Futbol Hakemlerinin Zihinsel Dayanıklılık ve Örgüte Bağlılık İlişkisinde Öz Yeterliğin Aracılık Rolü

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 2, 815 - 837, 31.05.2021

Altan Özcan , Gaye Atilla

https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.869477

Öz

Çalışmanın amacı, futbol hakemlerinin zihinsel dayanıklılık ve örgüte bağlılık arasındaki ilişkide öz yeterliğin aracılık rolünü incelemektir. Araştırmanın evreni 2018-2019 futbol sezonunda Antalya, Isparta ve Burdur illerinde farklı klasmanlarda görev alan faal futbol hakemlerinden, örneklemi ise Antalya, Burdur ve Isparta illerinde il ve aday hakem statüsünde bulunan 235 faal futbol hakeminden oluşmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak anket tekniği kullanılmıştır. Anket formunun oluşturulmasında kişisel bilgi formu, Sporda Zihinsel Dayanıklılık Envanteri, Örgüte Bağlılık Ölçeği ve Hakem Öz Yeterlik Ölçeği’nden yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen bulgular SPSS 22.0 istatistik paket programında değerlendirilmiştir. Yapılan analizler sonucunda değişkenler arasında pozitif yönlü anlamlı ilişkiler bulunmuştur. Zihinsel dayanıklılığın örgüte bağlılık üzerindeki etkisinde öz yeterliğin “kısmi aracılık” rolü üstlendiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Futbol Hakemleri, Zihinsel Dayanıklılık, Örgüte Bağlılık, Öz Yeterlik

Destekleyen Kurum

Süleyman Demirel Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi

Proje Numarası

SYL-6911

The Mediating Role of Self-Efficacy in the Relationship Football Referees’s Mental Toughness and Organizational Commitment

Öz

The aim of the study is to investigate the mediating role of self-efficacy in the relationship between mental toughness and organizational commitment of football referees. The population of the study consists of active football referees in different classifications in Antalya, Burdur and Isparta provinces during the 2018-2019 football season. The sample of the study consists of 235 active football referees in Antalya, Burdur and Isparta provinces. The questionnaire technique was used as a data collection tool. Personal information form, Inventory of Mental Toughness in Sports, Organizational Commitment Scale and Referee Self-Efficacy Scale were used in creating the questionnaire. The findings of the research were evaluated in SPSS 22.0 statistical package program. As a result of the analyzes, positive significant relationships were found between variables. The effect of mental toughness on the organization commitment has been determined that self-efficacy plays a partial mediation role.

