111.
• Schaufeli, W. B., & Bakker, A. B. (2004). Job demands, job resources, and their relationship with burnout and engagement: A multi-sample study. Journal of Organizational Behavior, 25(3), 293-315.
• Schaufeli, W., Leiter, M., & Maslach, C. (2009). Burnout: 35 Years of research and practice. Career Development International, 14(3), 204-220.
• Söderlund, M. (2017). Employee display of burnout in the service encounter and its impact on customer satisfaction. J. Retail. Consum. Serv. 37, 168–176.
• Sünbül, A. M. (2003). Öğretmenlerde tükenmişlik ve mesleki doyum. Milli Eğitim Dergisi, 158, 56-66.
• Tanrıöğen, A., Bakay, E., & Kurşunoğlu, A. (2010). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel bağlılık düzeyleri. Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(2),101-115.
• Todd, Z., Nerlich, B., McKeown, S., & Clarke, D. (2004). Mixing Methods in Psychology: An Introduction. London: Routledge.
• Tutar, H. (2016). Örgütsel Davranış, Ankara: Detay Yayıncılık.
• WHO. (2020). Burn-out an “occupational phenomenon”: International classification of diseases. https://www.who.int/news/item/28-05-2019-burn-out-an-occupational- phenomen on-international-classification-of-diseases.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.