Eğitim Araştırmacılarının Bilim Etiğine İlişkin Görüşleri

Yıl 2017, Cilt 3, Sayı 2, 84 - 101, 14.08.2017

Ertan ÇETİNKAYA Ezgi KİRMAN ÇETİNKAYA Mehtap YILDIRIM Filiz KABAPINAR

Öz

Bu araştırmanın amacı, lisansüstü öğrenci ve üniversite öğretim görevlileri gibi eğitim araştırmaları yapan araştırmacıların etik durumlara ilişkin görüşlerini incelemektir. Araştırmacılar tarafından geliştirilen görüşme formu, katılımcıların etik ihlaller gibi etik durumlarla ilgili fikirlerini tespit etmede kullanılmıştır. 8 farklı etik ihlali içeren 35 maddeden oluşan anketi katılımcılar (n=18)  doldurmuşlardır. Araştırmanın bulguları, tüm katılımcıların 5 maddede etik ihlal üzerinde yoğunlaştığını ortaya koymaktadır. Ayrıca bulgular, katılımcıların çoğunun 19 maddedeki etik ihlalleri tespit edebildiğini ve kalan diğer maddelerde etik ihlal bulmadıklarını göstermektedir. Diğer taraftan katılımcıların yaklaşık yarısı sadece 4 maddede etik ihlal bulunduğunu belirtmişlerdir. En sık belirtilen etik ihlallerin, intihal ve çarpıtma olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bilim etiği, araştırma etiği, yayın etiği, etik ihlaller, etik dışı davranışlar

Educational Researchers’ Viewpoints on Research Ethics

Öz

The aim of this study is to investigate the viewpoints of researchers who conduct educational research such as post graduate students and university lecturers about ethical situations. This study was a descriptive study in qualitative nature. The questionnaire developed by researchers was used in finding out participants’ ideas about ethical situations as well as ethical violations. The sample for the study was consisted of 18 postgraduate students and university lecturers of different universities. Participants (n = 18) completed the questionnaire formed 35 items involve 8 different ethical violations. Findings of the study revealed that all participants were agreed on the ethical violations in 5 items. The findings also indicated that majority of participants could spot the ethical violations in 19 items and find no ethical violations in the rest. Nearly half of the participants on the other hand stated that only 4 items involve ethical violation. The frequently stated violations were plagiarism and distortion.

Anahtar Kelimeler

Science ethics, research ethics, publication ethics, ethical violations, unethical behaviors

