Okul öncesi Öğretmen Adaylarının Bilim İnsanı Kavramlarına İlişkin Metaforik Algıları: Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Örneği

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 2, 215 - 239, 16.12.2019

Murat Bartan

Öz

Bu araştırma, okul öncesi öğretmen adaylarının bilim insanı
kavramlarına ilişkin metaforik algılarının belirlenmesi amacıyla
yapılmıştır. Bu çalışmada, nitel araştırma desenlerinden araştırmanın doğasına
uygun olan “olgubilim deseni” kullanılmıştır. Araştırmanın katılımcıları
amaçlı örneklem yöntemlerinden kolay ulaşılabilir durum örneklemesi yöntemine
göre seçilmiştir. Çalışma grubunu 2018-2019 eğitim-öğretim yılında Kütahya
Dumlupınar Üniversitesi, eğitim fakültesi okul öncesi öğretmenliği anabilim
dalında öğrenim gören 225 kadın ve 32 erkek olmak üzere toplam 257 öğretmen
adayı oluşturmaktadır. Verilerin
toplanmasında Okul öncesi öğretmen adaylarının “Bilim İnsanı”
kavramlarına ilişkin sahip oldukları algıları belirlemek amacıyla üzerinde; “Bilim  insanı … 
olmalıdır. Çünkü … .” ve “Bilim denince aklıma … gelir. Çünkü … .”
ifadelerinin yazılı olduğu boş bir kağıt dağıtılmış ve öğretmen adaylarının bu
ifadeleri tamamlamaları istenmiştir. 
Araştırmanın sonucunda; okul öncesi öğretmen adaylarının bilim insanında
olması gereken özellikleri 65 farklı özellik olarak ifade ettikleri “Bilim
İnsanı” kavramına yönelik ise 74 adet geçerli metafor oluşturdukları
görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Bilim, bilim insanı, metafor

