Kur’an’a Göre Orantısız Güç Kullanma

Yıl 2014, Cilt: 1 Sayı: 2, 31 - 55, 03.05.2015

Kerim Buladı

Öz

İnsan, A llah T eâlâ’nın k endi a dına h ükümlerini i cra e tmek v e y ürütmek

için seçtiği ve temsilcilik görevi yüklediği seçkin bir varlıktır. O, yeryüzünde

iradesini temsil etmek üzere insanı yaratmış ve ona ilâhî hükümranlığı

gerçekleştirme sorumluluğunu tevdi etmiştir. Bu yüzden ona değer vermek,

canına, malına ve namusuna karşı hürmetkâr olmak, Allah’a saygının bir

gereğidir. Zira Allah Teâlâ’nın, ahsen-i takvîm üzere yarattığı ve emanetini

yüklediği bu varlığın hakkına tecavüz, onu yaratanın hakkını ihlal anlamına

gelir.

Kur’an, gerek savaş ve gerek barış zamanında olsun insanların yaptıkları

davranışlara karşılık verilirken aşırılığa sapılmamasını istemiş, bu konuda

mü’minlere haddi aşmamaları hususunda uyarılarda bulunmuştur. Yapıp

ettikleri karşısında cezaî müeyyideyi hak edenlere dahi, misliyle karşılık verilmesini, zulme uğrayan kimselerin, intikamlarını alırken ölçülü

davranmalarını öngörmüştür.

Makalemizde, yukarıda sözü edilen konular çerçevesinde tahlil yapmanın yanı

sıra son günlerde gerek ulusal ölçekte gerek uluslararası düzeyde sıkça sözü

edilen “Orantılı güç, orantısız güç, aşırı güç kullanma” kavramlarını ele

alacağız ve bu sahada Kur’an’ın bakışını ortaya koymaya çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

