The Mediating Role of Life Satisfaction in the Relationship of Vocational Outcome Expectation and Burnout: A Study on Faculty of Economics, Administrative Sciences Students

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 3, 1177 - 1201, 29.09.2023

Ferhan Uçak , Mustafa Yıldırım

https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.1233872

Öz

This study was performed to determine the mediating role of life satisfaction in the relationship vocational outcome expectation an burnout. For this purpose, a field study was carried out on the students of Alanya Alaaddin Keykubat University, Faculty of Economics, Administrative and Social Sciences. As a result of face-to-face and online data collection process, data were obtained from 258 students. Data were analyzed with SPSS and AMOS statistical programs. According to the results of the analysis, as the vocational outcome expectation increases, burnout decrease and life satisfaction increases. Vocational outcome expectation positively affects life satisfaction and negatively affects burnout. In addition, life satisfaction plays a mediating role in the effect of vocational outcome expectation on burnout.

Anahtar Kelimeler

Vocational Outcome Expectation, Life Satisfaction, Burnout, Faculty of Economics and Administrative Sciences

Mesleki Sonuç Beklentisi ve Tükenmişlik İlişkisinde Yaşam Doyumunun Aracı Rolü: İİBF Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma

Öz

Bu araştırma, mesleki sonuç beklentisinin tükenmişlik ile olan nedensel ilişkisinde yaşam doyumunun aracı rolünü tespit etmek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Bu amaçla Alanya Alaaddin Keykubat Üniversitesi İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi öğrencileri üzerinde bir saha araştırması yapılmıştır. Yüz yüze ve online şekilde gerçekleşen veri toplama süreci sonucunda 258 öğrenciden elde edilen verileri araştırma amaçlarına uygun olacak şekilde analiz etmek için SPSS ve AMOS istatistik programları kullanılmıştır. Analiz sonuçlarına göre mesleki sonuç beklentisi arttıkça tükenmişlik azalmakta, yaşam doyumu artmaktadır. Mesleki sonuç beklentisi yaşam doyumunu pozitif; tükenmişliği ise negatif yönde etkilemektedir. Ayrıca mesleki sonuç beklentisinin tükenmişlik üzerindeki etkisinde yaşam doyumu tam bir aracılık rolü görmektedir.

