Özel Eğitim Etkinliklerinde Kullanılan Fen Öğretimi Materyallerine Disiplinlerarası Bir Bakış

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 1, 122 - 146, 02.06.2021

Ramazan Çeken

Öz

Son yıllarda eğitim araştırmalarında farklı disiplinleri odağına alan disiplinlerarası çalışmalara giderek daha çok yer verilmektedir. Özel eğitim de bu bakış açısının ele alındığı eğitim disiplinlerinden biridir. Özel eğitim etkinliklerinde kullanılan materyaller, disiplinlerarası ilişkilendirmelerin önemli boyutlarını içermektedir. Özel eğitim alanında gerçekleştirilmiş olan bir etkinlik ve materyal tasarımı yarışmasında ortaya konulan ve kataloglarda yer alan çalışmalar, kullanılan materyaller nedeni ile sözü edilen disiplinlerarası ilişkilendirmeler bakımdan değerlendirmeyi gerektirmektedir. Alanyazın taramasında, ilgili yarışmada kullanılması önerilen fen materyallerinin incelendiği bir çalışma tespit edilmemiştir. Bu nedenle bu çalışmada, sözkonusu etkinlik ve materyallerin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Nitel çalışma yöntemlerinden doküman analizi ile gerçekleştirilen bu araştırmada, ilgili yarışmanın katalogları, fen materyalleri bağlamında içerik analizine tabi tutulmuştur. Verilerin analizi sonucunda ulaşılan kategorilere göre, ilgili alanda aday öğretmen ve öğretmenlerden oluşan katılımcıların, çalışmalarında fen materyali olarak genellikle mıknatısı kullandıkları, kısmen elektrik devresi elemanlarına da yer verdikleri tespit edilmiştir. Bu sonuçlar, katılımcıların fen materyallerinden olan mıknatısı çok farklı disiplinlerin odağında olacak şekilde önermiş oldukları etkinliklerinde kullanmış olduklarını ortaya koymaktadır. Az sayıda fen materyali kullanılarak, farklı etkinliklerin üretilmesi, ilgili fen materyallerinin farklı disiplinleri dikkate alarak nasıl etkinlikler geliştirilebileceğine ilginç örnekler teşkil etmektedir. Bu tür etkinlikler, özel eğitim ile birlikte diğer eğitim disiplinleri bakımından da faydalı ve kullanışlı olabilecek çalışmaların ortaya konulmasına katkılar sunabilir.

Anahtar Kelimeler

fen eğitimi, özel eğitim, fen materyalleri, disiplinlerarası ilişkilendirme, doküman analizi