Anahtar Kelimeler

Football Referees, Mental Toughness, Organizational Commitment, Self-Efficacy

Proje Numarası

SYL-6911

Kaynakça

• Akçakanat, T., Erhan, T. ve Uzunbacak, H. H. (2019). Meslek Aşkının İş Tatmini Üzerine Etkisi: Akış Deneyiminin Aracı Rolü. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(1), 84-99.
• Akıl, C. (2007). Dayanıklılık Sporcularında Beslenme Bilgi Düzeylerinin Belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Konya.
• Akman, D. (2019). Yetişkin Sporcuların İmgeleme, İçsel Konuşma ve Stresle Başa Çıkma Biçimlerinin Zihinsel Dayanıklılık İle İlişkisinin İncelenmesi. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Allen, N. J. ve Meyer, J. P. (1990). The Measurement and Antecedents of Affective, Continuance and Normative Commitment to the Organization, Journal of Occuptional Psychology, 63(1), 1-18.
• Altıntaş, A. (2015). Sporcuların Zihinsel Dayanıklılıklarının Belirlenmesinde Optimal Performans Duygu Durumu, Güdülenme Düzeyi ve Hedef Yöneliminin Rolü. Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• Altıntaş, A. ve Koruç, P. (2016). Sporda Zihinsel Dayanıklılık Envanteri’nin Psikometrik Özelliklerinin İncelenmesi. Hacettepe Journal of Sport Science, 27(4), 162-171.
• Atilla Gök, G. (2016). Bir Bağlılık Pratiği Olarak Örgütsel Sessizlik. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 14(1), 104-124.
• Aydın, F. (2018). Ankara İlindeki Profesyonel Kadın ve Erkek Futbol Takımlarının Öz Yeterlik ve Sargınlık Algıları Arasındaki İlişki. Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Ayık, A., Savaş, M. ve Yücel, E. (2015). İlkokullarda Görev Yapan Okul Müdürlerinin Genel Öz Yeterlik ile Örgütsel Bağlılık Algıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 193-218.
• Bandura, A. (1995). Self-Efficacy in Changing Societies, Cambridge University Press.
• Baron, R. M. ve Kenny, D. A. (1986). The Moderator-mediator Variable Distinction in Social Psychological Research: Conceptual, Strategic and Statistical Considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51(6), 1173–1182.
• Bayköse, N. ve Keskin, P. (2018). Boşluğa Dokunmak Filminin İçerik Açısından Sporda Psikolojik Beceri Faktörleri Bağlamında İncelenmesi. Ulusal Spor Bilimleri Dergisi, 2(1), 43-53.
• Bayram, A., Çetinkaya, G. ve Yıldırım, Y. (2020). Hakemlerde Öz Yeterlilik, Örgütsel Sessizlik ve Yaşam Doyumu Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Spor ve Performans Araştırmaları Dergisi, 11(1), 24-34.
• Ceylan, T., Egemen, E., Ceylan, L. ve Erilli, N.A. (2017). Futbol Hakemlerinin Sargınlık ve Öz Yeterlilik Düzeylerinin İncelenmesi. Dünya Spor Bilimleri Araştırmaları Kongresi, Manisa, Türkiye.
• Clough, P. J., Earle, K. ve Sewell, D. (2002). Mental Toughenss: The Concept and its Measurement. In I. Cockerill (Ed.), Solution in Sport Psychology, 32-43.
• Connaughton, D., Wadey, R., Hanton, S. ve Jones, G. (2008). The Development and Maintenance of Mental Toughness: Perceptions of Elite Performers. Journal of Sports Sciences, 26(1), 83-95.
• Dinç, M., Uzunbacak, H. H. ve Akçakanat, T. (2019). Örgütsel Nostaljinin İşten Ayrılma Niyeti Üzerine Etkisinde İşin Anlamlılığının Aracılık Rolü. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 36, 349-369.
• Ekmekçi, R. ve Miçooğulları, B. O. (2017). Sporda Zihinsel Dayanıklılık Analizi: Futbol Hakemleri Örneği, 15. Spor Bilimleri Kongresi, Antalya, Türkiye.
• Eskiyecek, C. G., Satıcı, Ö., Özaltaş, H. N. ve Savucu, Y. (2018). Yüzme Hakemlerinin Genel Öz-Yeterlik İnançlarının İncelenmesi. 6. Uluslararası Bilim, Kültür ve Spor Kongresi, Lviv, Ukrayna.
• Feltz, D. L., Short, S. E. ve Sullivan, P. J. (2008). Self-efficacy in Sport. Human Kinetics. Ghazarians, M. (2012). Evaluating the MEBActive-Youth as Measure of Mental Toughness (Doctoral dissertation, University of Massachusetts Amherst).
