Sanal ve Geleneksel Laboratuvar Uygulamalarının 7. Sınıf Öğrencilerinin Kuvvet ve Enerji Ünitesiyle İlgili Ders Tutum ve Motivasyonlarına Etkisinin Karşılaştırılması

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 2, 13 - 25, 31.12.2021

Mehmet Ali Pınar Güldem Dönel Akgül

Öz

Fen eğitiminde laboratuvar, öğrenmenin etkili bir şekilde gerçekleştiği, yaparak yaşayarak uygulamaların meydana geldiği ve bilgi kalıcılığının olumlu yönde etkilediği öğrenme ortamları olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu denli etkili olan laboratuvar ortamlarının maalesef etkin bir şekilde kullanılmamasının önünde, bir takım engellerin olduğu tespit edilmiştir. Sanal laboratuvarlar, geleneksel laboratuvarlarda ortaya çıkan sorunların giderilmesinde önemli bir açığı kapatmakla birlikte uygulama alanları her geçen gün artmaktadır.
Bu çalışmanın amacı, sanal ve geleneksel laboratuvarda yapılan uygulamaların öğrencilerin ders tutum ve motivasyonlarına etkisini belirlemektir. Çalışma 2019- 2020 eğitim öğretim yılı güz döneminde Doğu Anadolu bölgesinin bir ilinde sosyoekonomik bakımdan alt düzeydeki bir ilköğretim okulunda yer alan yedinci sınıf düzeyinde eğitim gören 30 öğrenci üzerinde gerçekleştirilmiştir. Çalışma için iki deneysel grup oluşturulmuş olup, grupların birine Kuvvet ve Enerji ünitesi ile ilgili simülasyonlar ders etkinliği olarak uygulanmıştır. Diğer gruba ise laboratuvar ortamında uygulamalı etkinlikler yapılmıştır. Çalışmada veri toplama aracı olarak tutum ve motivasyon ölçekleri ön test ve son test olarak uygulanmıştır. Verilerin analizinde, “SPSS 17.0” istatistik paket programı ile bağımsız t-testi analizleri uygulanmıştır. Ayrıca dört hafta süren uygulamalardan sonra öğrencilerin uygulamaya ilişkin görüşlerini almak için açık uçlu görüşme formu yöneltilmiştir.
Araştırma sonunda sanal laboratuvar uygulamasının yapıldığı grup ile geleneksel laboratuvar uygulamasının yapıldığı grup arasında fen dersine yönelik tutum ve motivasyonlarında anlamlı bir farklılık görülmemiştir. Tutum ve motivasyonun her iki grupta aynı oranda değişkenlik göstermesi, laboratuvar uygulamalarının öğrenciler tarafından daha kolay anlaşılmasından, kendilerini her iki ortamda rahat hissetmesinden kaynaklı olduğu düşünülebilir. Deneysel grup öğrencilerine yöneltilen görüşme formlarında elde edilen sonuçlarda öğrencilerin her iki uygulamadan zevk aldıklarını ifade etmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Sanal laboratuvar, geleneksel laboratuvar, tutum, motivasyon

Kaynakça

• Akın, E. & Karaköse, M. (2003). Elektrik ve bilgisayar mühendisliği eğitiminde sanal laboratuvarların kullanımı. Elektrik Elektronik Bilgisayar Mühendisleri Eğitimi 1. Ulusal Sempozyumu, 166-169.
• Akkağıt, Ş. F. & Tekin, A., (2012). Simülasyon tabanlı öğrenmenin ortaöğretim öğrencilerinin temel elektronik ve ölçme dersindeki başarılarına etkisi. Ege Eğitim Dergisi, 13(2), 1–12.
• Arslan, O., Mirici, S., Özel, Ç.A., Sevimli, A. & Samancı, N. K. (2006). Agrobacterium aracılığı ile gen aktarımı konusunun laboratuvar destekli olarak işlenmesinin öğrenci başarısına etkisi. VII. Ulusal Fen Bilimleri Eğitimi Kongresi Bildiriler Kitabı. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• Atay, A. D. (2014). Ortaokul öğrencilerinin fen öğrenmeye yönelik motivasyon düzeylerinin ve üstbilişsel farkındalıklarının incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Aydın.
• Aycan, Ş., Aycan, N., Arı, E. & Türkoğuz, S. (2001). Manisa Demirci Lisesi’nde kimya laboratuvar uygulamalarının kimya dersi başarısına etkisi üzerine bir çalışma. IV. Fen Bilimleri Eğitimi Kongresi 2000, Bildiler Kitabı, 486-489. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• Aydın, Ş. Z. N. (2018). Fen Bilgisi dersi öğretiminde sanal laboratuvar uygulamasının kullanılması ve değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Aydoğdu, C. (2000). Kimya öğretiminde deneylerle zenginleştirilmiş öğretim ve geleneksel problem çözme etkinliklerinin kimya ders başarısı açısından karşılaştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19, 29-31.
• Ayas, A., Çepni, S. & Akdeniz, A. R. (1994). Fen bilimleri eğitiminde laboratuvarın yeri ve önemi-II. Çağdaş Eğitim, 205, 7-11.
• Azar, A. & Aydın, Ö. (2010). Fizik öğretiminde bilgisayar destekli ile laboratuvar destekli öğretim yöntemlerinin öğrenci başarısına ve derse karşı tutum ile kalıcılığa etkisi. IX. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi, 23-25 Eylül 2010, İzmir.
• Bayraktar, Ş., Erten, S. & Aydoğdu, C. (2006). Fen ve teknoloji öğretiminde laboratuvarın önemi ve deneyler. M. Bahar (Ed.). Fen ve Teknoloji Öğretimi içinde (1.bs., s.219–248). Pegema Yayıncılık: Ankara.
• Berg, C.A.R., Bergendahl, V.C.B., Lundberg, B.K.S. & Tibell, L.A.E. (2003). Benefiting from an open-ended experiment? A comparison of attitudes to, and outcomes of, an expository versus an open-inquiry version of the same experiment. International Journal of Science Education, 25(3), 351–372.
• Bilir, S. & Uyanık, G. (2019). İlkokul dördüncü sınıf fen bilimleri dersi basit elektrik devreleri ünitesinde laboratuvar destekli öğretimin akademik başarı ve tutuma etkisi. Eğitim ve Teknoloji, 1(2), 122-136.
• Borgi, L. (1991). Ögretmenlerin bilgisayar kullanımı için eğitimleri, Doğa – Turkish Journal of Physics, 136-145.
• Bozkurt, E. & Sarıkoç, A. (2008). Fizik eğitiminde sanal laboratuvar, geleneksel laboratuarın yerini tutabilir mi. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 25, 89-100.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Çallıca, H., Erol, M., Sezgin, G. & Kavcar, N. (2001). İlköğretim kurumlarında laboratuvar uygulamalarına ilişkin bir çalışma. IV. Fen Bilimleri Egitimi Kongresi 2000, Bildiler Kitabı, 217-219. Ankara: Milli Egitim Basımevi.
• Çepni, S. & Ayvacı, H.Ş. (2006). Laboratuvar destekli fen ve teknoloji öğretimi. S. Çepni (Ed.). Kuramdan uygulamaya fen ve teknoloji öğretimi içinde (5.bs., s.158-188). Ankara: Pegema yayıncılık.
• Çinici, A., Özden, M., Akgün, A., Ekici, M. & Yalçın, H. (2013). Sanal ve geleneksel laboratuvar uygulamalarının 5. sınıf öğrencilerinin ışık ve ses ünitesiyle ilgili başarıları üzerine etkisinin karşılaştırılması. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 92-106.
• Çinici, A., Sözbilir, M. & Demir, Y. (2011). Effect of cooperative and ındividual learning activities on students’ understanding of diffusionand osmosis. Eurasian Journal of Educational Research, 41, 19-35.
• Deniz, D. Z., Bulancak, A. & Özcan, G. (2003, November). A novel approach to remote laboratories. In 33rd Annual Frontiers in Education, 2003. FIE 2003. (Vol. 1, pp. T3E-T3E). IEEE.
• Domin. D. S. (1999). A review of laboratory ınstruction styles. Journal of Chemical Education, 76, 543–547.
• Domingues, L., Rocha, I., Dourado, F., Alves, M. & Ferreira, E. C. (2010). Virtual laboratories in (bio) chemical engineering education, Education for Chemical Engineers, 5, 22-27.
• Dönel Akgül, G. Geçikli, E. Konan, F. & Konan, E. (2018). Fen Eğitiminde Sanal Laboratuvar Kullanımı Hakkında Öğretmen Adaylarının Görüşleri. Kesit Akademi Dergisi, 4(14), 61-74.
