İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİNİN BİTKİLER HAKKINDAKİ ALTERNATİF KAVRAMLARI

Yıl 2003, Cilt: 5 Sayı: 2, 53 - 70, 01.12.2003

Lütfullah Türkmen Musa Dikmenli Osman Çardak

Öz

Bu çalışmada ilköğretim öğrencilerinin “bitki” kavramı ile ilgili
alternatif kavramlarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda
2., 4. ve 6. sınıflarda öğrenim gören toplam 60 öğrenci ile özel bir odada
yaklaşık 20-30 dakika süren karşılıklı görüşmeler yapılmıştır. Çalışma iki
aşamada gerçekleştirilmiştir. Bunlar sırasıyla şu şekildedir: (1) her bir
öğrenciye “Sizce bitki nedir?” sorusu yöneltilerek bitki kavramını
tanımlamaları istenmiştir, (2) her bir öğrenciden 5 bitki ismi söylemesi
istenmiştir, (2) bitkiler, .bitki olmayan canlı varlıklar, cansız varlıklardan
oluşan toplam 20 adet renkli orijinal fotoğraf seçilmiş ve bunların her biri
öğrenciye ayrı ayrı gösterilerek “bu nedir?” veya “bu bir bitki midir?” soruları
yöneltilmiştir. Cevap alındıktan sonra bu cevabın altında yatan gerçeği ortaya
çıkarmak amacıyla “niçin?” sorusu ile devam edilmiştir. Sonuç olarak
öğrencilerin bitki kavramlarının çiçek, yaprak veya ağaç gibi oldukça genel
kategoriler içerdiği, bitkileri dış görünüş, fizyolojik özellikler ve bitki
sınıflarını dikkate alarak tanımladıkları, bunlar içerisinde hem bilimsel
geçerliliği olmayan hem de bilimsel geçerliliği olan ifadelerin yer aldığı,
öğrencilerin en genel bitki modelinin “Toprakta büyüyen, kök, gövde veya
yapraklara sahip ağaçlar, çiçekler veya çayırlar” olduğu görülmüştür. Ayrıca
öğrencilerin mantarın bitki olduğu kavram yanılgısı gibi bazı kavram
yanılgılarına sahip oldukları bulunmuştur. Sonuçlar literatür bilgisiyle
karşılaştırılmış ve öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bitki , alternatif kavramlar , ilköğretim öğrencileri

Kaynakça

• Ausubel, D.P., Novak, J.D. & Hanesian, H. (1978). Educational Psychology: A cognitive view. New York: Holt, Rinehart & Winston. Barrass, R. (1984). Some misconceptions and misunderstandings perpetuated by teachers and textbooks of biology. Journal of Biological Education, 18(3), 201-206.
• Bell, B. (1981). What is a plant? - some children’s ideas. New Zealand Science Teacher, 31(3), 10-14. Bell, B. (1985). Students’ ideas obout plant nutrition: What are they? Journal of Biological Education, 19(3), 213-218.
• Chen, S.H. & Ku, C.H. (1999). Aboriginal children’s conceptions and alternative conceptions of plants. Proceedings of the National Science Council Part D: Mathematics, Science and Technology Education, 9(1), 10-19.
• Driver, R. (1989). Students’ conceptions and the learning of science. International Journal of Science Education, 11, 481-490.
• Flannery, M.C. (1991). Considering plants. The American Biology Teacher, 53(5), 306-309.
• Gilbert, J.K., Osborne, R.J. & Fensham, P.J.(1982). Children’s science and its concequences for teaching. Science Education, 66, 623-633.
• Huang, D.S. (1996). A study of children’s conceptions of life, animals and plants as well as their alternative conceptions. Proceedings of the National Science Council Part D: Mathematics, Science and Technology Education, 6(1), 3946.
• Kinchin, I.M. (1999). Investigating secondary-school girls’ preferences for animals or plants: a simple ‘head-to-head’ comparison using two unfamiliar organisms. journal of biological education, 33(2), 95-99.