Anahtar Kelimeler

Mesleki Sonuç Beklentisi, Yaşam Doyumu, Tükenmişlik, İİBF

Kaynakça

• APAYDIN, Ç., & KAPUCU, M. S. (2017). “Üniversiteyi Tercih Etme, Akademik İtibar ve Sosyal Etkinlik Arasındaki İlişki: Akdeniz ve Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Lisans Öğrencileri Örneği”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 23(2), 199-122.
• AVŞAROĞLU, S., ENGİN DENİZ, M., & KAHRAMAN, A. (2005). “Teknik Öğretmenlerde Yaşam Doyumu İş Doyumu ve Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (14), 115-129.
• BAKAN, İ., & GÜLER, B. (2017). “Duygusal Zekânın, Yaşam Doyumu ve Akademik Başarıya Etkileri ve Demografik Özellikler Bağlamında Algı Farklılıkları”, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 19(33), 1-11.
• BECKER, J.L., MILAD, M.P., & KLOCK, S.C. (2006). “Burnout, Depression, and Career Satisfaction: Cross-Sectional Study of Obstetrics and Gynecology Residents”, American Journal of Obstetrics and Gynecology, 195(5), 1444-1449.
• BETZ, N.E., & VOYTEN, K. K. (1997). “Efficacy and Outcome Expectations İnfluence Career Exploration and Decidedness”, The Career Development Quarterly, 46, 179-189.
• BOLAT, T., SEYMEN, O.A., BOLAT, İ. & ERDEM, B. (2016). “Yönetim ve Organizasyon”, Detay Yayıncılık, Ankara.
• CAZAN, A.M., & NĂSTASĂ, L.E. (2015). “Emotional İntelligence, Satisfaction with Life and Burnout Among University Students”, Procedia-Social and Behavioral Sciences, 180, 1574-1578
• CBİKO, https://www.cbiko.gov.tr/projeler/uni-veri, 2022.
• CHOW, H.P. (2005). “Life Satisfaction Among University Students in a Canadian Prairie City: A Multivariate Analysis”, Social İndicators Research, 70(2), 139-150.
• COŞKUN, R., ALTUNIŞIK, R., BAYRAKTAROĞLU, S., & YILDIRIM, E. (2015). “Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri”, Sakarya Yayıncılık, Sakarya.
• CUSHMAN, S., & WEST, R. (2006). “Precursors to College Student Burnout: Developing a Typology of Understanding”, Qualitative Research Reports in Communication, 7(1), 23-31.
• ÇAPRİ, B., OZKENDİR, O. M., OZKURT, B., & KARAKUS, F. (2012). “General Self-Efficacy Beliefs, Life Satisfaction and Burnout of University Students”, Procedia-Social and Behavioral Sciences, 47, 968-973.
• ÇAPULCUOĞLU, U., & GÜNDÜZ, B. (2013). “Lise Öğrencilerinde Tükenmişliğin Cinsiyet, Sınıf Düzeyi, Okul Türü ve Algılanan Akademik Başarı Değişkenlerine Göre İncelenmesi”, Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(1), 12-24.
• ÇATI, K., İŞTAR, E., & ÖZCAN, H. (2016). “Üniversite Tercihlerine Etki Eden Faktörlerin İncelenmesi: Türkiye Genelinde Bir Alan Araştırması”, Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 6(2), 163-177.
• ÇOKLUK, Ö., ŞEKERCİOĞLU, G., & BÜYÜKÖZTÜRK, Ş. (2018). “Sosyal Bilimler için Çok Değişkenli İstatistik SPSS ve LISREL Uygulamaları”, Pegem Akademi, Ankara.
• DAGLI, A., & BAYSAL, N. (2017). “Investigating Teachers' Life Satisfaction, Universal Journal of Educational Research”, 5(7), 1250-1256.
• DIENER, E. (1984). “Subjective Well-Being”, Psychological Bulletin, 95(3), 542–575.
• DIENER, E.D., EMMONS, R.A., LARSEN, R.J., & GRIFFIN, S. (1985). “The Satisfaction With Life Scale. Journal of Personality Assessment”, 49(1), 71-75.
• DIENER, E., & DIENER, M. (1995). “Cross-Cultural Correlates of Life Satisfaction and Self-Esteem”, J Pers Soc Psychol, 68(4), 653-63
• DIENER, E., SAPYTA, J. J., & SUH, E. (1998). “Subjective Well-Being is Essential to Well-Being. Psychological İnquiry”, 9(1), 33-37.
• DIENER, E., SUH, E.M., LUCAS, R.E., & SMITH, H.L. (1999). “Subjective Well-Being: Three Decades of Progress. Psychological Bulletin”, 125(2), 276.
• DIENER, E., & SELIGMAN, M.E. (2004). “Beyond Money: Toward an Economy of Well-Being”, Psychological Science in The Public İnterest, 5(1), 1-31.