• Ergin, Ö., Akgün, D., Küçüközer, H. & Yakal, O. (2001). Deney ağırlıklı fen bilgisi öğretimi. IV. Fen Bilimleri Eğitimi Kongresi 2000 Bildiler Kitabı, 345-348 Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• Georgiou, J., Dimitropoulos, K. & Manitsaris, A. (2007). A Virtual reality laboratory for distance education in chemistry, International Journal of Social and Human Sciences, 1, 306-313.
• Gershenson, C., Gonzalez, P. P. & Negrete, J. (2000). Thinking adaptive: Towards a behaviours virtual laboratory, 6. International Conference on the Simulation of Adaptive. Erişim adresi: http://arxiv.org/ftp/cs/papers/0211/0211028.pdf
• Güneş Koç, R. S. (2013). 5e modeli ile desteklenen bağlam temelli yaklaşımın yedinci sınıf öğrencilerinin ışık ünitesindeki başarılarına, bilgilerinin kalıcılığına ve fen dersine karşı olan tutumlarına etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Güzel, H. (2000). İlköğretim okullarında I. ve II. kademedeki fen bilgisi derslerinde laboratuar etkinlikleri ve araç kullanımı düzeyi, IV. Congress Of Science Education, 6-8 Eylül, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Hall, D. A. & McCurdy D. W (1990). A comparison of a biological sciences curriculum study (bscs) laboratory and a traditional laboratory on student achievement at two private liberal arts colleges. Journal of Research in Science Teaching, 27(7), 625-636.
• Hofstein, A. & Lunetta, N.V. (1982). The role of the laboratory in science teaching: Neglected aspect of research, Review of Educational Research, 52(2), 201-217.
• Hofstein, A. & Mamlok-Naaman, R. (2007). The laboratory in science education: the state of the art. Chemistry Education Research and Practice, 8(2), 105-107.
• Kırlar, N. (2007). Web tabanlı görsel laboratuvarda haberleşme sistem deneyleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Killermann, W. (1998). Research into biology teaching methods. Journal of Biological Education, 33, 4-9.
• Korkmaz, H. & Kaptan, F. (2001). Fen eğitiminde proje tabanlı öğrenme yaklaşımı. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (20), 193.
• Lang, Q. C.,Wong, A. F., & Fraser, B. J. (2005). Student perceptions of chemistry laboratory learning environments, student–teacher interactions and attitudes in secondary school gifted education classes in Singapore. Research in Science Education, (35), 299-321.
• Mırçak, Karagöz, Ö. & Saka, A. Z. (2016). Fizik öğretiminde sanal laboratuvar destekli uygu-lamaların değerlendirilmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, (5), 43.
• Mueller, D. & Erbe, H. H. (2007). Collaborative remote laboratories in engineering education: Challenges and visions. In Advances on remote laboratories and elearning experiences, 35-59.
• Ocak, İ., Kıvrak, E. & Özay, E. (2005). Biyoloji laboratuvarlarının önemi ve laboratuvar uygulamalarında karşılaşılan problemlerin öğretmen görüşlerine dayanılarak tespiti (Erzurum il örneği). Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 65-75.
• Pektaş,H. M., Çelik,H., Katrancı,M. & Köse,S. (2009). 5. sınıflarda ses ve ışık ünitesinin öğretiminde bilgisayar destekli öğretimin öğrenci başarısına etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17(2), 649-658.
• Richards, J., Barowy, W. & Levin, D. (1992). Computer simulations in the science classroom. Journal of Science Education and Technology, 1(1), 67-79.
• Rutten, N., Joolingen, W. R. & Van der Veen, J. T. (2012). The learning effects of computer simulations in science education. Computers & Education, 58, 136-153.
• Taşkın Ekici, F., Ekici, E. & Taşkın, S., (2002). Fen laboratuvarlarının içinde bulunduğu durum. V. Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, 16-17 Eylül 2002, ODTÜ, Ankara.
• Uluköy, Ş., Çelik, H. & Sarı, U. (2013). Basit elektrik devreleriyle ilgili bilgisayar destekli uygulamaların deneysel süreç becerilerinin gelişimine etkisi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 6(1), 77-101.
• Ünlü, Z. K. (2011). Bilgisayar simülasyonları ve laboratuvar etkinliklerinin birlikte uygulanmasının öğrencilerin fen başarısına ve bilgisayara karşı tutumuna etkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Wieman, C. E., Adams, W. K. & Perkins, K. K. (2008). PhET: Simulations that enhance learning. Science, 322(5902), 682-683.
• Wilson, J. M. & Redish, E. F. (1989). Using computers in teaching physics. Physics today, 42(1), 34-41.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.