Goltz Paşa’nın Gözünde Osmanlı Balkanları: İsyan ve Demografi

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 3, 1247 - 1274

Hidayet Kara

https://doi.org/10.18506/anemon.1477221

Öz

Goltz Paşa, son dönem Osmanlı askerî modernleşmesinin ve Osmanlı-Alman ilişkilerinin önemli bir figürüdür. Paşa görevde kaldığı süre boyunca askerî alanda birçok proje geliştirmiş, 93 harbinden sonra Osmanlı ordusunun yeniden yapılanmasından önemli roller üstlenmiştir. Görev yaptığı süre içerisinde Alman askerî sanayisi ile Osmanlılar arasında köprü görevi görmüş, kendisinin de çabalarıyla Osmanlı Devleti Alman askerî sanayisine yüklü miktarlarda siparişler vermiştir. Goltz, Osmanlı askerî modernleşmesi alanına katkıda bulunmakla birlikte zaman zaman Osmanlı coğrafyasına dair gözlemlerde de bulunmuştur. Paşa’nın en çok üzerinde durduğu bölge ise Balkanlar olmuştur. Bölgeye yapmış olduğu gezileri kaleme alan Paşa, zaman zaman da yabancı basına bölgedeki gelişmelere dair makaleler göndermiştir. Goltz, incelemiş olduğumuz bu yazısında, İstanbul'un Balkanlardaki siyasetine ve Avrupalı büyük güçlerin geliştirmiş oldukları politikalara değinmiştir. Paşa, gözlemlerini sadece siyasi alana sıkıştırarak yapmamıştır. Söz konusu bölgedeki problemlerin kaynağına değinirken, bölgenin demografik yapısına, bölge halklarının ilişkilerine, sosyal düzene de atıfta bulunmuştur. Bu açıdan Paşa’nın bölgeye dair gözlemleri günümüz de yaşanan problemlere de açıklama sunacak niteliktedir.

Anahtar Kelimeler

Goltz Paşa, Osmanlı, Balkanlar, Gezi, Demografi

Ottoman Balkans in the Eyes of Goltz Pasha: Rebellion and Demography

Öz

Goltz Pasha is an important figure of the late Ottoman military modernization and Ottoman-German relations. During his tenure, he developed many projects in the military field and played an important role in the restructuring of the Ottoman army after the War of '93. During his tenure, he served as a bridge between the German military industry and the Ottomans, and thanks to his efforts, the Ottoman Empire placed large orders with the German military industry. In addition to contributing to Ottoman military modernization, Goltz also made observations about the Ottoman geography from time to time. The Balkans was the region that Pasha emphasized the most. He wrote about his trips to the region and occasionally sent articles to the foreign press about the developments in the region. In this article, Goltz touched upon Istanbul's policy in the Balkans and the policies developed by the European great powers. Pasha did not confine his observations only to the political sphere. While addressing the source of the problems in the region in question, he also referred to the demographic structure of the region, the relations of the peoples of the region and the social order. In this respect, Pasha's observations on the region can also provide an explanation for the problems experienced today.

Anahtar Kelimeler

Goltz Pasha, Ottoman, Balkans, Rebellion, Travel, Demography

Kaynakça

• Altıntaş, Y. Z. (2018). Namuslu Simsar Bismarck ve Berlin Kongresi’ndeki Tutumu, 1877-1878 Osmanlı Rus Savaşı (93 Harbi) Vatan Neresi? Uluslararası Sempozyumu, 1-2 Kasım, İstanbul; ss. 72-102.
• Biondich, M. (2011). The Balkans Revolotion, War, and Political Violance sicience 1878, Newyork: Oxford University Press.
• Fikret Adanır, Makedonya Sorunu, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1996.
• Goltz, C.V., (2014), Makedonya Seyahatim, (çev. Eşref Bengi Özbilen), İstanbul: İş bankası Yayınları.
• Goltz, C. V., (t.y.). Balkan İğtişaşatı ve Esbabı.
• Jackh, B. W. E. (2004). İmparatorluk Stratejileri ve Ortadoğu, (çev. Vedat Atila). İstanbul: Chiviyazıları Yayınevi.
• Kara, H. (2019), Sultan II. Abdülhamid Dönemi Osmanlı Kara Ordusu (1876-1908), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Kara, H. (2020). “Sultan II. Abdülhamid Dönemi Balkanları Üzerine Bir Değerlendirme: Goltz Paşa’nın Balkan Meselesine Dair Görüşleri”, ANEMON, Cilt 8, Sayı 2, ss. 545-558.
• Karpat, K. (2009). Osmanlı’dan Günümüze Kimlik ve İdeoloji, İstanbul: Timaş Yayınları.
• Karpat, K. (2010). Osmanlı’dan Günümüze Etnik Yapılanma ve Göçler, İstanbul: Timaş Yayınları.
• Karpat, K. (2004). Balkanlarda Osmanlı Mirası ve Ulusçuluk, İstanbul: İmge Kitabevi.
• Kurat. A. N. (2020). Rusya Tarihi Başlangıçtan 1917’ye Kadar, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Mahmut Celaleddin Paşa (1983). Mirat-ı Hakikat, İstanbul: Bereket Yayınevi.
• Okar, M. A. (2013). Osmanlı Balkanlarının Son On Yılı (1902-1912), İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Şam, E. (2011). Prens Alexandre Battenberg’in İttihat Beyannamesi ve Doğu Rumeli’nin Bulgaristan’a İlhâkı. History Studies, Volume 3/1, ss. 236-251.
• Tekdemir, A. (2018). Osmanlı Devleti’nin Balkan Savaşları Sırasında Askerî Nakliyatı ve Karşılaşılan Problemler. Türk Dünyası Araştırmaları, 118/232, ss. 33-52.
• Todorova, M. (2009). Imagining the Balkans, Newyork: Oxford University Press.
• Toker, H. (2018). Komutanlarının Kaleminden Balkan Savaşları Sürecinde Ordu-Siyaset İlişkisi ve Bozguna Etkisine Yönelik Eleştiriler. Türkiye Siyaset Bilim Dergisi, 1/1, ss. 1-15.
• Turan, N. S. (2018). İmparatorluk ve Diplomasi, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları,.
• Uğraş, N. (2008). Osmanlı Basınında Balkan Savaşları Sırasında Osmanlı Devleti’nde Yaşanan Siyasal Gelişmeler (İkdam, Sabah, Tanin, Tercüman-I Hakikat). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Bölümü Yakınçağ Anabilim Dalı, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara.
• Ün, M. (2015). 93 Harbi’nden Balkan Savaşı’na-Rumeli’ye Veda, İstanbul: Kastaş Yayınevi.
• Yetim, F. (2011). Osmanlı İmparatorluğu’nun Dağılma Döneminde Balkan Milliyetçiliği ve Büyük Güçler, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Vol. 25, ss. 286-296.