Investigation of Utilitarian and Hedonic Motives Directing Consumers to Socially Responsible Consumption

Yıl 2020, , 771 - 785, 29.09.2020

Şükran Karaca , İbrahim Yemez

https://doi.org/10.32709/akusosbil.554505

Cited By: 1

Öz

Increasingly, environmental and social problems have led to the realization that the luxury lifestyles and irresponsible consumption of people all over the world have destroyed the world. Therefore, consciousness for responsible consumption increases day by day. In this context, the aim of this study is to reveal the effect of utilitarian and hedonic consumption on the socially responsible consumption behavior. For this purpose, data were collected by using face-to-face survey technique with 413 people older than 18 years, who were living in the city center of Sivas and were determined by easy sampling method. Confirmatory Factor Analysis was applied to the data with AMOS program. The model designed by the researchers was then tested with Path Analysis. According to the results of the analysis, there is a positive and significant correlation between beneficiary consumption and hedonic consumption. In addition, beneficiary consumption positively and positively affects socially responsible consumption and sub-dimensions; Hedonic consumption has no significant effect on socially responsible consumption and sub-dimensions.

Anahtar Kelimeler

Socially responsible consumption, beneficial consumption, hedonic consumption, rational consumption

Tüketicileri Sosyal Sorumlu Tüketime Yönlendiren Faydacı ve Hedonik Güdülerin İncelenmesi

Öz

Giderek artan çevresel ve sosyal problemler dünyanın dört bir yanındaki insanların lüks yaşam tarzlarının ve sorumsuz tüketiminin dünyayı tahrip ettiği gerçeğinin fark edilmesini sağlamıştır. Dolayısıyla her geçen gün sorumlu tüketime yönelik bilinç artmaktadır. Bu bağlamda bu çalışmanın amacını faydacı ve hedonik tüketimin sosyal sorumlu tüketim davranışı üzerindeki etkisini ortaya koymak oluşturmaktadır. Bu amaçla Sivas ili şehir merkezinde yaşayan, kolayda örnekleme metoduyla belirlenen, 18 yaşından büyük 413 kişiyle yüz yüze anket tekniği kullanılarak veriler toplanmıştır. Verilere ilk olarak AMOS programıyla Doğrulayıcı Faktör Analizi uygulanmıştır. Daha sonra araştırmacılar tarafından tasarlanan model Yol Analizi ile test edilmiştir. Analiz sonuçlarına göre faydacı tüketim ve hedonik tüketim arasından pozitif ve anlamlı bir korelasyon ilişkisi vardır. Ayrıca faydacı tüketim sosyal sorumlu tüketim ve alt boyutlarını pozitif ve olumlu anlamda etkilerken; hedonik tüketim ise sosyal sorumlu tüketim ve alt boyutları üzerinde anlamlı bir etkiye sahip değildir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal sorumlu tüketim, faydacı tüketim, hedonik tüketim, rasyonel tüketim

