Malatya Taşhoran Kilisesi Restorasyonu

Yıl 2022, Sayı: 84, 107 - 129, 01.07.2022

Gökçek Boyraz

Öz

Malatya Taşhoran Kilisesi, Yeşilyurt ilçesi, İlyas Mahallesi’nde bulunmaktadır. 19. yüzyılda yapılarak bugüne kadar ayakta kalmış olan yapı, geçirdiği süreç boyunca hem doğal afetlerden, hem iklim şartlarından hem de insan eliyle yapılan tahribatlardan olumsuz yönde etkilenmiştir. Bütün bu olumsuzlukların giderilmesi ve yapının yaşamaya devam etmesi için öncelikle belgeleme çalışmaları, restitüsyon ve restorasyon projeleri hazırlanmış ve restorasyon uygulaması gerçekleşmiştir. Bu çalışmada Malatya Taşhoran Kilisesi’nin belgeleme, projelendirme ve uygulama safhaları ayrı ayrı ele alınmış ve uygulama sonrasında yapının durumu Venedik Tüzüğü ilkeleri üzerinden değerlendirilmiştir. Yapının yazılı literatürde yer bulması, bölgede restorasyonu yapılacak benzer yapı grupları için kaynak oluşturacaktır. Çalışma literatür taraması, arşiv taraması, yapının ölçümlerinin yapılarak çizimlerinin dijital ortamda hazırlanması ve uygulama sürecinin takibi safhalarını içeren nitel ve nicel yöntemlere dayalı olarak yürütülmüştür.

Anahtar Kelimeler

kilise, restorasyon, Malatya, Taşhoran Kilisesi, koruma

Teşekkür

Malatya Taşhoran Kilisesi’nin projeleri hazırlanırken Malaya Büyükşehir Belediyesi KUDEB’te birlikte çalıştığım Mimar Ruhan Ayık, Mimar Enes Özpolat ve Uzman Sanat Tarihçisi Fatih Bahçeci’ye teşekkürlerimi sunarım.

Kaynakça

• Açıkgöz, Ş.G. (2007), Kayseri ve çevresindeki 19.yy. kiliseleri ve korunmaları için öneriler (Doktora tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi/ Fen Bilimleri Enstitüsü https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp Son Erişim Tarihi: 21.06.2021
• Açikgöz, Ş. G. Ve Ahunbay, Z. (2008). 19. yüzyıl Kayseri kiliseleri için koruma önerileri. İTÜ Dergisi/a, (7), 2. https://core.ac.uk/download/pdf/230192926.pdf Son Erişim Tarihi: 26.10.2021
• Ahunbay, Z. (2014). Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon. İstanbul: YEM Yayınları
• Ahunbay, Z. (2021). Kültür Mirasını Koruma İlke ve Teknikleri. İstanbul: YEM Yayınları.
• Alboyacıyan, A. (2020). Malatya Ermenileri. Silvart Malhasyan (Çev.). İstanbul: Aras Yayıncılık.
• Bayar N. (2013). Taşhoran Kilisesi Rölöve Raporu. Malatya Büyükşehir Belediyesi KUDEB arşivi.
• Büyükmıhçı, G. Kozlu, H. Kılıç,A. ve Karahan, S. (2015). Çepni Surp Sarkis Ermeni Kilisesi restorasyon çalışmaları. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1 (39). 42-66. https://dergipark.org.tr/tr/pub/erusosbilder/issue/23773/253430 Son Erişim Tarihi: 26.10.2021
• Demirtaş, F. (2020). Malatya Surp Yerrortutyun (Taşhoran Kilisesi) restore ediliyor. http://www.malatyagezi.com/malatya-surp-yerrortutyun-tashoran-kilisesi-restore-ediliyor.html Son Erişim Tarihi: 20.05.2021
• Erder, C. (2020). Tarihi Çevre Algısı. İstanbul: YEM yayınları
• Halifeoğlu, S.H. (2016). Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde bulunan Ermeni kiliseleri koruma ve kullanım durumları. (Y.L. tezi). Dicle Üniversitesi/ Fen Bilimleri Enstitüsü, Diyarbakır https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp Son Erişim Tarihi: 26.10.2021
• Fakıbaba Dedeoğlu, E. (2019). Yeniden İşlevlendirilen Kilise Yapılarında İç Mekân Müdahalelerine Yönelik Analizler: Sivrihisar Ermeni Kilisesi Örneği. Sanat ve Tasarım Dergisi, 23, 77-103. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sanatvetasarim/issue/46013/578627 Son Erişim Tarihi: 17.05.2021
• Karaton, M. (2014). Taşhoran Kilisesi Statik Raporu. Malatya Büyükşehir Belediyesi KUDEB arşivi.
• Malatya Büyükşehir Belediyesi, KUDEB arşivi
• Malatya Valiliği (2014). Malatya Kültür Envanteri. Malatya: Ofis Matbaacılık
• Mildanoğlu, Z. (2020). Ermenice basında 1893 Malatya depremi. http://www.agos.com.tr/tr/yazi/23551/ermenice-basinda-1893-malatya-depremi Son Erişim Tarihi: 17.05.2021
• Okuyucu Yılmaz, D. (2019). Erzincan’dan Tek Nefli İki Kilise: Değirmenliköy ve Yaylabaşı Kiliseleri. Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, 43, 234-247. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunigsed/issue/49771/606483 Son Erişim Tarihi: 26.10.2021
• Roth, L.M. (2000). Mimarlığın Öyküsü. Ergün Akça, (Çev.). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Turgut, S. (2019). Koruma kavramının yasal yönetsel boyutları, B.D.Sel (Ed.) Kentsel ve Çevresel Koruma içinde. (ss 18-36). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi
• Venedik Tüzüğü. (1964). http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_tr0243603001536681730.pdf Son Erişim Tarihi: 26.10.2021
• Zakar, L. ve Eyüpgiller, K.K. (2020). Mimari Restorasyon Koruma Teknik ve İlkeleri. İstanbul: Ömür Matbaacılık.