Kuzey Anadolu Fayı Bolu-Çorum Segmenti Boyunca Yer Kabuğu Hareketlerinin GNSS Yöntemiyle İzlenmesi

Yıl 2017, Cilt: 17 Sayı: 3, 998 - 1003, 29.12.2017

Kayhan Aladoğan İbrahim Tiryakioğlu , Hakan Yavaşoğlu , Reha Metin Alkan Mehmet Nurullah Alkan Zafer Köse Veli İlçi , İbrahim Murat Ozulu , Fazlı Engin Tombuş , Murat Şahin

Öz

Dünyada deprem oluşturan pek çok aktif fay bulunmaktadır. Bu faylardan birisi olan Kuzey Anadolu Fay Zonu (KAFZ) son yüzyılda yıkıcı depremler oluşturmuş, meydana gelen bu depremler ise büyük can ve mal kayıplarına neden olmuştur. Gerçekleşen bu depremler ile kırılmayan fayın oluşturabileceği depremin konumunu, büyüklüğünü ve zamanını tespit edebilmek için farklı yöntemler kullanılarak çalışmalar yapılmaktadır. Bu yöntemlerden birisi de GNSS gözlemleri sonucu hız alanı oluşturmaktır. Yapılan çalışmalar sonucunda Avrasya Plakası sabit alınması ile Anadolu Levhasının KAFZ boyunca, saatin dönme hareketinin tersine olan hızı tespit edilmiştir. Elde edilen GNSS sonuçları ile KAFZ’ın orta kısmının sıkışmalı bir yapıya sahip olduğu anlaşılmaktadır. Faya paralel hareketin miktarı bölgede küçük bir jeodezik ağa ait noktalardan tespit edilirken, faya dik yönde sıkışma bileşeninin miktarı hakkında detaylı bir çalışma yapılmamıştır. Bu çalışmada KAFZ üzerinde Bolu-Çorum segmentinde, toplam 22 nokta üzerinde 5 profil oluşturacak şekilde geniş bir GNSS ağı kurularak kayma oranının belirlenmesi amaçlanmıştır. Jeodezik ağ üzerinde 2014, 2015 ve 2016 yılları 3 kampanya GNSS ölçüsü yapılmış ve güncel hız alanı hesaplanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Deprem, GNSS, Kuzey Anadolu Fay Zonu, Deformasyon, Hız Alanı

