Okul Müdürü ve Öğretmenlerin Öğretmen Liderliğine İlişkin Ürettikleri Metaforlar

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 1, 1 - 20, 20.06.2018

Serdar Özçetin

Öz

Bu
araştırmanın amacı, öğretmen ve yöneticilerin öğretmen liderliğine ilişkin
kullandıkları metaforları ortaya koymaktır. Çalışma grubu, gönüllük esasına
dayalı kolay ulaşılabilir örnekleme yöntemine göre belirlenmiştir. Çalışma
grubunu, 2012-2013 eğitim-öğretim yılında Milli Eğitim Bakanlığına bağlı üç
ilkokul ve ortaokulda görev yapan üç müdür ve araştırmaya katkıda bulunmak
isteyen gönüllü öğretmenlerin form doldurarak belirlediği 12 öğretmen lider
oluşturmaktadır. Bu araştırma, durum (örnek olay) çalışması yöntemiyle
yürütülen iç içe geçmiş çoklu durum desenli, nitel bir çalışmadır. Veri toplama
tekniği olarak metafor analizinden yararlanılmıştır. Veri çözümleme işlemleri,
NVivo10.0 yazılım programı kullanılarak yapılmıştır. Araştırmanın bulguları,
öğretmen liderleri bir canlı veya nesneye benzetme konusuyla ilgili olarak
öğretmen liderlerden altısı, nesne kategorisi içerisine alınan mum, top,
mıknatıs ve yastığa benzetmiştir. Öğretmen liderlerden dördü, öğretmen
liderleri doğa kategorisi içerisine alınan ağaç, toprak ve güneşe benzetmiştir.
Öğretmen liderlerden bir kişi, öğretmen liderleri canlı kategorisi içerisine
alınan kaplana benzetmiştir. Bir kişi, öğretmen liderleri sibernetik mekanizma
kategorisi içerisine aldığımız bilgisayara benzetmiştir. Okul müdürlerinden
biri ise, Öğretmen liderleri bir canlı veya nesneye benzetme konusuyla ilgili
olarak nesne kategorisi içerisine alınan İngiliz anahtarına benzetmiştir.
Öğretmen liderleri bir canlı veya nesneye benzetme konusuyla ilgili olarak okul
müdürlerinden biri doğa kategorisi içerisine alınan güneşe benzetmiştir.
Öğretmen liderleri bir canlı veya nesneye benzetme konusuyla ilgili olarak okul
müdürlerinden biri canlı kategorisi içerisine aldığımız ana arıya benzetmiştir.
Bu ifadelerden yola çıkarak, öğretmen liderliğine ilişkin olumlu bir algının
olduğu ve okulun gelişimi, etkililiği için gerekli olduğu ve desteklenmesi
gerektiği sonucunu çıkarabiliriz.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen liderliği, metafor

Metaphors on Teacher Leadership Produced by Principals and Teachers

Öz

The aim of this
study is to attract the attention of related authorities to the importance of
teacher leadership in the development of leadership capacity in schools, and to
increase awareness of teacher leaders by determining the views of teachers and
administrators regarding teacher leadership. The study is important as it tries
to introduce a new conception of teacher leadership which hasn’t been studied
enough in our country and contributes to literature in this field by
demonstrating the importance of teacher leadership in the development of
leadership capacity in schools. The study based on case studies is a
qualitative study with embedding multiple case patterns. Qualitative methods
were used in the collection, analysis and interpretation of data. Data were
analyzed through document analysis, metaphor analysis and the analysis of
observation forms. Data were coded and relationships between them were
established. Themes were organized using NVivo10.0. The study group, consisting
of volunteers who could be reached easily, were selected by using sampling
method. The study group consisted of three principals of three different
Primary and Secondary schools and of 12 voluntary teachers determined by other
teachers who filled out a form. Findings of Study: Teacher leaders associated
teacher leaders with candle, ball, magnet, pillow, tree, soil and the sun. School
principals associated teacher leadership with wrench that we sort under object
category regarding the subject of association teacher leaders with a living
being or an object and school principals associated teacher leadership with the
sun and queen bee. 

