Laboratuarda V -Diyagramı ve Kavram Haritası Kullanımının Başarı ve Eleştirel Düşünme Eğilimine Etkisi

Yıl 2014, Cilt: 3 Sayı: 1, 150 - 174, 12.03.2014

Melike Yavuz , Fatime Balkan Kıyıcı

Öz

Bu çalışmada; fen ve teknoloji laboratuar uygulamaları dersinde kavram haritası ve V-diyagramı kullanımının sınıf öğretmenliği adaylarının ders başarıları ve eleştirel düşünme eğilimlerine etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada; ön test- son test kontrol gruplu yarı deneysel desen kullanılmıştır. Bu araştırmaya; 2012–2013 eğitim - öğretim yılı güz döneminde Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalı’nda öğrenim görmekte olan toplam 89 (deney grubu:39, kontrol grubu:50) 3. sınıf öğretmen adayı katılmıştır. Araştırma kapsamında deney grubunda yer alan öğrencilere, uygulamanın başlangıcında V-diyagramı ve kavram haritasının ne olduğu ve nasıl hazırlanacağına ilişkin bilgiler power-point sunusu aracılığıyla verilmiş ve öğretmen adaylarından deney raporlarını V-diyagramı ve kavram haritaları şeklinde hazırlanmaları istenmiştir. Kontrol grubunda ise öğretim mevcut programa uygun şekilde yürütülmüş ve bu grupta yer alan öğretmen adayları deney raporlarını standart rapor şeklinde hazırlamıştır. Veri toplama aracı olarak ise deney ve kontrol grubu öğrencilerine “Fen ve Teknoloji Laboratuvarı Uygulamaları Ders Başarı Testi” ve “Eleştirel Düşünme Eğilimleri Ölçeği” uygulanmıştır. Elde edilen sonuçlar doğrultusunda deney ve kontrol grubunda yer alan öğrencilerin fen ve teknoloji laboratuar uygulamaları dersi başarısı ve eleştirel düşünme eğilimleri arasında deney grubu lehine anlamlı bir fark olduğu bulunmuştur. Bunun yanında eleştirel düşünme eğilimleri ölçeğimeraklılık, doğruyu arama ve sistematiklik alt boyutlarında da deney grubunda yer alan öğrenciler lehine anlamlı fark bulunurken diğer boyutlarda anlamlı bir fark bulunmamıştır. Aynı zamanda deney grubundaki öğrencilerin ön ve son eleştirel düşünme eğilimi puanları arasında istatistiki bakımdan anlamlı bir fark bulunmasına rağmen kontrol grubunda ise fark çıkmamıştır. Sonuç olarak, laboratuarda eğitim öğretim faaliyetleri içerisinde v-diyagramı ve kavram haritası kullanımı öğrencilerin başarı ve eleştirel düşünme eğilimlerini olumlu yönde etkilemektedir

Anahtar Kelimeler

V-Diyagramı, Kavram Haritası, Eleştirel Düşünme Eğilimleri, Laboratuar Uygulamaları