Kaynakça

• Babalola, O., Grant-Kels, J. M. ve Parish, L. C. (2012). Ethical Dilemmas in Journal Publication. Clinics in Dermatology, 30(2), 231 – 236
• Batuhan, H. (1994). Bilimde Aldatmacalar. Dünyada ve Türkiyede Bilim, Etik ve Üniversite. TÜBA. Bilimsel Toplantı Serileri: 1. s.77-82
• Benneth, D. M. & Taylor, D. M. (2003). Unethical Practices in Authorship of Scientific Papers. Emergency Medicine, 15(3), 263 – 270
• Bülbül, T. (2004). Bilimsel Yayınlarda Etik. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15, 72-92.
• Emiroğlu, O. N. (2005). Bilim Etiği ve Sorumluluklar. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 7(1), 5 – 25.
• Erdem, A. R. (2012). Bilim İnsanı Yetiştirmede Etik Eğitimi. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 2(1), 25 – 32. doi: 10.5961/jhes.2012.030
• Gilbert, F. J. ve Denison, A. R. (2003). Research misconduct. Clinical Radiology, 58(7), 499 – 504. doi:10.1016/S0009-9260(03)00176-4
• Günbayı, İ., Kasalak, G. ve Özçetin, S. (2013). Yükseköğretim Dergisi. 3(2), 97 – 108.
• International Committee of Medical Journal Editors. (ICMJE) (tarih yok). Defining the Role of Authors and Contributors. 08 Ağustos 2015 tarihinde http://www.icmje.org/recommendations/browse/roles-and-responsibilities/defining-the-role-of-authors-and-contributors.html adresinden erişildi.
• İnci, O. (2008). Bilimsel Yayında Yazarlık ve Yazarlıkta Etik Sorunlar. Türk Üroloji Dergisi, 34(1), 108 – 112.
• İnci, O. (2009). Bilimsel Yayın Etiği İlkeleri, Yanıltmalar Yanıltmaları Önlemeye Yönelik Öneriler. O. Yılmaz (Ed.). Sağlık bilimlerinde süreli yayıncılık: 7. Ulusal Sempozyum Bildirileri Kitabı içinde (ss: 69-90). Ankara: TÜBİTAK ULAKBİM
• İnci, O. (2015). Bilimsel Yayın Etiği. Türk Kütüphaneciliği, 29(2), 282 - 295
• Kansu, E. ve Ruacan, Ş. (2002). Bilimsel Yanıltmanın Günümüzdeki Durumu : Türleri, Nedenleri, Önlenmesi ve Cezalandırılması. Türk Kardiyoloji Derneği Arşivi, 30(12), 763 – 767.
• Kantarlı, K. (2002) YÖK Düzeninde Bilimsel Etik Anlayışı. Bilim, Eğitim ve Düşünce Dergisi, 2(3), 5 – 9.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemleri Nobel Yayıncılık. Ankara.
• Milliyet Ege. (1 Ağustos 2013). Bilimsel Hırsızlıkla Dünya İkincisiyiz. 06 Ağustos 2015 tarihinde http://i.milliyet.com.tr/Orjinal/2013/07/31/mle-01-08-2013-sayfa-1-1043761.Jpeg adresinden erişildi.
• Oğuz, N. Y. (1999). Bilimsel Yayın Etiği. Klinik Psikiyatri, 2(3), 153 - 159.
• Ongun, T. (2006). Araştırma ve Yayın Etiği. K. Karatürk (Ed.). Sosyal bilimlerde süreli yayıncılık: 2006 Ulusal kurultay bildirileri içinde (ss. 89-94). Ankara: TÜBİTAK ULAKBİM.
• Ortaş, İ. (2002). Bilim, Bilim İnsanı ve Bilimsel Etik. Bilim, Eğitim ve Düşünce Dergisi, 2(2), 12 - 14.
• Ruacan, Ş. (2003). Bilimsel Araştırma ve Yayınlarda Etik İlkeler. İ. H. Gökçora (Ed.). Sağlık bilimlerinde süreli yayıncılık: 1. Ulusal Sempozyum Bildirileri Kitabı içinde (ss. 47–53). Ankara: TÜBİTAK ULAKBİM
• Ruacan, Ş. (2005). Bilimsel Araştırma ve Yayınlarda Etik İlkeler. Gazi Tıp Dergisi, 16(4), 147 - 149.
• Rogers, L. F. (1999). Salami Slicing, Shotgunning and the Ethics of Authorship. American Journal of Roentgenology, 173(2), 265 - 265.
• Sokal, A. ve Bricmont, J. (2002). Son Moda Saçmalar. Postmodern Aydınların Bilimi Kötüye Kullanmaları, çev. Memet Baydur ve Ongun Onaran, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Tabancalı, E. (2004). Bilim ve Yayın Etiği. Burdur Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(8), 225 - 237.
• TTÜBA (2002). Bilimsel Araştırmada Etik ve Sorunları. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları.
• TÜBİTAK (2006). Bilimsel Dergilere Gönderilen Makalelerde Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar. 10 Ağustos 2015 tarihinde http://journals.tubitak.gov.tr/genel/brosur.pdf adresinden erişildi.
• TÜBİTAK. (2010). TÜBİTAK Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu Yönetmeliği.
• Uçak, N. Ö. ve Birinci, H. G. (2008). Bilimsel Etik ve İntihal. Türk Kütüphaneciliği, 22(2), 187‐204.
• US Department of Health & Human Services, The Office of Research Integrity. (2013). Definition of Research Misconduct. 06 Ağustos 2015 tarihinde https://ori.hhs.gov/definition-misconduct adresinden erişildi.
• Uzbay, T. (2006). Bilimsel Araştırma Etiği. O. Yılmaz (Ed.). Sağlık bilimlerinde süreli yayıncılık: 4. Ulusal Sempozyum Bildirileri Kitabı içinde (ss: 19-26). Ankara: TÜBİTAK ULAKBİM
• Yağmurlu, A. ve Baskan, S. (2005). Akademik Yükseltme ve Atamalarda Ulusal Süreli Yayınlarımız. O. Yılmaz (Ed.). Sağlık bilimlerinde süreli yayıncılık: 3. Ulusal Sempozyum Bildirileri Kitabı içinde (ss. 21–32). Ankara: TÜBİTAK ULAKBİM
• Yıldırım, C. (2007). Bilimin Öncüleri. İstanbul: Bilim ve Gelecek.