• DOĞANCILI, O.S., & ORUÇ, M.C. (2016). “The Impact of Personality Traits in Selection of Students in Transportation Services Department: The Case of Taşova Vocational School,” Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(4), 24-45.
• DOST, M.T. (2007). “Üniversite Öğrencilerinin Yaşam Doyumunun Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi”, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(22), 132-143.
• DUNNETT, A., MOORHOUSE, J., WALSH, C., & BARRY C. (2012). “Choosing a University: A Conjoint Analysis of the Impact of Higher Fees on Students Applying for University in 2012”, Tertiary Education and Management, 18(3), 199-220.
• FİDAN, T., FİDAN, İ.Ö., & ÖZTÜRK, H. (2018). “Meslek Yüksekokulu Öğrenci ve Mezunlarının Kariyer Seçimlerine Etki Eden Faktörler ile Kariyer Beklentileri: Öz Yeterliğin Aracı Rolü”, Yükseköğretim Dergisi, 8(3), 249-263.
• FREUDENBERGER, H.J. (1974). “Staff Burn‐Out”, Journal of Social Issues, 30(1), 159-165.
• GAUCHE, C. (2006). “Burnout and Engagement in A South African University Student Sample: A Psychometric Analysis” (Doctoral Dissertation, North-West University).
• GÖNÜLLÜOĞLU, S. & ÇAKMAK, D. (2022). “Mesleki Sonuç Beklenti Düzeyi ile Kariyer Kaygı Durumu Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Ferizli MYO Öğrencileri Üzerine Bir Uygulama”, Sakarya İktisat Dergisi, 11 (1), 149-170.
• GÜNDOĞAR, D., GÜL, S.S., USKUN, E., DEMİRCİ, S., & KEÇECİ, D. (2007). “Üniversite Öğrencilerinde Yaşam Doyumunu Yordayan Etkenlerin İncelenmesi”, Klinik Psikiyatri, 10(1), 14-27.
• GÜRPINAR, A.C., EMÜL, B., & SİYEZ, D. (2021). “Öğretmen Adaylarında Kariyer Yetkinlik Beklentisi ve Mesleki Sonuç Beklentisi: Kariyer Stresinin Aracı Rolü”, IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (10), 220-237.
• HAIR, J., BLACK, W., BABIN, B., & ANDERSON, R. (2010). “Multivariate Data Analysis” (7th Ed.): Prenticehall, Inc. Upper Saddle River, Nj, Usa.
• HONG, S.M., & GIANNAKOPOULOS, E. (1994). “The Relationship of Satisfaction with Life to Personality Characteristics” The Journal of Psychology, 128(5), 547-558.
• IŞIK, E. (2010). “Sosyal Bilişsel Kariyer Teorisi Temelli Bir Grup Müdahalesinin Üniversite Öğrencilerinin Kariyer Kararı Yetkinlik ve Mesleki Sonuç Beklenti Düzeylerine Etkisi”, (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
• JACOBS, S.R., & DODD, D. (2003). “Student Burnout As a Function of Personality, Social Support, and Workload”, Journal of College Student Development, 44(3), 291-303.
• KAHYAOĞLU, M., & AKCA, M. (2020). “Kurumsal İmajın İş Tatminine Etkisinde Duygusal Bağlılığın Rolü: Konaklama İşletmeleri Üzerinde Bir Araştırma”, Turizm Akademik Dergisi, 7(1), 225-240.
• KARAASLAN, İ., USLU, T., & ESEN, S. (2020). “Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Mesleki Tükenmişlik, İş Doyumu ve Yaşam Doyumlarının İncelenmesi”, Journal of Health and Sport Sciences, 3(1), 7-18.
• KAYA, O., GÖLBAŞ, A., & SELİM, S. (2015). “Üniversite Öğrencilerinin Bölüm Seçme Nedenlerinin Önem- Performans Analiziyle İncelenmesi: Ortaca Meslek Yüksekokulu Örneği”, VII. Uluslararası Türkiye Eğitim Araştırmaları Kongresi. Muğla, May 28-31.
• KESER, A. (2005). “İş Doyumu ve Yaşam Doyumu İlişkisi: Otomotiv Sektöründe Bir Uygulama”, Çalışma ve Toplum, 4(1), 77-95.
• KÖKSAL, K. (2016). “Üniversite ve Meslek Tercihini Etkileyen Unsurlara Yönelik Bir Alan Araştırması”, Kara Harp Okulu Bilim Dergisi, 26(2), 39-69.
• KUIJPERS, M., & MEIJERS, F. (2012). “Learning For Now or Later? Career Competencies Among Students in Higher Vocational Education in the Netherlands”, Studies in Higher Education, 37(4), 449–467.
• LAW, D.W. (2007). “Exhaustion in University Students and the Effect of Coursework Involvement”, Journal of American College Health, 55(4), 239-245.
• LENT, R.W., BROWN, S.D., & HACKETT, G. (1994). “Toward Unifying Social Cognitive Theory of Career and Academic Interest, Choice and Performance”, Journal of Vocational Behavior, 45, 79-122.
• LENT, R.W., BROWN, S.D., & HACKETT, G. (2000). “Contextual Supports and Barriers to Career Choice: A Social Cognitive Analysis”, Journal of Counseling Psychology, 47(1), 36-49.
• MCCARTHY, M.E., PRETTY, G.M., & CATANO, V. (1990). “Psychological Sense of Community and Student Burnout”, Journal of College Student Development.
• MCWHIRTER, E.H., RASHEED, S., & CROTHERS, M. (2000). “The Effects of High School Career Education on Social- Cognitive Variables”, Journal of Counseling Psychology, 47(3), 330-341.
• MACİT, M (2021). “Üniversite Öğrencilerinde Tükenmişlik ve Yaşam Tatmini: KSÜ Öğrencileri Üzerine Bir Çalışma”, Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 8(2), 263- 290.
• MALACH PINES, A. (2002). “A Psychoanalytic-Existential Approach to Burnout: Demonstrated in the Cases of a Nurse, a Teacher, and a Manager”, Psychotherapy: Theory, Research, Practice, Training, 39(1), 103–113.
• MASLACH, C., & JACKSON, S. E. (1981). “The Measurement of Experienced Burnout”, Journal of Organizational Behavior, 2(2), 99-113.
• MASLACH, C. (1993). “Burnout: A Multidimensional Perspective”, https://www.researchgate.net/publication/263847970_Burnout_A_Multidimensional_Perspective adresinden alındı.
• MASLACH, C., & GOLDBERG, J. (1998). “Prevention of Burnout: New Perspectives”. Applied and Preventive Psychology, 7(1), 63-74.
• MASLACH, C., SCHAUFELI, W.B., & LEITER, M.P. (2001). “Job Burnout”, Annual Review Of Psychology, 52(1), 397-422.
• MASLACH, C. (2003). “Job Burnout: New Directions in Research and Intervention”, Current Directions in Psychological Science, 12(5), 189-192.
• MASLACH, C., & LEITER, M.P. (2008). “Early Predictors of Job Burnout and Engagement”, Journal of Applied Psychology, 93(3), 498.
• MEIER, S.T., & SCHMECK, R.R. (1985). “The Burned-Out College Student: A Descriptive Profile”., Journal of College Student Personnel.
• MOSTERT, K., PIENAAR, J., GAUCHE, C., & JACKSON, L.T.B. (2007). “Burnout and Engagement in University Students: A Psychometric Analysis of the MBI-SS and UWES-S”, South African Journal of Higher Education, 21(1), 147-162.
• MYERS, D.G., & DIENER, E. (1995). “Who is Happy?”, Psychological Science, 6(1), 10-19.
• NEUGARTEN, B.L., HAVIGHURST, R.J., & TOBIN, S.S. (1961). “The Measurement of Life Satisfaction”, Journal of Gerontology, 16(2), 134-143.
• NEUMANN, Y., FINALY-NEUMANN, E., & REICHEL, A. (1990). “Determinants and Consequences of Students' Burnout in Universities”, The Journal of Higher Education, 61(1), 20-31.
• OECD, https://www.oecd.org/turkiye/, 2022.
• OWEN- KORKUT, F., KEPİR, D. D., ÖZDEMİR, S., ULAŞ, Ö., & YILMAZ, O. (2012). “Üniversite Öğrencilerinin Bölüm Seçme Nedenleri”, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(3), 135-151.
• ÖSYM, https://www.osym.gov.tr/TR,6547/arastirma-yayin-ve-istatistikler.html, 2022.
• ÖZDEMİR, Y. (2015). “Ortaokul Öğrencilerinde Okul Tükenmişliği: Ödev, Okula Bağlılık ve Akademik Motivasyonun Rolü”, Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(1), 27-35.
• ÖZER, M., & KARABULUT, Ö. Ö. (2003). “Yaşlılarda Yaşam Doyumu”, Geriatri, 6(2), 72-74.
• PALOMERA, R., & BRACKETT, M. (2006). “Frequency of Positive Affect as a Possible Mediator Between Perceived Emotional Intelligence and Life Satisfaction”, Ansiedad Y Estrés, 12.
• PEDHAZUR, E.J. (1997). “Multiple Regression in Behavioral Research: Explanation and Prediction,” Fort Worth, Tx.
• RASK, K., ÅSTEDT‐KURKI, P., & LAIPPALA, P. (2002). “Adolescent Subjective Well‐Being And Realized Values”, Journal of Advanced Nursing, 38(3), 254-263.