Kaynakça

• Afamasaga-Fuat’i, K. (2011). Students’ attitudes and problem solving with vee diagrams. The Assessment Handbook, 5, 1Atılboz, G.N. ve Yakışan, M. (2003). V diyagramlarının genel biyoloji laboratuarı konularını öğrenme başarısı üzerine etkisi: Canlı dokularda enzimler ve enzim aktivitesini etkileyen faktörler. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25, 8-13.
• Ayas, A. (2008). Kavram öğrenimi. S.Çepni (Ed.) Kuramdan uygulamaya fen ve teknoloji öğretimi (7.bs., s.100-153). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Ayvacı, H.Ş. ve İpek Akbulut, H. (2012). Elektrik akımı ile ilgili kavramların gelişiminde V-diyagramlarının etkisini belirlemeye yönelik bir pilot çalışma. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 109-126.
• Bayraktar, Ş., Erten, S. ve Aydoğdu C. (2006). Fen ve teknoloji öğretiminde laboratuarın önemi ve deneyler. M. Bahar (Ed.), Fen ve teknoloji öğretimi (1.bs., s. 220-248). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Chrobak, R. (2001, Temmuz). Metacognition and didactic tools in higher education. 2nd International Conference on Information Technology Based Higher Education and Training, Kumamoto, Japan.
• Collins, K.M. ve Onwuegbuzie, A.J. (2000, Kasım). Relationship between critical thinking and performance in research methodology courses. Paper presented at the Annual Conference of the Mid-South Educational Research Association, Bowling Green, KY.
• Çelikler, D., Güneş, M.H., Güneş, T. ve Şendil, K. (2008). V diyagramı uygulamalarının temel kimya laboratuvarı dersinde öğrenci başarısına etkisi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(2), 51-58.
• Demirci, N. ve Çınkı, A. (2009). V-diyagramları kullanımının ilköğretim 6.sınıf öğrencilerinin fen deneylerindeki başarılarına etkisi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 23-36.
• Duru, M.K. ve Gürdal, A. (2002, Eylül). İlköğretim fen bilgisi dersinde kavram haritasıyla ve gruplara kavram haritası çizdirilerek öğretimin öğrenci başarısına etkisi. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, Ankara.
• Dutoğlu, G. ve Tuncel, M. (2008). Aday öğretmenlerin eleştirel düşünme eğilimleri ile duygusal zeka düzeyleri arasındaki ilişki. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1),11-32.
• Esiobu, G.O. ve Soyibo, K. (1995). Effects of concept and vee mapping under three learning modes on students’ cognitive achievement in ecology and genetics. Journal of Research in Science Teaching, 32(9), 971-995.
• Facione, P.A., Facione, N.C. ve Giancarlo, C.A.F. (1998). The California critical thinking disposition inventory: CCTDI. Millbrae, CA: California Academic Press.
• Fraenkel, J.R. ve Wallen, N.E. (2006). How to design and evaluate research in education. New York, USA: McGraw-Hil Companies.
• Germann, P.J. (1990). Developing science process skills through directed inquiry. American Biology Teacher, 53(4), 2432
• Gürdal, A., Şahin, F. ve Çağlar, A. (2001). Fen eğitimi ilkeler, stratejiler ve yöntemler. İstanbul: Marmara Üniversitesi Yayınları.
• Gürol, M. (2004). Öğretimde planlama uygulama değerlendirme. Elazığ: Üniversite Yayınevi.
• Hurd, P.D. (1998). Scientific literacy: New minds for a changing world. Science Education, 82, 407-416.
• İnce, E., Güven, E. ve Aydoğdu, M. (2010). Fen bilgisi laboratuar uygulamaları dersinde kavram haritası ve V diyagramının akademik başarı ve kalıcılığa etkisi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(2), 378-394.
• Johnson, A. (2000). Using creative and critical thinking skills to enhance learning. Boston: Allyn and Bacon.
• Kabaca, T. (2002). Ortaöğretim matematik eğitiminde kavram haritalanması tekniğinin kullanımı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Matematik Anabilim Dalı, İstanbul.
• Kaptan, F. ve Korkmaz, H. (2002, Eylül). Probleme dayalı öğrenme yaklaşımının hizmet öncesi fen öğretmenlerinin problem çözme becerileri ve öz yeterlik inanç düzeylerine etkisi. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, Ankara.
• Kaya, O.N. (2003). Eğitimde alternatif bir değerlendirme rolü: Kavram haritaları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25, 265-271.
• Kökdemir, D. (2003). Belirsizlik durumlarında karar verme ve problem çözme. Yayınlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Köse, S. (2008). Laboratuvara dayalı fen öğretimi. Ö. Taşkın (Ed.) Fen ve teknoloji öğretiminde yeni yaklaşımlar (1.bs, s.46-90). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Lehman, J.D., Carter, C. ve Kahle, J.B. (1985). Concept mapping, vee mapping, and achievement: Results of a field study with black high school students. Journal of Research in Science Teaching, 22(7), 663-673.
• Lunetta, V.N., Hofstein, A. ve Giddings, G. (1981). Evaluating science laboratory skills, The Science Teacher, 48, 22-25.
