Matematik Öğretmen Adaylarının Matematiksel İspata Yönelik Görüşleri ve Matematiksel Muhakeme Öz Yeterlik İnançları

Yıl 2025, Cilt: 27 Sayı: 2, 416 - 430, 18.06.2025

İrem Gizem Acar , Gülcan Öztürk , Filiz Tuba Dikkartın Övez

https://doi.org/10.32709/akusosbil.1297894

Öz

Bu çalışmada matematik öğretmen adaylarının matematiksel ispata yönelik görüşleri ile matematiksel muhakeme öz yeterlik inançlarını belirlemek ve aralarında bir ilişki olup olmadığını ortaya koymak amaçlanmıştır. Çalışma keşfedici korelasyonel model kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Çalışma grubunu Türkiye’nin batısındaki bir üniversitede uygun örnekleme yöntemi ile belirlenen ilköğretim matematik öğretmenliği ve ortaöğretim matematik öğretmenliği programlarında öğrenim gören 455 matematik öğretmen adayı oluşturmuştur. Çalışmanın verileri; kişisel bilgi formu, “matematiksel ispata yönelik görüş ölçeği” ve “matematiksel muhakeme öz yeterlik ölçeği” kullanılarak çevrim içi form aracılığı ile toplanmıştır. Çalışma sonucunda öğretmen adaylarının matematiksel muhakeme öz yeterlik inanç puanlarının öğrenim görülen sınıf düzeyi ve cinsiyet değişkenlerine göre istatistiksel olarak anlamlı farklılık olduğu bulunmuştur. Ayrıca matematiksel ispata yönelik görüş puanları ile matematiksel muhakeme öz yeterlik inanç puanlarının orta düzeyde anlamlı olarak ilişkili olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

matematiksel ispata yönelik görüş , matematiksel muhakeme öz yeterlik inancı , matematik öğretmen adayı

Etik Beyan

Bu çalışmanın tüm hazırlanma süreçlerinde etik kurallara ve bilimsel atıf gösterme ilkelerine riayet edildiğini yazarlar beyan eder. Aksi bir durumun tespiti halinde Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi’nin hiçbir sorumluluğu olmayıp, tüm sorumluluk makale yazarlarına aittir. Yazarlar etik kurul izni gerektiren çalışmalarda, izinle ilgili bilgileri (kurul adı, tarih ve sayı no) yöntem bölümünde ve ayrıca burada belirtmişlerdir. Kurul adı: Balıkesir Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Etik Kurulu Tarih: 03.12.2021 No: E-19928322-302.08.01-92150

Pre-Service Mathematics Teachers' Conceptions Regarding Mathematical Proof and Mathematical Reasoning Self-Efficacy Beliefs

Öz

This study aimed to determine pre-service mathematics teachers' conceptions regarding mathematical proof and mathematical reasoning self-efficacy beliefs and to reveal whether there is a relationship between them. The study was conducted using an exploratory correlational model. The study group consisted of 455 pre-service mathematics teachers studying in elementary mathematics teacher education and secondary mathematics teacher education programs at a university in western Turkey. The data of the study were collected through an online form including a personal information form, "Conception Scale for Mathematical Proof" and "Mathematical Reasoning Self-efficacy Scale". As a result of the study, it was found that there was a statistically significant difference in pre-service teachers' mathematical reasoning self-efficacy scores according to the grade level and gender variables. In addition, it was seen that scores on the Conception Scale for Mathematical Proof and scores on Mathematical Reasoning Self-efficacy Scale were significantly related at a moderate level.

Anahtar Kelimeler

conception regarding mathematical proof , mathematical reasoning self-efficacy belief , pre-service mathematics teacher

Etik Beyan

Bu çalışmanın tüm hazırlanma süreçlerinde etik kurallara ve bilimsel atıf gösterme ilkelerine riayet edildiğini yazarlar beyan eder. Aksi bir durumun tespiti halinde Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi’nin hiçbir sorumluluğu olmayıp, tüm sorumluluk makale yazarlarına aittir. Yazarlar etik kurul izni gerektiren çalışmalarda, izinle ilgili bilgileri (kurul adı, tarih ve sayı no) yöntem bölümünde ve ayrıca burada belirtmişlerdir. Kurul adı: Balıkesir Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Etik Kurulu Tarih: 03.12.2021 No: E-19928322-302.08.01-92150

