Semânî’nin Kevâtiu’l-Edille Adlı Kitabında Âhâd Haber Konusunda Debûsî’ye Yönelttiği Eleştiriler

Yıl 2015, Cilt: 2 Sayı: 1, 21 - 41, 31.07.2015

Bedri Aslan

Öz

Semânî, Hanefi mezhebine mensup olup daha sonra Şafii mezhebini tercih

eden ve mütekellimîn metodunu iyi işleyen önemli bir usûlcüdür. Semânî

“Kevâtiu’l-edille” adlı usûl kitabında fukahâ metodunu iyi bilen, Hanefi

mezhebini hararetle savunan ve Cedel ilminin ilk kurucusu sayılan Debûsî’ye

âhâd haberle ilgili birçok eleştiri yöneltmiştir. Âhâd haber konusunun daha iyi

anlaşılması için araştırmamızda Semânî’nin Debûsî’ye yönelttiği eleştirileri ele

aldık. Semânî’nin Debûsî’ye âhâd haber konusunda yönelttiği eleştiriler

şunlardır: Umûmü’l-belvâ prensibine uyulması, râvilerin fakih olup olmaması,

usûl ile kıyas arasındaki ilişki, hadisin Kur’an’a arzı, mürsel haber ve haberin

diğer konularıdır. Semânî bu konularda Debûsî’nin âhâd haber çerçevesinde

belirlediği usûl anlayışını delillerle çürütmeye çalışmıştır.

Anahtar Kelimeler

Semânî, Debûsî, ahad haber

Kaynakça

• Âzimâbâdî, Muhammed Şemsu'l-Hak, Avnu'l-Mabud Şerhu Süneni Ebî Davud I-X, Beyrut, Daru'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1415.
• Abdürrezzak, Ebû Bekir b. Hemmâm b. Nâfi' es-San'ânî el-Himyerî, Musannafu Abdürrezzâk I-XI, 2. Baskı, (tahk. Habiburrahman el- A’zemî), Beyrut, el-Mektebû’l-İslamî, ty.
• Âynî, Muhammed b. Ahmed Bedreddin el-Aynî el-Hanefî, Umdetü’l-Kârî Şerhu Sahihi’l-Buharî, Beyrut, Daru İhyai’t-Turasi’l-Arabî, ty.
• Bardakoğlu Ali, “Hanefi Mezhebi”, DİA, İstanbul 1993.
• Bedir, Murteza, Fıkıh, Mezhep ve Sünnet, İstanbul, Ensar Neşriyat, 2004.
• Debûsî, Ebû Zeyd Ubeydullah b . Ö mer b . İ sa e d- Debûsî el-Hanefi, Takvîmu’l-Edille, Birinci Baskı, Beyrut, Daru’l-Kütübi’l-İlmiye, 2001.
• Damad, Abdurrahman b. Muhammed b. Süleyman, Mecme‛u’l-Enhur fi Şerhi Multeke’l-Ebhur, (tahk. Halil İmran el-Mansur), Beyrut, Dârü’l- Kütübi’l-İlmîyye, 1998.
• Duman Ali, “Ebu Hanife’nin Hüküm İstinbat Yönteminin Fukaha Usûlündeki Rolu”, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, sayı 13, 2009.
• Ebû D avud, S üleymân b . E şas e s-Sicistânî, Sünenu Ebî Dâvûd, (tahk. Muhammed Muhyuddin Abdulhamid), Beyrut, Mektebetu'l-Asriyye, ty.
• Karaman Hayreddin,“Fıkıh”, DİA, İstanbul 1993.
• Koçyiğit Talat, Hadis Usulü, Ankara, TDV, 2012.
• Malik, Mâlik b. Enes, el-Müdevvenetu’l-Kübrâ, (tahk. Zekeriyya ‘Umeyrât), Beyrut, Dârü’l-Kütübi’l-İlmîyye, ty.
• Müslim b. Haccac en-Neysâbûrî, Müsnedu's-Sahih, (tahk. Muhammed Fuad Abdulbaki), Beyrut, Daru İhyai't-Türasi'l-Arabî, ty.
• İbn Hanbel, Ahmed b. Hanbel, Müsnedu Ahmed b. Hanbel, Kahire, Müessesetu Kurtuba, ty.
• İbnü’l-Humâm, Kemâluddin Muhammed b. Abdulvahid es-Sivâsî, Şerhu Fethi’l-Kadîr, Beyrut, Dârü’l-Fikr, ty.
• İbn Hibban, Muhammed b. Hibban b. Ahmed el-Bustî, Sahihu İbn Hibban, Muessesetu'r-Risale, ty.
• İbn Mace, Muhammed b. Yezid Ebu Abdullah el-Kazvînî, Sünenü İbni Mace, (tahk. Muhammed b. Fuad Abdülbaki), Beyrut, Daru’l-Fikr, ty.
• Paçacı, İbrahim, “Umûm-i Belvâ”, Dini Kavramlar Sözlüğü, Ankara, DİB, 2006.
• Semânî, Ebû’l-Muzaffer Mansur b. Muhammed b. Abdulcabbâr, Kavâtı‘u’l- Edille fi’l-Usûl I-V, (tahk. Muhammed Hasan İsmail), Beyrut, Darü’l- Kütübi’l-‘İlmiyye, 1997.
• Şabân, Zekiyyüddîn İslâm Hukuk İlminin Esasları, (Çev. İbrahim Kâfi Dönmez), Ankara, TDV, 2003.
• Şafiî, M uhammed b . İ dris E bû A bdullah e ş-Şâfiî, el-Ümm, Beyrut, Dârü’l- Ma’rife, 1393.
• Özen Şükrü, “Musarrât”, DİA, İstanbul, 1993.
• Yiğit Metin, Ebû Hanîfe’nin Usûl Anlayışında Sünnet, İstanbul, İz Yayıncılık, 2009.