Kaynakça

• Ambraseys, N. N. (1970). Some characteristic features of the anatolian fault zone. Techtonophysics. Amsterdam, 9: 143–165.
• Aytun, A. (1982). Creep measurements in the ismetpaşa region of the north anatolian fault zone, in progress in earthquake prediction, Friedr. Vieweg and Sohn, F.R.G, 2: 279-294.
• Cakir, Z., Akoglu, A. M., Belabbes, S., Ergintav, S. and Meghraoui, M. (2005). Creeping along the Ismetpasa section of the North Anatolian Fault (Western Turkey): Rate and extent from InSAR., Earth Planet. Sc. Lett, 238: 225–234.
• Cakir Z., Ergintav S., Ozener H, Dogan U, Akoglu AM, Meghraoui M,Reilinger R. (2012). Onset of aseismic creep on major strike-slip faults. Geology, 40(12): 1115–1118.
• Cetin E, Cakir Z, Meghraoui M, Ergintav S, Akoglu AM. (2014). Extent and distribution of aseismic slip on the Ismetpasa segment of the North Anatolian Fault (Turkey) from Persistent Scatterer InSAR. Geochemistry Geophysics, Geosystems, 15:2883-2894.
• Deniz R, Aksoy A, Yalın D, Seeger H and Hirsch O (1993). Determination of crustal movement in Turkey by terrestrial geodetic methods. Journal of Geodynamics, 18:13-22.
• Emre, Ö., Duman, T. Y., Özalp, S., Elmacı, H., Olgun, Ş. ve Şaroğlu, F. (2013). 1/1.125.000 Ölçekli Türkiye Diri Fay Haritası, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Özel Yayınlar Serisi, Ankara, Türkiye.
• Eren, K.(1984). Strain analysis along the North Anatolian fault by using geodetic surveys. Bulletin Geodesique, 58: 137–149.
• Gürkan, O., Özener, H., Doğru, A. G., Yılmaz, O. ve Turgut, B. (2005). Tektonik deformasyonların jeodezik ölçme teknikleri ile izlenmesi (KAFZ batı kesimiçalışmaları). 10. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı. Ankara, 12-19.
• Halıcıoğlu K., Özener H., Ünlütepe A., (2009). Fay Parametreleri ve Kontrol Ağlarının Tasarımı, 12. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı Bildiriler Kitabı, Ankara. Herring T.A., King, R.W., Floyd, M. A., ve McClusky, S.C. (2015). GAMIT reference manual, Release 10.4. Department of Earth, Atmospheric and Planetary Sciences, Mass. Inst. Of Technol.
• Kaneko .Y, Fialko .Y, Sandwell .DT, Tong .X, (2013). Furuya M.Interseismic deformation and creep along the central section of the North Anatolian fault (Turkey): InSAR observations and implications for rate-and-state friction properties. Journal of Geophysical Research, 118(1):316–331.
• Karabacak, V., Altunel, E., Cakir, Z. (2011). Monitoring aseismic creep along the North Anatolian Fault (Turkey) using groundbased LIDAR. Earth and Planetary Science Letters, 304: 64–70.
• King RW, Bock Y. (2003). Documentation for the GAMIT GPS Analysis Software Release 10.1,Massachusetts Institute of Technology, Cambridge MA, USA.
• Kutoğlu HS, Akcin H., (2006). Determination of 30-year Creep on the Ismetpasa segment of the North Anatolian Fault using an old geodetic network. Earth Planets Space, 58:937–942.
• Kutoglu HS, Akcin H, Kemaldere H, Gormus KS., (2008). Triggered creep rate on the Ismetpasa segment of the North Anatolian Fault. Natural Hazards & Earth System Sciences, 8: 1369–1373.
• Kutoğlu, Ş. H., Akcin, H., Gündoğdu, O., Görmüs, K. S. ve Köksal, E. (2010). Relaxation on the Ismetpasa segment of the North Anatolian Fault after the Golcuk Mw =7.4 and Duzce Mw =7.2 shocks. Natural Hazards Earth Syst. Sci., 10: 2653–2657.
• Mcclusky, S., Balassanian, S., Barka, A.,Demir, C., Ergintav, S., Georgiev, I., Gurkan, O., Mahmoud, S., Mishin, A., Nadriya, M., Ouzounis, A., Paradissis, D., Peter, Y., Prilepin, M., Reilinger, R., Sanli, I., Seeger, H., Tealeb, A., Toksoz, M.N. ve Veis, G. (2000). Global Positioning System Constraints On Plate Kinematics and Dynamics in The Eastern Mediterranean and Caucaus. Journal of Geophysical Research, 105: 5695.
• Ozener H, Dogru A, Turgut B., (2012). Quantifying aseismic creep on the Ismetpasa segment of the North Anatolian Fault Zone (Turkey) by 6 years of GPS observations. Journal of Geodynamics, 67: 72–77.
• Peyret M, Masson F, Yavasoglu H, Ergintav S, Reilinger R. (2013). Present-day strain distribution across a segment of the central bend of the North Anatolian Fault Zone from a Persistent-Scatterers InSAR analysis of the ERS and Envisat archives. Geophysical Journal International, 192(3) : 929- 945.
• Poyraz F., Tatar O., Hastaoğlu K. Ö., Türk T., Gürsoy Ö., Ayazlı İ. E. (2011). Elastik atım teorisi: Kuzey Anadolu Fay Zonu Örneği, 13. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı Bildiriler Kitabı, Ankara. 81-82.
• Poyraz F., Tatar O.,Hastaoğlu K.Ö., vd. (2015). ” Gediz Grabeninin Doğu Kesimindeki Güncel Tektonik Hareketlerin GPS Ve Ps-InSAR Yöntemleri Kullanılarak Belirlenmesi; İlk Sonuçlar” Harita Teknolojileri Elektronik Dergisi 2015, 7(1): 17-28.
• Şengör, A.M.C., Tüysüz, O., İmren, C., Sakınç, M., Eyidoğan, H., Görür, N., Le Pichon, X., Claude Rangin, C. (2004). The North Anatolian Fault: A new look. Ann. Rev. Earth Planet. Sci., 33: 37–112.
• Yavasoglu H, Tari E, Tuysuz O, Cakir Z, Ergintav , (2011), Determining and modelling tectonic movements along the central part of the North Anatolian Fault (Turkey) using geodetic measurements. Journal of Geophysical Research, 51(5): 339–343.
• Yavaşoğlu, H., Alkan, M. N., Ozulu, İ. M., İlçi, V., Tombuş, F. E., Aladoğan, K., Şahin, M., Tiryakioğlu, İ., Kıvrak, S. O. (2015). Recent Tectonic Features of the Central Part (Bolu-Corum) of the North Anatolian Fault, Hittite Journal of Science and Engineering, 2 (1): 77-83.
• İnternet Kaynakları 1. http://web.archive.org/web/20131029015139/http://www.koeri.boun.edu.tr:80/sismo/, (09.12.2016).