insan, hak, ölçü, intikam, zulüm

Kaynakça

• Abdulbaki, Muhammed Fuad, el-Mu’cemü’l-Müfehres li Elfâzi’l-Kur’an’il- Kerîm, İstanbul, Çağrı Yayınları, ts.
• Aclûnî, İsmail b. Muhammed el-Aclûnî, (ö. 1162), Keşfü’l-Hafâ ve Müzîlü’lİlbâs ammâ İştehera mine’l-Ehâdîs alâ Elsineti’n-Nâs, Beyrut, ts.
• Ahmed b. Muhammed b. Hanbel (ö. 241/855), el-Müsned, İstanbul, Çağrı Yayınları, 1982.
• Akalın, Şükrü Haluk ve arkadaşları, Türkçe Sözlük, Komisyon, Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları, 2009.
• Beydâvî, Nâsıruddin Ebû Said Abdullah b. Ömer el-Beydâvî (ö. 685/1288), Envâru’t-Tenzîl ve Esrâru’t-Te’vîl, (Kitabun Mecmuatün mine’t-Tefâsir içinde), Beyrut, ts.
• Asım Efendi, Kamus Tercümesi, (tıbkı basım), İstanbul, Asitane Yayınları, ts. Cevherî, İsmail b. Hammâd el-Cevherî (ö. 394/1003-1004), Mu’cemü’s-Sıhâh, Beyrut, Daru’l-Marife, 2008.
• Devellioğlu, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansikylopedik Lügat, Ankara, Doğuş Matbaası, 1978.
• Dârimî, Ebû Muhammed Abdullah b.Abdi’r-Rahman (ö. 255/869), Sünenü’d- Dârimî, İstanbul, Çağrı Yayınları, 1981.
• Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed el-Matürîdî, Te’vîlâtü’l-Kur’an, Tahkîk, Ahmed Vanlıoğlu-Bekir Topaloğlu, İstanbul, Dâru’l-Mîzân, 2005.
• Ezherî, Ebû Mansûr Muhammed b. Ahmed el-Ezherî(282/895-370/980) Mu’cemü Tehzîbi’l-Lugati, Tahkîk, Riyaz Zeki Kasım, Beyrut, Dâru’l- Ma’rife, 2001.
• Hâzin, Alâuddin Ali b. Muhammed b. İbrahim (ö. 741/1340), Lübâbu’t-Te’vîl fî Meâni’t-Tenzîl, (Kitabun Mecmuatün mine’t-Tefâsîr içinde), Beyrut, ts.
• İbn Düreyd, Ebu Bekir Muhammed b. Hasan b. Düreyd el-Ezdî (ö. 321/933), Cemheratü’l-Luga, tertib ve tashih, Adil Abdurrahman el-Bedrî, Meşhed/İran, Mecmau’l-Buhûsi’l-İslâmiyye, 984.
• İbnü Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezîd (ö. 273/886 ) Sünenü İbni Mâce, İstanbul, Çağrı Yayınları, 1981.
• İbn Kesîr, (ö. 774/1372 ), Tefsîru’l-Kur’ani’l-Azîm, İstanbul, Kahraman Yayınları, 1985.
• İbn Manzûr, Ebu’l-Fadl Cemalüddîn Muhammed b. Manzûr, el-Efrikî (ö. 711/1311), Lisânü’l-Arab, Beyrut, Darü İhyâüt-türâsi’l-Arabiyyi, 1999.
• İzutsu Toshhihiko, Kur’an’da Dînî ve Ahlâkî Kavramlar, trc. Selahattin Ayaz, İstanbul, Pınar Yayınları, 1991.
• Kandemir, Yaşar, İslam Ahlakı, İstanbul, Nesil Yayınları, 1979.
• Kılıç, Sadık, Kur’an’da Günah Kavramı, Konya, Hibaş Yayınevi, 1984.
• Kopel, David B., Gallant, Paul and Eisen, Joanne, İnsanın Meşru Müdafaa Hakkı, Utah/Amerika, Brigham Young Üniversitesi Hukuk Okulu’nun çıkardığ “BYU Kamu Hukuku Dergisi, 2008, sayı, 22, (J Reuben Clark Hukuk Okulu).
• Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed (ö. 671/1273), el-Camiu li Ahkâmi’l-Kur’an, Beyrut, Dâru’l-Fikir, 1995.
• Malik b. Enes (ö. 179/795 ), Muvatta, İstanbul, Çağrı Yayınları, 1981.
• Nesefî, Ebul-Berakât Abdullah b. Ahmed (ö. 710/1310), Medârikü’t-Tenzîl ve Hakâiku’t-Te’vîl, (Kitabun Mecmua mine’t-Tefâsir içinde), Beyrut, ts.
• Nesefî, Ebu’l-Muîn Meymûn b. Muhammed (ö. 508/114), Tabsıratü’l-Edille fî Usûli’d-dîn, tahkik ve talik, Claude Salame, Şam, 1993.
• Pazarlı, Osman, İslam Ahlakı, İstanbul, Remzi Kitapevi, 1972. İsfehânî, Rağıb, Müfredâtü Elfâzi’l-Kur’an, Tahkîk, Safvan Adnan Davûdî, Beyrut, Dâru’l-Kalem, 2011.
• Râzî, M uhammed b . Ö mer b . H asan b . A li e t-Temîmî (ö. 606/1209), Et- Tefsîru’l-Kebîr, Beyrut, Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, 1990.
• Şevkânî, Muhammed b. Ali Muhammed eş-Şevkânî (Ö. H. 1250), Fethu’lkadîr el-Câmiu beyne Fenneyi’r-rivâyeti ve’d-Dirâyeti min İlmi’t-Tefsîr, Beyrut, Dâru’l-Kitabi’l-Arabiyyi, 1994.
• Taberî, Ebû Ca’fer, Muhammed b. Cerir (ö. 310/992), Câmiu’l-Beyân fî Tesîri’l-Kur’an, Kahire, Dâru’l-Hadîs, 1987.
• Vâhidî, Ebu’l-Hasan Ali b. Ahmed el-Vâhidî en-Nîsâbûrî (ö. 468/1075), Esbâbu’n-Nüzûl, Tahkik, Said Muhammed Ukayyil, Dâru’l-Ceyl, Beyrut, ts.
• Yazır, Muhammed Hamdi (1878-1942), Hak Dini Kur’an Dili, İstanbul, 1971.
• Zemahşerî, Muhammed b. Ömer ez-Zemahşerî (ö. 538/1143), el-Keşşâfü an Hakâiki Gavâmidi’t-Te’vîl ve Uyûni’l-Ekâvîl fî Vücûhi’t-Tenzîl, Beyrut, Dâru’l-Kitabi’l-Arabiyyi, ts.