Kaynakça

• Adomaviciute, K. (2013). Relationship between utilitarian and hedonic consumer behavior and socially responsibl econsumption. Economics and Management, 18 (4), 754-760.
• Aksoy, R. ve Erdoğan, E. (2008). Yeşil ürün tercih eden tüketici özellikleri: KDZ. Ereğli’sinde tüketiciler üzerine bir inceleme, 13.Ulusal Pazarlama Kongresi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Autio, M. ve Heinonen V. (2004). To consume or not to consume? young people’s environmentalism in the affluent finnish society. Young, 12(2),137–153.
• Babin, B. J.,Darden, W. R. ve Griffin, M. (1994). Work and/or fun: measuring hedonic and utilitarian shopping value. Journal of Consumer Research, 20 (4), 644-656.
• Baş T., (2001), “Anket”, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Bekar, S. (2015).Sosyal sorumlu tüketim davranışının ölçümü ve değerlendirilmesi üzerine bir uygulama (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Buğday, E.B. (2015). Bilinçli tüketici ölçeği geliştirme çalışması (Yayınlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Buhrman, T. (2002). “Effectsof hedonic and utilitarian shopping satisfactionon mall consumption”,University of North Texas.
• Carpenter, J. M.,Moore, M. ve Fairhurst, A. E. (2005). Consumer shopping value for retail brands. Journal of Fashion Marketing and Management, 9(1), 43-53.
• CastanoLida E.V.,Ortizs, Jesus P., Ocampo, Sebastian D. ve Leon, William F.D. (2016). “Socially responsible consumption: an application in colombia. Business Ethics, 25 (4), 460-481.
• Clement, M., Fabel, S. ve Schmidt-Stolting, C. (2009). Diffusion of hedonic goods: a literature review. International Journal on Media Management, 8(4), 155–163.
• Çabuk, S.ve Nakiboğlu, B. (2003). Çevreci pazarlama ve tüketicilerin çevreci tutumlarının satın alma davranışlarına etkileri ile ilgili bir uygulama. Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi, 12(12), 39-54.
• Dahl, D. W.,Honea, H. Ve Manchanda, R.V. (2003). The nature of self-reported guilt in consumption contexts. Marketing Letters, 14(3), 159-171.
• Dursun, İ., Tümer Kabadayı, E. ve Tuğer, A. T. (2016).Sorumlu tüketim: neden? nasıl?. M. Babaoğul, A. Şener ve E. Buğday ( Ed), Tüketici yazıları içinde (ss. 9-39). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Tüpadem.
• Fırat, A. ve Aydın, A. E. (2016). Hedonik ve faydacı alışveriş davranışı üzerine bir araştırma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(43),1840-1846.
• Follows, S. B. ve Jobber, D. (2000). Environmentally responsible purchase behaviour: a test of a consumer model. European Journal of Marketing, 34(5/6), 723-747.
• For Socially and Environmentally Responsible Choices, https://equiterre.org,(Erişim Tarihi:10.01.2019).
• Francois-Lecompte, A. ve Roberts, J.A. (2006). Developing a measure of socially responsible consumption in france, Marketing Management Journal, 16(2), 50-66.
• Hirschman, E. C. ve Holbrook, M. B., (1982). Hedonic consumption: emerging concepts. methods and propositions. Journal of Marketing, 46, 92-101.
• Holbrook, M. B. ve Hirschman, E. C. (1982). The experiential aspects of consumption: consumer fantasies, feelings, and fun. Journal of Consumer Research, 9(2), 132-140.
• http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1059 (E.T.:01.04.2020).
• Irani, N. ve Hanzaee, K. H. (2011). The effects of ıranian consumers’ buying tendencies on utilitarian and hedonic shopping value. African Journal of Business Management, 5(17), 7449-7460.
• Meydan, B. (2017). Etik tüketicinin kozmetik ürünü satın alma kararı: promethee tekniği ile bir uygulama. Uluslararası Akademik Yönetim Bilimleri Dergisi, 3 (4), 233-259.
• Meydan, C. H. ve Şeşen, H. (2015). Yapısal eşitlik modellemesi amos uygulamaları. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Mohr, L.A.,Webb, D.J. ve Harris, K.E. (2001). Do consumers expect companies to be socially responsible? the impact of corporate social responsibility on buying behavior. Journal of Consumer Affair, 35(1), 45-72.
• Özgül, E. (2011). Tüketicilerin sosyo-demografik özelliklerinin hedonik tüketim ve gönüllü sade yaşam tarzları açısından değerlendirilmesi. Ege Akademik Bakış Dergisi, 11(1), 25-38.
• Pagiaslis, A.ve Krontalis, A.K.(2014). Green Consumption Behavior Antecedents: Environmental Concern, Knowledge, and Beliefs. Psychol. Mark. 31,335-348.
• Roberts, J.A. (1996). Will the real socially responsible consumer please step forward?. Business Horizons, 39(1), 79-83.
• Saydan, R. ve Kanıbir, H. (2001). Üniversiteli tüketicilerin çevreci tüketim tutumları ve satın alma davranışlarına etkileri. H.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(2), 213-242.
• Sayraç, N.(2016).Aile ve bireysel değerlerin sorumlu tüketim bilinci üzerindeki etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Ticaret Üniversitesi, İstanbul.
• Steger, M. A. E. ve Witt, S. L. (1989). Gender differences in environmental orientations: A comparison of publics and activists in canada and the us. The Western Political Quarterly, 42: 627-649.
• Süygün, M. S. (2015). Küresel işletmelerde etik bir yaklaşım: adil ticaret. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(2),48-63.
• Szmigin, I. ve Carrigan, M. (2006). Exploring the dimensions of ethical consumption. European Advances in Consumer Research, 7, 608-613.
• Şüküroğlu, V. K.(2018). Sürdürülebilirlik bağlamında tüketici vatandaş sorumluluğu. The Journal of Academic Social Science Studies, 65, 451-470.
• Tangney, J.P. ve Dearing, R. (2002). Shame and guilt. New York: Guilford.
• Thiyagarajan, S. ve Shanthi, P. (2013). Social responsible consumer behaviour and ıts effectiveness on advertisiments in ındia. Sociology Study, 3(5),387-394.
• Tunç Husseın, A. ve Cankül, D. (2010). Üniversite öğrencilerinin yeşil pazarlama faaliyetleri kapsamında çevreye ilişkin davranışlarını belirlemeye yönelik bir araştırma. Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 50-67.
• Urminsky, O. ve Kivetz, R. (2003). “Reconciling impulsiveness with self-control: explaining differential. Advances in Consumer Research, 31, 358-361.
• Webb, D. J.,Mohr, L. A. ve Harris, K. E. (2008). A re-examination of socially responsible consumption and its measurement. Journal of Business Research, 61(2), 91-98.
• Webster, Jr. F. E. (1975). “Determining the characteristics of the socially conscious consumer. Journal of Consumer Research, 2, 188-196.
• Wilkes, R. E. (1978). Fraudulent behavior by consumers. Journal of Marketing, 67-75.
• Yaşar, M. (2017). Hedonik ve faydacı tüketim bağlamında tüketici davranışlarının incelenmesi: Gençlerin hedonik tüketim eğilimlerini belirlemeye yönelik bir araştırma (Yayınlanmamış doktora tezi). Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya.