Bazı Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Genotiplerinde Uzun Süreli Su Baskınlarının Bayrak Yaprağı Klorofil İçeriğine Etkisi

Yıl 2018, Cilt: 28 Sayı: 2, 1 - 16, 22.10.2018

İzzet Özseven Temel Gençtan

Öz

ÖZ: Bu çalışma Gıda, Tarım
ve Hayvancılık Bakanlığı, Sakarya Mısır Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü’nde
2013-2014 buğday yetiştirme döneminde 20 genotip ile, genotipler 3-4 yapraklı
dönemdeyken, 0 (kontrol), 10, 20, 30, 40 ve 50 gün sürelerle yapay su baskını
oluşturularak kasa denemesi şeklinde, tesadüf parsellerinde bölünmüş parseller
deneme desenine göre 4 tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. Bayrak yaprağı
klorofil içeriği, klorofili oransal olarak belirleyerek SPAD biriminde ölçen
klorofilmetre kullanılarak yapılmıştır. İlk ölçüme her genotip için ayrı ayrı
olmak üzere çiçeklenme döneminde başlanmış ve 10’ar gün arayla 4 defa
tekrarlanmıştır. Bu ölçümler bayrak yaprağı klorofil-1 içeriği, bayrak yaprağı
klorofil-2 içeriği, bayrak yaprağı klorofil-3 içeriği ve bayrak yaprağı
klorofil-4 içeriği olarak adlandırılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre tüm
bayrak yaprağı klorofil içerikleri su baskını sürelerinden önemli derecede
etkilenmişlerdir. Genotipler de bayrak yaprağı klorofil içerikleri bakımından
istatistiki anlamda birbirlerinden önemli derecede farklı bulunmuştur. Kate A-1
genotipi 44,6 SPAD ile genel ortalamada en yüksek bayrak yaprağı klorofil-1
içeriğine sahip genotiptir. Su baskını uygulanmayan kontrol (0) parsellerinde
en yüksek bayrak yaprağı klorofil-1 içeriği Atay-85 genotipinde 49,0 SPAD
olarak ölçülmüştür. Tane verimiyle bayrak yaprağı klorofil-1 içeriği (0,39) ve
bayrak yaprağı klorofil-2 içeriği (0,33) arasında istatistiki anlamda 0,01
düzeyinde ve pozitif yönlü korelasyon bulunmuştur. Bu sonuçlara göre su
baskınları ile ilgili araştırmalarda toleranslı genotiplerin seçimi için bayrak
yaprağının klorofilini oransal olarak belirleyen klorofilmetrelerin kullanılması önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Ekmeklik buğday, su baskını stresi, su baskınına tolerans, bayrak yaprağı klorofil içeriği, Triticum aestivum L.

Kaynakça

• Anonim. 2011. Marmara Bölgesinin coğrafi özellikleri nelerdir. (erişim tarihi: 05.02.2011).
• Anonim. 2015. Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü aylık klimatoloji rasat cetveli, Sakarya Meteoroloji İl Müdürlüğü.
• Bahar, B. 2015. Relationships among flag leaf chlorophyll content, agronomical traits, and some physiological traits of winter wheat genotypes. DUFED 3 (1): 1-5.
• Boru, G. 1996. Expression and inheritance of tolerance to waterlogging stresses in wheat (Triticum aestivum L.). Ph.D. thesis Oregon State University. 88 pp.
• Boru G., M. Van Ginkel, W. E. Kronstad and L. Boersma. 2001. Expression and inheritance of tolerance to waterlogging stress in wheat. Euphytica 117 (2): 91-98.
• Çekiç, C. 2007. Kurağa dayanıklı buğday (Triticum aestivum L.) ıslahında seleksiyon kriterleri olabilecek fizyolojik parametrelerin araştırılması. Doktora tezi. Ankara Üniv. Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Gençtan, T. ve A. Balkan. 2006. Bazı ekmeklik buğday (Triticum aestivum L. em Thell) çeşitlerinde ana sap ve fertil kardeşlerin bitki tane verimi ve verim öğeleri yönünden karşılaştırılması. Ankara Üniv. Ziraat Fakültesi, Tarım Bilimleri Dergisi 13 (1): 17-21. Ghobadi, M. E., M. Ghobadi. 2010. Effect of anoxia on root growth and grain yield of wheat cultivars. World Academy of Science, Engineering and Technology 70: 85-88. Karaman, M., C. Akıncı ve M. Yıldırım. 2014. Bazı ekmeklik buğday çeşitlerinde fizyolojik parametreler ile tane verimi arasındaki ilişkinin araştırılması. Trakya Univ. J. of Natural Sciences 15 (1): 41-46.
• Keleş, Y., ve I. Öncel. 2002. Buğday fidelerinde büyüme ve pigment içeriği üzerine sıcaklık ve su-tuz streslerinin birlikte etkileri. Anadolu Üniv. Bilim ve Teknoloji Dergisi 3 (1): 43-152.
• Kün, E. 1988. Serin iklim tahılları. Ankara Üniv. Ziraat Fakültesi Yayınları No: 1032, 322s, Ankara.
• Li, C., D. Jiang, B. Wollenweber, Y. Li, T. Dai., and W. Cao. 2011. Waterlogging pretreatment during vegetative growth improves tolerance to waterlogging after anthesis in wheat. Plant Science 180: 672-678.
• Li, H. B., R. Vaillancourt, N. J. Mendham., and M. X. Zhou. 2008. Comparative mapping of quantitative trait loci associated with waterlogging tolerance in barley (Hordeum vulgare L.). BMC Genomics 9: 401.
• Rosyara, U. R., R. C. Sharma., and E. Duveiller. 2006. Variation of canopy temperature depression and chlorophyll content in spring wheat genotypes and association with foliar blight resistance. J. of Plant Breeding Gr 1: 45-52.
• Sağlam, N. G. 2015. Yaprak senesensi: fizyolojik ve moleküler düzenlenmesine bakış. Marmara Fen Bilimleri Dergisi 3: 83-92.
• Samad, A., C. A. Meisner, M. Saifuzzaman., and M. Van Ginkel. 2001. Waterlogging tolerance. pp. 136-144. In: Reynolds MP, Ortiz-Monasterio JI, Mc Nab A. (Eds.). Application of physiology in wheat breeding, CIMMYT, Mexico, D. F.
• Setter, T. L., and I. Waters. 2003. Review of prospects for germplasm improvement for waterlogging tolerance in wheat, barley and oats. Plant and Soil 253: 1-34.
• Tiryakioğlu, M., ve M. Koç. 2007. Çukurova Bölgesi güncel ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşitlerinde verim oluşumu: I. Yapraklardaki yaşlanma unsurlarının verimle ilişkisi. Türkiye VII. Tarla Bitkileri Kongresi, Bildiriler 1: 55-58, Erzurum.
• Yavaş, İ., A. Ünay ve S. Şimşek. 2011. Su birikmesinin bitki ve toprak üzerine etkisi. ADÜ Ziraat Fakültesi Dergisi 8 (2): 57-61.
• Yıldırım, M., C. Akıncı, M. Koç ve C. Barutçular. 2009. Bitki örtüsü serinliği ve klorofil miktarının makarnalık buğday ıslahında kullanım olanakları. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi 24 (3): 158-166.
• Yurtsever, N. 1984. Deneysel İstatistik Metotlar. Toprak ve Gübre Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları, Genel Yayın No:121, Teknik Yayın No: 56, Ankara.
• Zadoks, J. C., T. T. Chang., and C. F. Konzak. 1974. Decimal code for the growth stage of cereal. Eucarpia Bulletin 7: 42-52.
• Zhang, C. J., G. X. Chena, X. X. Gaob., and C. J. Chua. 2006. Photosynthetic decline in flag leaves of two field-grown spring wheat cultivars with different senescence properties. South African J. of Botany 72: 15-23.
• Zhao, H., T. B. Dai, D. Jiang, Q. Jing., and W. X. Cao. 2007. Effects of drought and waterlogging on flag leaf post-anthesis photosynthetic characteristics and assimilates translocation in winter wheat under high temperature. Ying Yong Sheng Tai Xue Bao 18 (2): 333-8.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17450736 (erişim: 15.12.2016).
• Zheng, B., P. Lyu., and X. Wang. 2016. Effects of waterlogging in different growth stages on the photosynthesis, growth, yield, and protein content of three wheat cultivars in Jianghan Plain. Agricultural Science and Technology 17 (5): 1083-1088.