BIST100-Energy Sector Financial Performance: SWARA-VIKOR and SWARA-WASPAS

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 2, 2439 - 2455, 31.05.2022

Mehmet Kenan Terzioğlu , Emine Serap Kurt , Aysu Yaşar , Minel Köken

https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.1079820

Cited By: 10

Öz

The perception of operational sustainability and profitability brings the concepts of competition and performance to the fore among businesses, and the sustainability of the financial soundness of businesses is important since high-cost investments create uncertainty in the future and create risk factors. Although investments in the energy sector are profitable, the high investment cost constitutes the main risk factor for the sector, while companies in the sector need to improve their production activities and strengthen their financial infrastructure in order to eliminate the risk factor and make investments profitable. In order to reduce the effects of risks related to financial performances, the sustainability of the enterprises is ensured by determining the needs that are in development and change with performance measurements. In this study, the financial performances of companies operating in the electricity, gas and steam sectors of Borsa Istanbul (BIST) are weighted with SWARA, which is one of the multi-criteria decision-making methods, and examined by VIKOR and WASPAS methods to contribute to the determination of the measures that companies should consider in the future. According to the SWARA results obtained, the criterion with the highest weight is determined to be the asset turnover ratio, and according to the WASPAS and VIKOR methods, it is determined that the ENJSA company has the best financial performance ranking.

Anahtar Kelimeler

SWARA, VIKOR, WASPAS, Financial Performance, Energy Sector

BİST100-Enerji Sektörü Finansal Performansı: SWARA-VIKOR ve SWARA-WASPAS

Öz

Faaliyetlerin sürdürülebilirliği ve karlılık algısı işletmeler arasında rekabet ve performans kavramlarını ön plana çıkarırken yüksek maliyetli yatırımlar gelecek dönemlerde belirsizlikler yaratarak risk faktörü oluşturduğundan işletmelerin finansal sağlamlığının sürdürülebilirliği önemli olmaktadır. Enerji sektörüne yapılan yatırımlar karlı olsa bile, yatırım maliyetinin yüksek olması sektör için temel risk faktörü oluştururken risk faktörünün ortadan kaldırması ve yatırımların karlı hale dönüşmesi için sektördeki firmaların hem üretim faaliyetlerini geliştirmeleri hem de finansal alt yapılarını güçlendirmeleri gerekmektedir. Finansal performanslara ilişkin risklerin etkilerinin azaltılması için de performans ölçümleriyle gelişim ve değişim içinde olan ihtiyaçlar belirlenerek işletmelerin sürdürülebilirliği sağlanmaktadır. Çalışma kapsamında, Borsa İstanbul (BIST) elektrik, gaz ve buhar sektörlerinde faaliyet gösteren firmaların finansal performansları çok kriterli karar verme yöntemleri (ÇKKV) arasında yer alan SWARA ile ağırlıklandırılarak VIKOR ve WASPAS yöntemleriyle incelenmektedir. İnceleme kapsamında, firmaların gelecek dönemlerde göz önüne alması gereken önlemlerin belirlenmesine katkı sağlaması amaçlanmaktadır. Elde edilen SWARA sonuçlarına göre en yüksek ağırlığa sahip kriter aktif devir hızı olduğu belirlenirken WASPAS ve VIKOR yöntemlerine göre de ENJSA işletmesinin en iyi finansal performans sıralamasına sahip olduğu tespit edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Swara, Vikor, Waspas, Finansal Performans, Enerji Sektörü