Anahtar Kelimeler

Teacher leadership, metaphor

Kaynakça

• Akbaba-Altun, S., ve Apaydın, Ç. (2013). Kız ve erkek öğretmen adaylarının “eğitim” kavramına ilişkin metaforik algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 19 (3), 329-354.
• Beycioğlu, K. (2009). İlköğretim okullarında öğretmenlerin sergiledikleri liderlik rollerine ilişkin bir değerlendirme (Hatay ili örneği). Yayımlanmamış doktora tezi. İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Can, N. (2006). Öğretmen liderliğinin geliştirilmesinde müdürün rol ve stratejileri. Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21 (2), 349-363.
• Can, N. (2007). Öğretmen Liderliği Becerileri Ve Bu Becerilerin Gerçekleştirilme Düzeyi. Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22 (1), 263-288.
• Clarken, R. H. (1997). “Five Metaphors for Educators”. Paper Presented at the Annual Meeting of the American Educational Research Association, Chicago, March 24-28.
• Crowther, F., Ferguson, M., ve Hann, L. (2009). Developing teacher leaders. ThousandOaks, CA: CorwinPress.
• Girmen, P. (2007). İlköğretim öğrencilerinin konuşma yazma sürecinde metaforlardan yararlanma durumları. Yayımlanmamış doktora tezi, Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Günbayi, İ., ve Turan, F. (2013). School Principals, Teachers, Students and Their Parents’ Views on E-School Implementation in the Ministry of National Education Information Management System: A Case Study. Elementary Education Online, 12(1), 1-22.
• Hacıfazlıoğlu, Ö., Karadeniz, Ş. ve Dalgıç, G. (2011). Okul yöneticilerinin teknoloji liderliğine ilişkin algıları: Metafor analizi örneği [School administrators’ perceptions of technology leadership: an example for metaphor analysis]. Eğitim Bilimleri Araştırmaları ,1 (1), 97–121.
• Harris, A ve Muijs, D. (2005). Improving Schools Through Teacher Leadership, Berkshire: Open University Press.
• Murphy, J. (2005). Connecting Teacher Leadership and School İmprovement, ThousandOaks, London, New Delhi: CorwinPress, Sage.
• Saban, A. (2004). Giriş Düzeyindeki Sınıf Öğretmeni Adaylarının “Öğretmen” Kavramına İlişkin İleri Sürdükleri Metaforlar, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2 (2), 131-155.
• Saban, A. (2006). Functions of metaphor in teaching and teacher education: A review essay. Teaching Education, 17 (4), 299–315.
• Saban, A., Koçbeker, B. N., ve Saban, A. (2006). Öğretmen adaylarının öğretmen kavramına ilişkin algılarının metafor analizi yoluyla incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 6(2), 461–522.
• Sawyer, J. M. (2005). A Case Study of Teacher Leadership As a Strategy for Implementing Change. (Unpublished Doctoral Dissertation, Boston College). ProQuest Dissertations and Theses (UMI No. 3173679).
• Silns, H. ve Mulford, B. (2002) Leadership and School Results Second International Handbook of Educational Leadership and Administration, Kluwer Press, Netherlands.
• Singh, K. (2010). Metaphor as a tool in educational leadership classrooms. Management in Education, 24 (3) 127–131.
• TDK, Türk Dil Kurumu. 17 Nisan 2013 tarihinde http://www.tdk.gov.tr, adresinden erişilmiştir.
• Töremen, F., Döş, İ. (2009). İlköğretim Öğretmenlerinin Müfettişlik Kavramına İlişkin Metaforik Algıları, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9(4), 1973-2012.
• York-Barr, J. ve Duke, K.(2004). What Do We Know About Teacher Leadership? Findings From Two Decades of Scholarship, Review of Educational Research, 74, 255-316.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.