• ROSTAMI, Z., ABEDI, M.R., SCHAUFELI, W.B., AHMADI, S.A., & SADEGHI, A.H. (2013). “The Psychometric Characteristics of Maslach Burnout Inventory Student Survey: A Study Students of Isfahan University”, Zahedan Journal of Research in Medical Sciences, 19(9): 55-58.
• SARI, S.V., KABADAYI, F., & ŞAHİN, M. (2017). “Mesleki Sonuç Beklentisinin Açıklanması: Öz-Aşkınlık, Öz-Bilinç Ve Öz-Kontrol/Öz-Yönetim”, Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 7(48).
• SCHAUFELI, W.B., MARTINEZ, I.M., PINTO, A.M., SALANOVA, M., & BAKKER, A.B. (2002). “Burnout and Engagement in University Students: A Cross-National Study”, Journal of Cross-Cultural Psychology, 33(5), 464-481.
• SCHAUFELI, W.B. (2003). “Past Performance and Future Perspectives of Burnout Research SA”, Journal of Industrial Psychology, 29(4), 1-15.
• SCHAUFELI, W.B., & TARIS, T.W. (2005). “The Conceptualization and Measurement of Burnout: Common Ground and Worlds Apart”, Work & Stress, 19(3), 256-262.
• SCHAUFELI, W.B., LEITER, M.P., & MASLACH, C. (2009). “Burnout: 35 Years of Research and Practice”, Career Development International, 14(3), 204-220.
• SEÇER, İ. (2015). “Üniversite Öğrencilerinde Okul Tükenmişliği ile Psikolojik Uyumsuzluk Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(1), 81-99.
• SEÇER, B., & YAZICI, M.O. (2018). “Üniversite Öğrencilerinde İş Umudu ve Tükenmişlik İlişkisi”, Çalışma İlişkileri Dergisi, 9(2), 48-60.
• SHIN, D.C., & JOHNSON, DM. (1978). “Avowed Happiness as an Overall Assessment of The Quality of Life”, Social Indicators Research, 5(1), 475-492.
• SULDO, S.M., R MINCH, D., & HEARON, B.V. (2015). “Adolescent Life Satisfaction and Personality Characteristics: Investigating Relationships Using A Five Factor Model”, Journal of Happiness Studies, 16(4), 965-983.
• ŞİMŞİR, Z. (2020). “Üniversite Öğrencilerinin Yaşamında Öz-Disiplin: Azim, Yaşam Doyumu ve Huzur Bağlamında Karma Bir Araştırma”, (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• TDK, https://sozluk.gov.tr/, 2022.
• TÜİK, https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=istihdam-issizlik-ve-ucret-108&dil=1, 2022.
• TÜRKÇAPAR, H., SUNGUR, M., & SARGIN, E. (2013). “Bilişsel Davranışçı Terapiler”, Psikoterapi Yöntemleri Kuramlar ve Uygulama Yönergeleri (2. Baskı) İçinde (S. 77-145). Ankara: HYB Yayıncılık.
• TÜRKER, Y., & ÇELİK, K. (2019). “Öğretmenlerde İş ve Aile Çatışmasının Yaşam Doyumu Üzerindeki Etkisinde İş Doyumunun Aracı Rolü”, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(1), 242-258.
• VEENHOVEN, R. (1996). “The Study of Life-Satisfaction”, https://Repub.Eur.Nl/Pub/16311/ adresinden alındı.
• WANG, Q., WANG, L., SHI, M., LI, X., LIU, R., LIU, J., ... & WU, H. (2019). “Empathy, Burnout, Life Satisfaction, Correlations and Associated Socio-Demographic Factors Among Chinese Undergraduate Medical Students: An Exploratory Cross-Sectional Study”, BMC Medical Education, 19(1), 1-10.
• YAMAN, T.T., & ÇAKIR, Ö. (2017). “Üniversite Tercihlerini Etkileyen Faktörlerin Seçime Dayalı Konjoint Analizi ile Belirlenmesi”, MAKÜ Uygulamalı Bilimler Dergisi, 1(1), 65-84.
• YETİM, Ü. (1991). “Kişisel Projelerin Organizasyonu ve Örüntü Açısından Yaşam Doyumu”, (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ege Üniversitesi, İzmir.
• YIKILMAZ, M., & DEMİR, G.M. (2015). “Üniversite Öğrencilerinde Yaşamda Anlam, Bilinçli Farkındalık, Algılanan Sosyoekonomik Düzey ve Yaşam Doyumu Arasındaki İlişkiler”, Ege Eğitim Dergisi, 16(2), 297-315.
• YILMAZ, İ., DÜNDAR, A., & ATLİ, A. (2020). “Üniversite Öğrencilerinin Yaşam Doyumunun Yordayıcısı Olarak Mesleki Sonuç Beklentisi”, İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 7(13), 68-7.
• YÖK, https://istatistik.yok.gov.tr/, 2022.