Kaynakça

• Adaçay, F.R. (2014). Türkiye için enerji ve kalkınmada perspektifler. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 87-103.
• Ahmad, M., & Malik, N. (2017). Analysis of factors affecting the financial performance of companies: A case of energy sector of Pakistan. Balochistan Review Journal, (XXXVII) 2, 199-212. ISSN 1810-2174
• Akgüç, Ö. (2017). Mali tablolar analizi (genişletilmiş 16’ncı baskı). İstanbul: Arayış Basım ve Yayıncılık San. Ve Tic. Ltd. Şti.
• Akhtar, S., Javed, B., Maryam, A., & Sadia, H. (2012). Relationship between financial leverage and financial performance: Evidence from fuel & energy sector of Pakistan. European Journal of Business and Management, (4) 11, 7-17. ISSN 2222-1905 (Paper) ISSN 2222-2839 (Online)
• Akuno, M.O., Kariuki, M.I. (2019). Effect of firm characteristics on the financial performance of energy and petroleum firms Listed in the Nairobi Securities Exchange, Kenya. IOSR Journal of Economics and Finance (IOSR-JEF), 10 (6), 44-52. DOI: 10.9790/5933-1006054452
• Alexander, J. (2018). Financial planning & analysis and performance management. Hoboken, New Jersey: John Wiley & Sons, Inc.
• Apan, M., & İslamoğlu, M. (2018). Determining the impact of financial characteristics on firm Ppofitability: An empirical analysis on Borsa Istanbul energy firms. WSEAS Transactions on Business and Economics, (15), 547-559. ISSN / E-ISSN: 1109-9526 / 2224-2899
• Aras, G. (2018). 3. Ünite: Finansal analiz. Afşar, A. ve Koçyiğit, M.M. (Ed.), Finansal yönetim içinde (s.44-67). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını No: 2610, E-ISBN 978-975-06-2785-9.
• Arat, M.E., Çetin, A. ve Keleş, E. (2018). İşletmelerde finansal analiz ve uygulamaları. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
• Arsu, T. (2021). Finansal performansın entropi tabanlı ARAS yöntemi ile değerlendirilmesi: BIST elektrik, gaz ve buhar sektöründeki işletmeler üzerine bir uygulama. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 39(1), 15-32. DOI: 10.17065/huniibf.740393
• Atrill, P. (2020). Financial management for decision makers (ninth edition). Harlow, United Kingdom: Pearson Education Limited.
• Aydın, N. (2018). 4. Ünite: Finansal analiz. Sevil, G. ve Başar, M. (Ed.), Finansal yönetim I içinde (s.88-116). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını No: 2577, E-ISBN 978-975-06-2907-5.
• Başar, A.B. (2019). 5. Ünite: Kısa vadeli borç ödeme gücünün analizi. Önce, S. (Ed.), Finansal tablolar analizi içinde (s.110-131). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını No: 2996, E-ISBN 978-975-06-3399-7.
• Block, S.B., Hirt, G.A., & Danielsen, B.R. (2019). Foundations of financial management (seventeenth edition). New York, USA: McGraw-Hill Education.
• Brigham, E.F., & Houston, J.F. (2020). Fundamentals of financial management: concise (10th edition). Boston, USA: Cengage Learning, Inc.
• Cavlak, H. (2021). İşletmelerde kurumsal performans ölçütlerı̇nı̇n seçı̇mı̇, nı̇telı̇klerı̇, tasarımı: Fı̇nansal-fı̇nansal olmayan ve tek-çok boyutlu performans ölçütlerı̇ sınıflandırması. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, (6) 1, 39-50. DOI: 10.29106/fesa.798169
• Chakraborty, S., Zavadskas, E. K. (2014). Applications Of WASPAS Method İn Manufacturing Decision Making. Informatica, 25(1), 1-20.
• Çabuk, A. (2019). 3. Ünite: Finansal analiz teknikleri. Önce, S. (Ed.), Finansal tablolar analizi içinde (s.46-79). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını No: 2996, E-ISBN 978-975-06-3399-7.
• Easton, P.D., McAnally, M.L., Sommers, G.A., & Zhang., X. (2018) Financial statement analysis & valuation (fifth edition). USA: Cambridge Business Publishers.
