Tanrı’nın Ön bilgisi ve İrade Özgürlüğü: Batı Düşüncesinde Fatalizm Problemi

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 2, 433 - 436, 27.12.2018

Beşir Aydın

Öz

Tanrı’nın sonsuz
bilgisinin insan iradesini önceden belirleyip belirlemediği dolayısıyla insan
eylemlerinin özgürlüğü meselesi, tarih boyunca hem filozoflar hem de teologlar
tarafından tartışılan bir sorun olmuştur. Bu sorun, her
şeyi önceden bilmek anlamına gelen Tanrı’nın
ön bilgisi ve insanın özgür iradesi
olmak üzere iki öncülden meydana gelmektedir. Buna göre Tanrı’nın ön bilgisi,
evrendeki her şeyi içine alan ve önceden belirleyen bir yapıya sahiptir. Bu sebeple
Tanrı’nın, insanın gelecekte ne yapacağını da önceden belirlemiş olduğu sonucu
ortaya çıkmaktadır. Bunun neticesinde Tanrı’nın ön bilgisi karşısında özgür
iradeye sahip olmadığımız anlamına gelen Fatalizm kavramı doğmaktadır. Ancak Tanrı,
kutsal metinlerde insanın eylemlerinde özgür olduğunu ve onu yaptıklarından
sorumlu tutacağını bildirmektedir. Bu anlamda birbiriyle çelişkili görünen Tanrı’nın
ön bilgisi ve insanın özgür iradesi, zaman zaman bir paradoks olarak
tanımlanmış ve düşünürleri ciddi manada meşgul etmiştir. Bu sebeple düşünürler,
problem karşısında çeşitli çözüm önerileri geliştirmek zorunda kalmışlardır.
Filozof ve teologların üzerinde çokça uğraştığı bu sorun, sadece İslam
düşüncesinde kelamcılar tarafından tartışılmamış, aynı zamanda Ortaçağ
Hristiyan düşüncesinde de tartışılmaya değer bir konu olmuştur.

         

Anahtar Kelimeler

Tanrının Ön Bilgisi, Fatalizm, Özgür İrade

Kaynakça

• Fatih Özgökman, Tanrı’nın Ön bilgisi ve İrade Özgürlüğü: Batı Düşüncesinde Fatalizm Problemi, Elis Yay. Ankara, 2015, 255 sayfa.