Antik Çağda Seleucia ad Calycadnum Kentinin Su Sistemleri

Yıl 2022, Sayı: 83, 127 - 141, 07.01.2022

Özden Karaçalık Ayhan Yalçın

Öz

Seleucia ad Calycadnum kenti; Helenistik Dönem’de çevresinde yer alan farklı yerleşim yerlerinde yaşayan insanların bölgeye yerleştirilmesi ile kentleşmiştir. Roma Dönemi’nde gelişerek; zengin ve büyük bir kent haline gelmiş, ovalık bölgeye yayılmıştır. Büyüyen kentin su ihtiyacını karşılamaya yönelik öncelikle Roma Dönemi’ nde kaynağından kente kadar suyu ulaştıran, 8 km uzunluğunda, yöresel taş-tuğla malzemeden sistemler inşa edilmiştir. Daha sonra Erken Bizans Dönemi’nde yapıldığı tahmin edilen daha farklı bir kaynaktan, kente yakın Ayatekla (Meryemlik) kutsal mekânının su ihtiyacının karşılanması da dikkate alınarak, 10 km kadar uzunlukta yeni bir su sistemi kurulmuştur. Bu su sistemlerinin kente ulaştığı noktadan itibaren dağıtımının nasıl yapıldığı bilinmemektedir. Her iki su sisteminde suyu taşımak için oluşturulan kanallar birkaç farklı tiptedir. Bazı noktalarda tamamen ana kayaya oyulmuş kapalı tüneller inşa edilmiştir. Derin vadilerde suyu vadinin karşı kıyısına taşımak için su kemerleri kurulmuştur. Bazı yerlerde kanalın bir tarafı anakaraya oyulurken, diğer tarafı pişmiş tuğla veya moloz taş malzemeden harçlı duvar biçiminde düzenlenmiştir. Kanalların büyük bir bölümünde kanalın tabanı ve yan duvarlarının içi horasan sıva ile sıvanmıştır. Böylece kanalın su sızdırması önlenmiştir.
Ayrıca, Seleucia kentinin bulunduğu alandaki ovalık bölümleri sulama amacıyla bir sulama bendi inşa edilmiştir. Su bendi, ırmağın kente ulaşmadan hemen önceki kısmında, ırmak yatağının dar ve dik bir kanyon oluşturduğu noktada yer alır. Kaynaklarda Antik Seleucia’nın su sistemleri hakkında detaylı teknik ve coğrafi bilgilere yer verilmemiştir. Seleucia antik su yolları hakkında daha ayrıntılı bilgi verebilmek amacıyla su kanallarının tüm kalıntıları kente ulaştıkları noktalara kadar araştırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Seleucia, su sistemleri, su kemeri, su bendi, su sarnıcı

Kaynakça

• Referans1 Almaç, U., Özügül, A. & Semiz, N. (2019). Ayatekla (Meryemlik) Yüzey Araştırması 2018, 37/3. Araştırma Sonuçları Toplantısı, XXXVII 3, Diyarbakır, 137-149.
• Referans2 Aydınoğlu Ü., Mörel, A. (2014) Dağlık Kilikia’da Kentleşme ve Kırsal Yerleşimler Araştırması 2012, Anatolien Studies, 32 (1), 525-534.
• Referans3 Aykaç, R. (2018). Silifke Kalesinin Kazılar Sonucu Ortaya Çıkan Yerleşim Dokusu (Yayınlanmamış Doktora Tezi) Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Referans4 Bakar, A. (2015). Seleuceia ad Calycadnum: Arkeolojik Veriler ve Yerleşim Tarihi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Referans5 Beaufort, F. (1818). Karamania, London.
• Referans6 Bildirici, M., Bildirici, Ö. (2008). Konya ve Çevresinde Çağlar Boyu Tarihi Su Yapıları, Tarihi Su Yolları Bildirileri (1961-2007), İstanbul, 1115-1128.
• Referans7 Bildirici, M. (2009). Tarihi Su Yapıları: Konya, Karaman, Niğde, Aksaray, Yalvaç, Side, Mut, Silifke, DSİ Yayınları, Ankara. (https: //cdniys.tarimorman.gov.tr /api/File/GetFile/425 /KonuIcerik/767/1115/DosyaGaleri/tarihi-su-yapilari.pdf). Erişim: 29/01/2021.
• Referans8 Bilir, A. (2014). Roma Dönemi Doğu Akdeniz Deniz Ticaretinde Kıyı Kilikya Bölgesinin Yeri ve Önemi (Yayımlanmamış Doktora Tezi) Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Referans9 Evliya Çelebi, (2005). Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi, C. 9. (Haz: Seyit Ali Kahraman-Yücel Dağlı-Robert Dankoff), İstanbul. Yapı Kredi.
• Referans10 Herzfeld E., Guyer, S. (1930). Monumenta Asiae Minoris Antiqua, (MAMA) II, Manchester.
• Referans11 Kaplan, D., Tepebaş, U. (2015). Toroslarda Yaşayan ve Dağları Tutanların Ülkesi: İsauria, Eskiçağ Yazıları 7, 27-55.
• Referans12 Keil, J., Wilhelm, A. (1931). Monumenta Asiae Minoris Antiqua (MAMA) III, Menchester.
• Referans13 Laborde, L. (1838). Voyage dans l'Asie Mineure, Paris.
• Referans14 Langlois, V. (1861). Voyage Dans La Cilicie, Paris.
• Referans15 Mansel, A.M. (1943). Silifke Kılavuzu, Ankara: Maarif Vekaleti.
• Referans16 Özdemir, O. (2017). Dağlık Kilikia’da Antik Dönemde Kent-Khora İlişkisi: Seleukeia Kalykadnos Örneği (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Referans17 Özyıldırım, M. (2006). 359 Yılı Seleucia Konsili Kararlarının Çözümlenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Referans18 Polat, I. (2004). Silifke Aya Tekla Bazilikası Sarnıcı Restorasyon Projesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Referans19 Sayar, M. H. (1999). Antik Kilikya’da Şehirleşme, XII. Türk Tarih Kongresi I, Ankara, 193-216.
• Referans20 Sayar, M. H. (2001). Kilikia’da Epigrafi ve Tarihi Coğrafya Araştırmaları 1999, 18/1. Araştırma Sonuçları Toplantısı, XVIII 1, Ankara, 275-288.
• Referans21 Sayar, M. H. (2003). Kilikya’da Epigrafi ve Tarihi Coğrafya Araştırmaları 2001, 20/2. Araştırma Sonuçları Toplantısı, XX 2, Ankara, 59-70.
• Referans22 Strabon, (2015). Geographika, (8. Baskı, Çev. Adnan Pekman), İstanbul: Arkeoloji ve Sanat.
• Referans23 Şahin, S. (1991). İnschriften aus Seleukeia am Kalykadnos (Silifke), Epigraphica Anatolica, fasikül 17, Bonn, 139-170.
• Referans24 Taşkıran, C. (2004). Silifke and Environs, Ankara.
• Referans25 Texier, C. (1842). Description de l'Asie Mineure Geographique Historique et Archeologique des Provinces et des Villes de la Chersonnese D’Asie. Paris.
• Referans26 Tremaux, P. (1863). Exploration Archeologique en Asie Mineure, Paris Tremaux, P. (1863). Exploration Archeologique en Asie Mineure, Paris.