• Fan, L.W., Pan, S.J., Liu, G.Q., & Zhou, P. (2017). Does energy efficiency affect financial performance? Evidence from Chinese energy-intensive firms. Journal of Cleaner Production, (151), 53-59. doi: 10.1016/j.jclepro.2017.03.044
• IEA (International Energy Agency). (2020). Renewables 2020: analysis and forecast to 2025. https://iea.blob.core.windows.net/assets/1a24f1fe-c971-4c25-964a-57d0f31eb97b/Renewables_2020-PDF.pdf
• İskenderoğu, Ö., Karadeniz, E. ve Ayyıldız, N. (2015). Enerji sektörünün finansal analizi: Türkiye ve Avrupa enerji sektörü karşılaştırması. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 3 (3), 86-97. ISSN:2147-804X
• İskenderoğu, Ö., Karadeniz, E. ve Ayyıldız, N. (2017). Türkı̇ye enerjı̇ sektöründe sermaye yapısını belı̇rleyen değı̇şkenlerı̇n analı̇zı̇: Türkı̇ye Cumhurı̇yet merkez bankası sektör bı̇lançoları üzerı̇nde bı̇r araştırma. Muhasebe ve Denetime Bakış, 16(51), 73-92.
• Jao, R., Hamzah, D., Laba, A.R., & Mediaty (2020). Financial performance, reputation, and firm value: empirical evidence of non-financial companies listed in Indonesia Stock Exchange. International Journal of Academic Research in Accounting, Finance and Management Sciences,10 (1), 117-124. DOI:10.6007/IJARAFMS/v10-i1/7007
• Karlıdağ, G.Ö. (2021). Türkiye’deki enerji sektörü çalışanlarının risk odaklı iç denetimle ilgili görüşlerine ilişkin bir araştırma. Muhasebe Enstitüsü Dergisi-Journal of Accounting Institute, 64, 59-70. https://doi.org/10.26650/MED.826908
• Metin, S., Yaman, S. ve Korkmaz, T. (2017). Finansal performansın TOPSIS ve MOORA yöntemleri ile belirlenmesi: BİST enerji firmaları üzerine karşılaştırmalı bir uygulama. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (KSÜSBD), 14(2), 371-394.
• Okay, G. (2021). Bölüm V: Oran analizi. Gündoğdu, A. (Ed.), Uygulamalı finansal tablolar analizi (5. Baskı) içinde (s.133-170). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Opricovic, S. ve Tzeng, G.-H. (2004), “Compromise solution by MCDM methods: A comparative analysis of VIKOR and TOPSIS”, European Journal of Operational Research, 156(2), ss.445–455.
• Orçun, Ç. (2019). Enerjı̇ sektöründe WASPAS yöntemı̇yle performans analizi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (BAİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi), 19(2), 439-453. https://doi.org/10.11616/basbed.v19i47045.537839
• Schmidlin, N. (2014). The art of company valuation and financial atatement analysis: a value investor’s guide with real-life case studies. Chichester, West Sussex: John Wiley & Sons Ltd.
• Tekbaş, M.Ş., Seval, B., Köse, A., Kıyılar, M. ve Sarıkovanlık, V. (2019). SPL lisanslama sınavları finansal yönetim ve mali analiz çalışma notları. Erişim adresi: https://www.spl.com.tr/docs/other/66b59854-4b3e-44.pdf
• Tezergil, S. A. (2016). Vikor Yöntemi İle Türk Bankacılık Sektörünün Performans Analizi. Marmara Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, 38(1), 357-373.
• TSKB (Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş.). (2020). Enerji görünümü 2020. https://www.tskb.com.tr/i/assets/document/pdf/enerji-sektor-gorunumu-2020.pdf
• TÜSİAD (2021). Avrupa yeşil mutabakatı döngüsel ekonomi eylem planı Türk iş dünyasına neler getirecek?. Yayın no: TÜSİAD-T/2021-06/621, ISBN: 978-605-165-049-4. https://tusiad.org/tr/yayinlar/raporlar/item/10790-avrupa-yesil-mutabakati-dongusel-ekonomi- eylem-plani-turk-is-dunyasina-neler-getirecek
• Vintila, G., & Nenu, E. A. (2015). An Analysis of determinants of corporate financial performance: Evidence from the bucharest stock exchange listed companies. International Journa