Kaynakça

• Bogdan, R. C. & Biklen, S. K. (2007). Qualitative research for education (Fifth Edition). Boston: Pearson Education, Inc.
• Cavkaytar, A. (2008). Özel eğitime gereksinim duyan çocuklar ve özel eğitim. (Ed. İbrahim H. Diken). Özel Eğitim. Ankara: Pegem Akademi.
• Çıklıllı, Y. & Kıncal, R. Y. (2009). Özel eğitime muhtaç çocukların Türk milli eğitim sistemi içindeki yeri. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, II(2), 347-384.
• Frankel, J. R. & Wallen, E. N. (2006). How to design and evaluate research in education (Sixth Edition). Boston: McGraw-HillCompanies.
• Gardner, J. E., Wissick, C. A., Schweder, W. & Canter, L. S. (2003). Enhancing interdisciplinary instruction in general and special education thematic units and technology. Remedial and Special Education, 24(3), 161-172. Retrived from https://journals.sagepub.com/doi/pdf/10.1177/07419325030240030501
• Kabaapınar, Y., Albay, V. & Aslan, N. (2019). Kaynaştırma öğrencilerinin hayat bilgisi dersine ilişkin algılarının incelenmesi: kaynaşıyorlar mı yoksa arada kaynıyorlar mı?” 2. Uluslararası Eğitimde Yeni Arayışlar Kongresi. 26-27 Ekim 2019, İstanbul: Marmara Üniversitesi ve Eğitim Gönüllüleri.
• Lichtman, M. (2010). Qualitative research in education (Second Edition). Los Angeles: Sage Publications, Inc.
• MEB. (2008). Özel eğitim ve rehabilitasyon merkezi bedensel engelli bireyler destek eğitim programı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. 20.11.2019 tarihinde http://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2013_09/04010346_bedenselengellibireylerdestekeitimiprogram.pdf adresinden erişilmiştir.
• MEB. (2016). I. Özel eğitim etkinlik ve materyal tasarımı yarışması kataloğu. Ankara: Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü. 19.11.2019 tarihinde https://orgm.meb.gov.tr/www/1-ozel-egitim-materyal-ve-etkinlik-yarismasi-katalogu-yayimlandi/icerik/822 adresinden erişilmiştir.
• MEB. (2017). II. Özel eğitim etkinlik ve materyal tasarımı yarışması kataloğu. Ankara: Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü. 19.11.2019 tarihinde https://orgm.meb.gov.tr/www/ii-ozel-egitim-materyal-ve-etkinlik-yarismasi-katalogu-yayimlandi/icerik/986 adresinden erişilmiştir.
• MEB. (2018). Fen bilimleri dersi öğretim programı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı. 19.11.2019 tarihinde http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/201812312311937-FEN%20B%C4%B0L%C4%B0MLER%C4%B0%20%C3%96%C4%9ERET%C4%B0M%20PROGRAMI2018.pdf adresinden erişilmiştir.
• MEB. (2019). III. Özel eğitim etkinlik ve materyal tasarımı yarışması kataloğu. Ankara: Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü. 19.11.2019 tarihinde https://orgm.meb.gov.tr/www/ozel-egitim-ve-rehberlik-hizmetleri-materyal-ve-etkinlik-yarismasi-basvurulari-basladi/icerik/1045 adresinden erişilmiştir.
• Mulvey, B. K., Chiu, J. L., Ghosh, R. & Bell, R. L. (2016). Special education teachers’ nature of science instructional experiences. Journal of Research in Science Teaching, 53(4):554–578. Retrived from https://www.researchgate.net/publication/290477206_Special_education_teachers'_nature_of_science_instructional_experiences
• ÖERHGM. (2015). Kaynaştırma yolu ile eğitim uygulamaları. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı. 19.11.2019 tarihinde http://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2015_07/24014806_kaynastirma1.sra.pdf adresinden erişilmiştir.
• ÖERHGM. (2018). Fikirler yarışsın engeller aşılsın III. özel eğitim ve rehberlik hizmetleri materyal ve etkinlik yarışması ödülleri sahipleriyle buluştu. Ankara: Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü. 19.11.2019 tarihinde https://orgm.meb.gov.tr/www/fikirler-yarissin-engeller-asilsin-iii-ozel-egitim-ve-rehberlik-hizmetleri-materyal-ve-etkinlik-yarismasi-odulleri-sahipleriyle-bulustu/icerik/1119 adresinden erişilmiştir.
• ÖERHGM. (2019). 3. Özel eğitim ve rehberlik hizmetleri materyal ve etkinlik yarışması kılavuzu. Ankara: Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü. 19.11.2019 tarihinde https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2018_03/15162316_2018_yarisma_kilavuzu.pdf adresinden erişilmiştir.
• Öznacar, M.D. & Bildiren, A. (2012). Üstün zekalı öğrencilerin eğitimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Sarı, H. (2005). Selçuk üniversitesinde öğrenim gören bedensel engelli ve görme engelli öğrencilerin karşılaştıkları sorunlar ve çözümüne yönelik çağdaş öneriler. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13, 335-355. 19.11.2019 tarihinde https://www.researchgate.net/publication/26453475_SELCUK_UNIVERSITESINDE_OGRENIM_GOREN_BEDENSEL_ENGELLI_VE_GORME_ENGELLI_OGRENCILERIN_KARSILASTIKLARI_SORUNLAR_VE_COZUMUNE_YONELIK_CAGDAS_ONERILER adresinden erişilmiştir.
• Selle, K. M., Salamon, K., Boarman, R. & Sauer, J. (2008). Providing interprofessional learning through interdisciplinary collaboration: The role of “modelling”, Journal of Interprofessional Care, 22(1), 85-92, DOI: 10.1080/13561820701714755. Retrived from https://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/13561820701714755?needAccess=true
• Sözbilir, Ö., Gül, Ş. Okçu, B., Yazıcı, F., Kızılaslan, A., Zorluoğlu, S. L. & Atilla, G. (2015). Görme yetersizliği olan öğrencilere yönelik fen eğitimi araştırmalarında eğilimler. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 218-241.
• Taşdemir, M. (2011). Öğretimin planlanması. (Ed. Bilal Duman). (2. Baskı). Öğretim İlke ve Yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• TOV-ERG (2011). Kaynaştırma ve bütünleştirme yolu ile eğitimde dünyadan ve Türkiye’den iyi örnekler. İstanbul: İmak Ofset.
• Ülgen, G. (2001). Davranış bilimlerine giriş ve örgütlerde davranış. (2. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Yıldırım, A. (1996). Disiplinlerarası öğretim kavramı ve programlar açısından doğurduğu sonuçlar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi dergisi, 12: 89-94.