Kaynakça

• Akbayır, K. ve Akça, A.(2021) Matematik öğretiminde öğretmen yeterliliklerinin bazı özellikler açısından incelenmesi: Betimsel bir analiz. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 194-218. doi: 10.33711/yyuefd.859581
• Alkan, H. ve Güzel, E. B. (2005). Öğretmen adaylarında matematiksel düşünmenin gelişimi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(3), 221-236.
• Altıntaş, E. ve İlgün, Ş. (2020). İlköğretim matematik öğretmen adaylarının matematiksel ispata yönelik görüşlerinin belirlenmesi: Kars örneklemi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 28(3), 1573-1582. doi: 10.24106/kefdergi.706125
• Altıparmak, K. ve Öziş, T. (2005). Matematiksel ispat ve matematiksel muhakemenin gelişimi üzerine bir inceleme. Ege Eğitim Dergisi, 6(1), 25-37.
• Anapa, P. ve Şamkar, H. (2010). Investigation of undergraduate students’ perceptions of mathematical proof. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 2(2), 2700-2706. doi: 10.1016/j.sbspro.2010.03.399
• Basturk, S. (2010). First‐year secondary school mathematics students’ conceptions of mathematical proofs and proving. Educational Studies, 36(3), 283-298. doi: 10.1080/03055690903424964
• Bayazit, N. (2009). Prospective mathematics teachers’ use of mathematical definitions in doing proof (Unpublished doctoral dissertation). Florida State University, Florida.
• Birinci, K. S. (2010). Matematik öğretmen adaylarının ispatlama performanslarının süreç-nesne ilişkisi açısından incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Büyüköztürk, Ş. (2020). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: İstatistik, araştırma deseni, SPSS uygulamaları ve yorum (28. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri (22. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Cansız Aktaş, M. ve Aktaş, D. Y. (2013). Matematik bölümü öğrencilerinin ispat yapma ile ilgili algılarının metaforlar yoluyla belirlenmesi. International Online Journal of Educational Sciences, 5(3), 704-718.
• Danişman, Ş. (2019). Matematik öğretimi ve öğretim yöntemleri. H. Hacıömeroğlu ve K. Tarım (Ed.), Matematik öğretiminin temelleri: Ortaokul içinde (s. 1-26). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Doruk, M. ve Güler, G. (2014). İlköğretim matematik öğretmeni adaylarının matematiksel ispata yönelik görüşleri. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3, 71-93.
• Doruk, M. ve Kaplan, A. (2013). Prospective primary mathematics teachers’ views about mathematical proof. Journal of Research in Education and Teaching, 2(1), 241-252.
• Doruk, M., Özdemir, F. ve Kaplan, A. (2015). Matematik öğretmeni adaylarının matematiksel ispat yapmaya yönelik görüşleri ile matematiğe karşı öz-yeterlik algıları arasındaki ilişki. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(2), 861-874.
• Dreyfus, T. (2000). Some views on proofs by teachers and mathematicians. In Proceedings of the 2nd Mediterranean conference on mathematics education (Vol. 1, pp. 11-25). 7-9 January, 2000 (Nicosia, Cyprus: The University of Cyprus).
• Furinghetti, F. ve Morselli, F. (2009). Every unsuccessful problem solver is unsuccessful in his or her own way: affective and cognitive factors in proving. Educational Studies in Mathematics, 70(1), 71-90. doi: 10.1007/s10649-008-9134-4
• Gökkurt, B. ve Soylu, Y. (2012). Üniversite öğrencilerinin matematiksel ispat yapmaya yönelik görüşleri. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(4), 56-64.
• Gökkurt, B., Deniz, D., Akgün, L. ve Soylu, Y. (2017). Matematik alanında ispat yapma süreci üzerine yapılmış bazı araştırmalardan bir derleme. Başkent University Journal of Education, 1(1), 55-63.
• Güler, G. (2013). Matematik öğretmeni adaylarının cebir öğrenme alanındaki ispat süreçlerinin incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Güler, G. ve Dikici, R. (2012). Ortaöğretim matematik öğretmeni adaylarının matematiksel ispat hakkındaki görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(2), 571-590.
• Güler, G., Özdemir, E. ve Dikici, R. (2012). Öğretmen adaylarının matematiksel tümevarım yoluyla ispat becerileri ve matematiksel ispat hakkındaki görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi. 20(1), 219-236.