• Graham, J., Hanton, S. ve Connaughton, D. (2002). What is This Thing Called Mental Toughness and Investigation of Elite Sport Performers. Journal Applied Sport Psychology, 14(3), 205-218.
• Guillén, F. ve Feltz, D. L. (2011). A Conceptual Model of Referee Efficacy. Frontiers in Psychology, 25(2), 1-5.
• Günce, S. (2013). İlköğretim Okullarında Örgütsel Adalet ile Örgütsel Bağlılık İlişkisi. Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Şanlıurfa.
• Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2017). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, 4. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Hoş, C. ve Oksay, A. (2015). Hemşirelerde Örgütsel Bağlılık ile İş Tatmini İlişkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(4), 1-24.
• Karaatlı, M. (2018). Güvenilirlik Analizi, Editör: Şeref Kalaycı, SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, 8. Baskı, Ankara: Dinamik Akademi Yayın Dağıtım.
• Karaçam, A. ve Pulur, A. (2017). Hakem Öz Yeterlik Ölçeği’nin (HÖYÖ) Türkçeye Uyarlama Çalışması. Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 11(1), 118-128.
• Karaçam A. ve Pulur, A. (2019). Hakemlerin Problem Çözme ile Öz Yeterlikleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 4(1), 115-130.
• Karasar, N. (2013). Bilimsel Araştırma Yöntemi, 25. Basım, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kayış, A. (2018). Güvenilirlik Analizi, Ed. Ş. Kalaycı, SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, 8. Baskı, Ankara: Dinamik Akademi Yayın Dağıtım.
• Kline, R. B. (2011). Principles and Practice of Structural Equation Modelling. NY: Guilford Press.
• Koçak, M., Özbaş, A. A. ve Gürhan, H. (2017). Beden Eğitimi ve Spor Öğrencilerinin Psikolojik Sağlamlık ve Öz Yeterlik Düzeyinin Belirlenmesi. Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 11(2), 129-135.
• Köybaşı, F. ve Dönmez, B. (2017). Okul Yöneticilerinin Girişimcilik, Öz-Yeterlik ve Örgütsel Bağlılık Algılarının Analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 23(2), 249-280.
• Luthans, F. (2002). Positive Organizational Behavior: Developing and Managing Psychological Strenghts. Academy of Management Perspectives, 16(1), 57-72.
• Mete, M., Zincirkıran, M., Tiftik, H., Yalçın A. ve Pekcan, A. (2015). Personel Güçlendirme, Örgütsel Bağlılık ve İş Memnuniyeti İlişkisinin Yapısal Eşitlik Modeli İle İncelenmesi Turizm Sektöründe Bir Araştırma, Bartın Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(12), 137-156.
• Meyer, J. P. ve Allen, N. J. (1991). A Three-Component Conceptualization of Organizational Commitment. Human Resource Management Review, 1(1), 61-89.
• Miçooğulları, B. O., Gümüşdağ, H., Ödek, U. ve Beyaz, Ö. (2017). Comparative Study of Sport Mental Toughness between Soccer Officals. Universal Journal of Educational Research, 5(11), 1970-1976.
• Middleton, S. C., Marsh, H. W., Martin, A. J., Richards, G. E., Savis, J., Perry Jr., C. ve Brown, R. (2004). The Psychological Performance Inventory: Is the Mental Toughness Test Tough Enough?. International Journal of Sport Psychology, 35(2), 91-108.
• Moran, A. (2004). Sport and Exercise Psychology: A Critical Introduction. Hove, England: Routledge.
• Myers, N. D., Feltz, D. L., Guillén, F. ve Dithurbide, L. (2012). Development of and Initial Validity Evidence for the Referee Self-Efficacy Scale: A Multistudy Report. Journal of Sport and Exercise Psychology, 34(6), 737-765.
• Nicholls, A. R., Levy, A. R., Polman, R. C. ve Crust, L. (2011). Mental Toughness, Coping Self-efficacy, and Coping Effectiveness Among Athletes. International Journal of Sport Psychology, 42(6), 513-524.
• Özdaşlı, K., Kanten, S. ve Kanten, P. (2009). Yöneticilerin Kariyer İlerleme Arzusu ile Örgütsel Bağlılıklarının Akıl Hocalığı Eğilimlerine Etkisini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(3), 229-243.