• Morgil, İ., Seçken, N. ve Karaçuha, Z. (2005). Temel kimya laboratuvarında v-diyagramı uygulamaları ve öğrenci başarısına etki eden faktörler. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 2(3), 87-102.
• Nakhleh, M.B. ve Krajcik, J.S. (1993). A protocol analysis of the influence of technology on students' actions, verbal commentary, and thought processes during the performance of acid-base titrations. Journal of Research in Science Teaching, 30(9), s.1147-1168.
• Nakiboğlu, C., Benlikaya, R. ve Karakoç, Ö. (2001). Ortaöğretim kimya derslerinde v diyagramı. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21, 97-104.
• Novak, J.D. (1990). Concept maps and vee diagrams: two metacognitive tools to facilitate meaningful learning. Instructional Science, 19(1), 29-52.
• Novak, J.D. (1998). Metacognitive strategies to help students learning how to learn. Research Matters-to the Science Teacher, No.9802. Nashville, TN: National Association for Research in Science Teaching.
• Novak, J.D. ve Gowin, D.B. (1984). Lerning how to learn. New York: Cambridge Univercity Press.
• Novak, J.D., Gowin D.B. ve Johansen, G.T. (1983). The use of concept mapping and knowledge vee mapping with junior high school science students. Science Education, 67(5), 625-6
• Oğraş, A. ve Bozkurt, A. (2011). Kavram haritası ve vee diyagramı kullanımının ilköğretim 7.sınıf matematik eğitiminde öğrenci başarısına etkisi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, 3, 1-13.
• Passmore, G. (1998). Using vee diagrams to facilitate meaningful learning and misconception. Radiological Science and Education, 4(1), 11-28.
• Psillos, D. ve Niedderer, H. (2002). Teaching and learning in the science laboratory (s.32-41). Secaucus, NJ: Kluwer Academic Publishers
• Rehorek J.S. (2004). Inquiry-based teaching: An example of descriptive science in action. American Biology Teacher, 66(7), 493-500.
• Roehrig, G.H., Dubosarsky, M., Mason, A., Carlson, S. ve Murphy, B. (2011). We look more, listen more, notice more: Impact of sustained professional development on head start teachers’ inquiry-based and culturally-relevant science teaching practices. Journal of Science Education and Technology, 20(5), 566-578.
• Roehring, R., Luft, J.A. ve Edwards, M. (2001). Versatile vee maps. The Science Teacher, 68(1), 28-31.
• Roth, W.M. ve Roychoudhury, A. (1993). Using vee and concept maps in collaborative settings: Elementary education majors construct meaning in physical science courses. School Science and Mathematics, 93(5), 237-244. Serin, G. (2001, Eylül). Fen eğitiminde laboratuvar. Yeni Binyılın Başında Fen Bilimleri Eğitimi Sempozyumu, İstanbul.
• Sülün, Y., Evren, A. ve Sülün, A. (2009). Biyoloji laboratuvarı uygulamasında v-diyagramı kullanımının öğrenci başarısına etkisi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 85-98.
• Tatar, N. (2006). İlköğretim fen eğitiminde araştırmaya dayalı öğrenme yaklaşımının bilimsel süreç becerilerine, akademik başarıya ve tutuma etkisi. Yayınlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Tatar, N., Korkmaz, H. ve Şaşmaz Ören, F. (2007). Araştırmaya dayalı fen laboratuarlarında bilimsel süreç becerilerini geliştirmede etkili araçlar: Vee ve I diyagramları. İlköğretim Online, 6(1), 76-92.
• Tezcan, H., Karakuzu, Z. ve Ekmekci, G. (2011). Madde ve özellikleri konusunun kavratılmasında kavram haritaları destekli öğretimin öğrenci başarısına etkisi. GÜ Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(1), 321-338.
• Tortop, H.S. (2012). Effects of vee-diagram for understanding of newtonian laws of motion and attitude towards physics laboratory. NWSA-Education Sciences, 7(2), 755-763.
• Tortop, H.S., Çiçek Bezir, N., Uzunkavak, M. ve Özek, N. (2007). Dalgalar laboratuarında, kavram yanılgılarını belirlemek için v-diyagramları’nın kullanımı ve derse karşı geliştirilen tutuma olan etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 11(2), 110
• Torun, N. (2011). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin eleştirel düşünme eğilimleri ile duygusal zeka düzeyleri arasındaki ilişki. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Türkmen, H. (2010). İnformal (sınıf-dışı) fen bilgisi eğitimine tarihsel bakış ve eğitimimize entegrasyonu. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(39), 46-59.
• Üzel, D. (2003). Kavram haritası ve V diyagramı kullanımının ilköğretim 7. Sınıf matematik öğretiminde öğrenci başarısına etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Matematik Anabilim Dalı, Balıkesir.
• Yin, Y. ve Shavelson, R.J. (2008). Application of generalizability theory to concept map assessment research. Applied Measurement in Education, 28(3), 2732
• Ek 1: Hücre modeli ile ilgili kavram haritası