Kaynakça

• Akhan, N,E., Kılıçoğlu, G., ve Gedik, H. (2014). Sosyal Bilgiler Birinci Sınıf Öğrencilerinin Sosyal Bilgiler ve Sosyal Bilimlere Yönelik Metaforları. Turkish Studies Volume: 9, issue: 8,73-90.
• Aktamış, H. ve Dönmez, G. (2016). Ortaokul öğrencilerinin fen bilimleri dersine, bilime, fen bilimleri öğretmenine ve bilim insanına yönelik metaforik algıları. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(1), 7-30.
• Aldan-Karademir, Ç., Uçak, E. ve Bağ, H. (2012). Fen bilgisi öğretmen adaylarının bilgi kavramına ilişkin sahip oldukları metaforlar. X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongre Kitapçığı.
• Arslan, M., Bayrakçı, M. (2006). Metaforik Düşünme ve Öğrenme Yaklaşımının EğitimÖğretim Açısından İncelenmesi. Millî Eğitim Dergisi, 171, 100-108.
• Ayvacı, H.Ş., Atik, A. ve Ürey, M., (2016). Okul öncesi çocuklarının bilim insanı kavramına yönelik algıları. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(3), 669-689.
• Balkı, N., Çoban, A. K. ve Aktaş, M. (2003). İlköğretim öğrencilerinin bilim ve bilim insanına yönelik düşünceleri. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 11-17.Bıyıklı, C., Başbay, M. ve Başbay, A., (2014) Ortaokul ve lise öğrencilerinin bilim kavramına ilişkin metaforları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 413-437.
• Buldu, M. (2006). Young children's perceptions of scientist: A preliminary study. Educational Research, 48(1), 121-132.
• Camcı Erdoğan, S. (2013). Üstün zekâlı ve yetenekli öğrencilerin bilim insanlarına yönelik algıları. Türk Üstün Zekâ ve Eğitim Dergisi, 3(1), 13-37.
• Çermik, H. (2013). Öğretmen adaylarının zihinlerinde canlanan resimdeki bilim insanı. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 139-153.
• Derman, A. ve Derman, S. (2015). Prospective teachers’ metaphorical perceptions on the concept of science. Educational Research and Reviews,10(2), 161-176.
• Doğan, H. (2015). Farklı ülkelerden 11-13 yaş aralığındaki öğrencilerin bilim ve bilim insanı hakkındaki görüşleri (Yüksek Lisans Tezi) Akdeniz Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
• Doğan Bora, N., Arslan, O. ve Çakıroğlu, J. (2006). Lise öğrencilerinin bilim ve bilim insanı hakkındaki görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31, 32-44.
• Dönmez, G. (2017). Ortaokul Öğrencilerinin Fen Bilimleri Dersine, Bilime, Fen Bilimleri Öğretmenine ve Bilim İnsanına Yönelik Metaforik Algıları ve İmajları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Aydın.
• Gonsoulin, W. B. (2001). How Do Middle School Students Depict Science and Scientist. Mississippi State University, Curriculum and Instruction, Doctoral Thesis, UMI
• Güler, T. ve Akman, B. (2006). 6 Yaş çocuklarının bilim ve bilim insanı hakkındaki görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31, 55-66.
• Kara, B. ve Akarsu, B. (2013). Ortaokul öğrencilerinin bilim insanına yönelik tutum ve imajının belirlenmesi. Journal of European Education, 3(1), 8-15.
• Kaya, O. N., Doğan., A. ve Öcal, E. (2008). Türk ilköğretim öğrencilerinin bilim insanı imajı. Eurasian Journal of Educational Research, 32, 83-100.
• Keser, F. F. (2012). Üstün yetenekli öğrencilerin bilim ve bilim insanına yönelik görüşlerinin ve bu görüşleri etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kılıç, Ş. (2010). Çocukların Bilime ve bilim insanına yönelik tutumları ve kalıplaşmış yargıları. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(2), 439-455.
• Korkmaz, H. ve Kavak, K. G. (2010). İlköğretim öğrencilerinin bilime ve bilim insanına yönelik imajları. İlköğretim Online, 9(3), 1055-1079.
• Kurtdede Fidan, N. ve Konak, S. (2016). Yüksek lisans öğrencilerinin bakış açısıyla bilim ve bilim insanı. Adıyaman Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(22),189-222.
• Küçük, M. ve Bağ, H. (2011). 4 ve 5. sınıf öğrencilerinin bilim insanı imajlarının karşılaştırılması. Bayburt Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 7(2).
• Lakoff, G. & Johnson, M. (2015). Metaforlar: Hayat, Anlam ve Dil. (G. Y. Demir, Çev.) İthaki Yayınları (1. Baskı.). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Oğuz, A. (2005). Öğretmen eğitim programlarında metafor kullanma. Ed.: H. Kıran, XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi Kitabı, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi , 582-588, Denizli
• Oxford, R. L., Tomlinson, S., Barcelos, A., Harrington, C., Lavine, R. Z., Saleh, A., & Longhini, A. (1998). Clashing metaphors about classroom teachers: Toward a systematic typology for the language teaching field. System, 26, 3- 50
• Özçetin, S. (2018). Okul Müdürü ve Öğretmenlerin Öğretmen Liderliğine İlişkin Ürettikleri Metaforlar. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 1-20.
• Özgelen, S. (2012). Turkish young children’s views on science and scientists. Educational Sciences: Theory & Practice - Special Issue, 3211-3225.
• Özgün, B. B., Gürkan, G. ve Kahraman, S. (2018). Öğretmen adaylarının bilim ve bilim insanı kavramlarına ilişkin algılarının metafor analizi aracılığıyla incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(2), 204-225.
• Özsoy, S. ve Ahi, B. (2014). Çocukların Gözüyle "Bilim İnsanı". Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Dergisi (EFMED), 8(1), 204-230.
• Saban, A. (2009). Öğretmen adaylarının öğrenci kavramına ilişkin sahip oldukları zihinsel imgeler. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 281–326.
• Saban, A. (2008). Okula ilişkin metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 55, 459-496. 2008.
• Şenel, T. ve Aslan, O. (2014). Okul öncesi öğretmen adaylarının bilim ve bilim insanı kavramlarına ilişkin metaforik algıları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 76-95.
• Tatlı, E., Önen, F., Akgül, E. M. ve Gürdal, A. (2013). Fen bilgisi öğretmenlerinin bilim ve bilim insanı algıları. 4th International Conference on New Horizons in Education (June 25-27) Rome, Italy.
• Turgut, H., Öztürk, N. ve Eş, H. (2017). Üstün zekâlı öğrencilerin bilim ve bilim insanı algısı. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 423-440.
• Türkmen, H. (2008). Turkish Primary Students’ Perceptions about Scientist and What Factors Affecting the Image of the Scientists. Eurasia Journal of Mathematics, Science & Technology Education, 4(1), 55-61.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık
• Yontar Toğrol, A. (2000). Öğrencilerin bilim insanı ile ilgili imgeleri. Eğitim ve Bilim, 25(118), 49-57.