• Güner, P. (2012). Matematik öğretmen adaylarının ispat yapma süreçlerinde DNR tabanlı öğretime göre anlama ve düşünme yollarının incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Hanna, G. (2000). A critical examination of three factors in the decline of proof. Interchange 31(1), 21-33. doi: 10.1023/A:1007630729662
• Hemmi, K., Lepik, M. ve Viholainen, A. (2011). Upper secondary school teachers’ views of proof and proving – An explorative cross-cultural study. In K. Kislenko (Ed.), Current state of research on mathematical beliefs XIV: Proceedings of the MAVI-16 Conference (pp. 137-156). June 26–29, 2011 (Tallinn, Estonia: Tallinn University of Applied Sciences).
• İskenderoğlu, T. (2010). İlköğretim matematik öğretmeni adaylarının kanıtlamayla ilgili görüşleri ve kullandıkları kanıt şemaları (Yayımlanmamış doktora tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Karakuş, D. ve Dikici, R. (2017). Ortaöğretim matematik öğretmenliği öğrencilerinin matematiksel ispat yöntemleri hakkındaki görüşleri. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 13, 194-206.
• Ko, Y. Y. (2010). Mathematics teachers’ conceptions of proof: implications for educational research. International Journal of Science and Mathematics Education, 8, 1109-1129. doi: 10.1007/s10763-010-9235-2
• Konur, K. ve Keskin, B. (2022). Matematik öğretmenlerinin ispat kavramına ilişkin görüşleri. Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 7(2), 342-353.
• Miral, D. (2013). Ortaöğretim matematik öğretmenliği öğrencilerinin matematiksel ispat yöntemleri hakkındaki görüşleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Moralı, S., Uğurel, İ., Türnüklü, E. ve Yeşildere, S. (2006). Matematik öğretmen adaylarının ispat yapmaya yönelik görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14(1), 147-160.
• Öçal, M. F. ve Güler, G. (2010). Pre-service mathematics teachers’ views about proof by using concept maps. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 9, 318-323. doi: 10.1016/j.sbspro.2010.12.157
• Ross, K. A. (1998). Doing and proving: The place of algorithms and proofs in school mathematics. The American Mathematical Monthly, 105(3), 252-255. doi: 10.1080/00029890.1998.12004875
• Sevgi, S. ve Kartalcı, S. (2021). Üniversite öğrencilerinin matematiksel ispata yönelik görüşleri ile kavramsal-işlemsel yaklaşımlarının incelenmesi. Başkent University Journal of Education, 8(1), 275-291.
• Shipley, A. J. (1999). An investigation of college students ' understanding of proof construction when doing mathematical analysis proofs (Unpublished doctoral dissertation). American University, Washington.
• Stylianides, G. J., Stylianides, A. J. ve Philippou, G. N. (2007). Preservice teachers’ knowledge of proof by mathematical induction. Journal of Mathematics Teacher Education, 10(3), 145–166. doi: 10.1007/s10857-007-9034-z
• Şahin, B. (2016). Matematik öğretmen adaylarının bölünebilme ispatlarını yapma süreçlerinin incelenmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 366-378.
• Tuncer, G. (2014). Matematik bölümü öğrencilerinin ispat algıları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Turğut, M., Yenilmez, K. ve Uygan, C. (2013). Ortaokul ve lise matematik öğretmeni adaylarının ispat yapmaya yönelik görüşleri. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13, 227-252. doi: 10.14520/adyusbd.532
• Umay, A. (2003). Matematiksel muhakeme yeteneği. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 234-243.
• Varghese, T. (2009). Secondary-level student teachers' conceptions of mathematical proof. Issues in the Undergraduate Mathematics Preparation of School Teachers, 1, 1-14.
• Yavuz Mumcu, H. (2019). İlköğretim matematik öğretmen adaylarının matematiksel muhakeme öz-yeterlik inançlarının incelenmesi: Bir ölçek geliştirme ve uygulama çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(3), 1239-1280. doi: 10.29299/kefad.2019.20.03.007
• Yeşilyurt Çetin, A. ve Dikici, R. (2020). Examination of pre-service mathematics teachers’ ability to make algebraic proof. Online Journal of Mathematics, Science and Technology Education, 1(1), 75-85.
• Yılmaz Akkurt, Y. ve Yıldırım, S. (2021). Ortaokul matematik öğretmen adaylarının ispat kavramlarının fenomenografik bir incelemesi. Necatibey Faculty of Education Electronic Journal of Science & Mathematics Education, 15(1), 118-143. doi: 10.17522/balikesirnef.939068