• Özşahin, M., Bayarçelik, E. B. ve Yıldız, B. (2017). Strateji Tipleri ile Yenilik Performansı İlişkisinde Stratejik Karar Verme Hızının Şartlı Değişken (Moderatör) Etkisi, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 16. UİK Özel Sayısı, 749-766.
• Peker, T. (2018). Öz-Yeterlik ile Yaşam Doyumu Arasındaki İlişkide Proaktif Kişiliğin Aracılık Rolü. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ordu.
• Sakız, G. (2014). Özdüzenleme Öğrenmeden Öğretime Özdüzenleme Davranışlarının Gelişimi, Stratejiler ve Öneriler. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Sheard, M. (2013). Mental Toughness: The Mindset Behind Sporting Achievement. Second Edition, Hove, East Sussex: Routledge.
• Sheard, M., Golby, J. ve Werch, A. V. (2009). Progress Toward Construct Validation of the Sports Mental Toughness Questionnaire (SMTQ). European Journal of Psychological Assessment, 25(3), 186-193.
• Slack, L. A., Butt, J., Maynard, I. ve Olusoga, P. (2014). Understanding Mental Toughness in Elite Football Officiating: Perceptions of English Premier League Referees. Sport and Exercise Psychology Review, 10(1), 4-24.
• Slack, L. A., Maynard, I. W., Butt, J. ve Olusoga, P. (2013). Factors Underpinning Football Officiating Excellence: Perceptions of English Premier League Referees. Journal of Applied Sport Psychology, 25(3), 298-315.
• Samuel, R. D. (2015). A Psychological Preparation Framework for Elite Soccer Referees: A Practitioner’s Perspective. Journal of Sport Psychology in Action, 6(3), 170-187.
• Sobel, M. E. (1982). Asymptotic Confidence Intervals for Indirect Effects in Structural Equation Models. Sociological Methodology, 13, 290-312.
• Staples, D. S., Hulland, J. S. ve Higgins, C. A. (1999). A Self-efficacy Theory Explanation for the Management of Remote Workers in Virtual Organizations. Organization Science, 10(6), 758-776.
• Taylor, A. B., MacKinnon, D. P. ve Tein, J. Y. (2007). Tests of Three-Path Mediated Effect. Organizational Research, 11(2), 241-269.
• Türk Dil Kurumu (2020). “Bağlılık”, http://www.sozluk.gov.tr, Erişim Tarihi: 25.07.2020
• Usher, L. E. ve Pajares, F. (2008). Sources of Self-Efficacy in School: Critical Review of the Literature and Future Directions, Review of Educational Research, 78(4), 751-796.
• Wasti, A. (2000). Meyer ve Allen’in Üç Boyutlu Örgütsel Bağlılık Ölçeğinin Geçerlilik ve Güvenilirlik Analizi, 8. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, Nevşehir, Türkiye.
• Wood, R. ve Bandura, A. (1989). Social Cognitive Theory of Organizational Management. Academy of Management Review, 14(3), 361-384.
• Yamane, T. (2001). Temel Örnekleme Yöntemleri, 1.Baskı, (Çev: Alptekin Esin, M. Akif Bakır, Celal Aydın ve Esen Gürbüzsel), İstanbul: Literatür Yayıncılık.
• Yeşilyaprak, B. (2002). Gelişim ve Öğrenme Psikolojisi. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Yeşilyaprak, B. (2006). Gelişim ve Öğrenme Psikolojisi. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Yıldırım, G. ve Atilla, G. (2020). Öz Yeterliğin Bilinçli Farkındalık ve Benlik Saygısına Etkisi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(1), 59-84.
• Yıldız, A. ve Atilla, G. (2019). Örgütsel Adalet Algısının Örgütsel Bağlılık Düzeyine Etkisi: Otel Çalışanları Üzerinde Bir Araştırma, Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(19), 39-64.
• Yıldız, A. B. ve Yılmaz, B. (2017). Sporcularda Zihinsel Dayanıklılık ve Öz Yeterlik Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, 15. Uluslararası Spor Bilimleri Kongresi, Antalya, Türkiye.
• Yıldız, S. M. (2011). İçsel Pazarlama, İş Tatmini ve Örgütsel Bağlılık İlişkisi: Spor Okullarında Görev Yapan Antrenörler Üzerine Bir İnceleme. Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilim Dergisi, 13(2), 216-225.
• Yürür, S. ve Keser, A. (2010). İşe Bağlı Gerginlik ile İş Tatmini İlişkisinde Duygusal Tükenmenin Aracı Rolü. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 65(4), 165-193.