Bir İlahi Nedensellik Teorisi Olarak Konkürentizm

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 2, 183 - 198, 30.12.2023

Emine Gören Bayam

https://doi.org/10.34247/artukluakademi.1332231

Cited By: 1

Öz

Bu makale ilahi nedensellik tartışmaları içinde evrendeki bir sonuç üzerinde hem Tanrı’nın hem de yaratılmış varlıkların birlikte etkide bulunduğunu iddia eden konkürentizm hakkındadır. Konkürentizm, temelde Orta Çağ Aristotelesçilerce savunulmuş ve yaratılmış varlıklara nedensel güçler atfederek okasyonalizmin karşısında durmuştur. Bu çalışmada konkürentizmin ne olduğuyla birlikte onun okasyonalizmi nasıl eleştirdiği ele alınmış ve değerlendirilmiştir. Bu bağlamda konkürentizmin; okasyonalizmin duyuma aykırı bir görüş olduğu, doğa bilimini imkânsız kıldığı ve maddi tözlerin doğasını ya inkâr ederek ya da değersizleştirerek tutarsızlık sergilediği iddiaları incelenmiştir. Bunun sonucunda duyuma aykırı oluşun güçlü bir eleştiri olmadığı ayrıca doğa biliminin imkânsızlığının maddi tözlerin doğasını inkâr etmekle ilişkili olduğu görülmüştür. Bu durumda konkürentizmin elindeki en güçlü argümanın yaratılmış varlıkların kendilerine ait bir doğaya sahip oldukları iddiası olduğu söylenebilir. Bununla birlikte sürekli yaratmayı kabul ettikleri için okasyonalistlerce de eleştirilmiştir. Sonuç olarak konkürentizmin ilahi nedensellik konusunda dikkate değer bir açıklama sunduğu, bazı zorluklarına rağmen teolojik ve felsefi problemlerin çözümünde bazı açılımlar sağlayacağı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Din Felsefesi, İlahi Nedensellik, Konkürentizm, Okasyonalizm, Sürekli Yaratma, Maddi Töz

Concurrentism as a Theory of Divine Causation

Öz

This article is about concurrentism which claims that both God and created beings act together on effect in the universe. Concurrentism was defended by Medieval Aristotelians and against occassionalism by attributing causal powers to created beings. In this study, what concurrentism is and how concurrentism criticizes occasionalism is discussed. In this context, concurrentism has three claims: (i) occasionalism is contrary to sensation, (ii) it makes natural science impossible, (iii) it is inconsistent because it denies the nature of material substances. As a result, it has been seen that being contrary to sensation is not a strong criticism, and the impossibility of natural science is related to denying the nature of material substances. The strongest argument of concurrentism is that created beings have a nature. As a result, it can be said that concurrentism offers a remarkable explanation of divine causality, it will provide some solution of theological and philosophical problems.

Anahtar Kelimeler

Philosophy of Religion, Divine Causation, Concurrentism, Occasionalism, Continuous Creation, Corporeal Substance

Kaynakça

• Akdağ, Özcan. “Thomas Aquinas’ın Vesilecilik Eleştirisi ve Temelleri”. İslâmî Araştırmalar XXVII/2 (2016), 183-192.
• Aquinas, Thomas. “Aquinolu Tomasso’nun Nedenler Kitabı Yorumu”. çev. Mehmet Barış Albayrak. Nedenler Kitabı (Liber de Causis). 73-169. İstanbul: Notos Kitap, 2014.
• Aquinas, Thomas. Summa Contra Gentiles: Book 3: Providence Part I. çev. Vernon J. Bourke. Indiana: University of Notre Dame Press, 1975. https://www.proquest.com/docview/2132991845/D68B4184DAE4F90PQ/4?accountid=15780
• Aydın, Hasan. “Gazzâlî ve İbn Rüşd’de Nedensellik Tartışması ve Bilim Tarihindeki Yansımaları”. Erdem 77 (2019), 87-126.
• Aydın, Hasan. “Thomas Aquinas’ta Nedensellik Sorunu”. FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi 27 (23 Mayıs 2019), 17-56.
• Batak, Kemal. “Doğa Yasalarının Zorunluluğu, İlahi Fiil ve Mucize -Tanrı Dünyada Fiilde Bulunabilir mi?-”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 11/20 (15 Haziran 2009), 23-47. https://doi.org/10.17335/suifd.81125
• Bayam, Emine Gören. “Leibniz’de İlahi Nedensellik”. FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi 31 (12 Mayıs 2021), 653-674.
• Freddoso, J. Alfred. “God’s General Concurrence with Secondary Causes: Pitfalls and Prospects”. American Catholic Philosophical Quarterly 67 (1994), 131-156.
• Freddoso, J. Alfred. “God’s General Concurrence With Secondary Causes: Why Conservation Is Not Enough”. Philosophical Perspectives 5 (1991), 553-585.
• Freddoso, J. Alfred. “Medieval Aristotelianism and the Case against Secondary Causation in Nature”. Divine and Human Action: Essays in the Metaphysics of Theism. ed. Thomas V. Morris. 74-118. Ithaca and London: Cornell University Press, 1988.
• Gazzâlî. Filozofların Tutarsızlığı. çev. Mahmut Kaya - Hüseyin Sarıoğlu. İstanbul: Klasik Yayınları, 3. Basım, 2009.
• İbn Rüşd. Tehâfütü’t-Tehâfüt: Gazzâlî’ye Reddiye. çev. Kemal Işık - Mehmet Dağ. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2021.
• Malebranche, Nicolas. Dialogues on Metaphysics and on Religion. çev. Morris Ginsberg. London: Routledge, 2013.
• Malebranche, Nicolas. Elucidations of the Search after Truth. çev. Thomas M. Lennon. Cambridge: Cambridge University Press, 1997.
• Malebranche, Nicolas. Hakikatin Araştırılması I. çev. Miraç Katırcıoğlu. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1947.
• Malebranche, Nicolas. Hakikatin Araştırılması III. çev. Miraç Katırcıoğlu. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1950.
• Malebranche, Nicolas. Hakikatin Araştırılması VI. çev. Miraç Katırcıoğlu. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1990.
• Mancha, Louis A. Concurrentism: A Philosophical Explanation. Purdue University ProQuest Dissertations Publishing: Purdue University, Doktora, 2003. https://www.proquest.com/docview/305314738/fulltextPDF/D8A2B273F6044E46PQ/1?accountid=15780
• McDonough, Jeffrey K. “Leibniz: Creation and Conservation and Concurrence”. The Leibniz Review 17 (01 Temmuz 2007), 31-60. https://doi.org/10.5840/leibniz2007172
• McGinnis, Jon - Acar, Rahim. “Arabic and Islamic Philosophy of Religion”. The Stanford Encyclopedia of Philosophy. Erişim 19 Haziran 2023. https://plato.stanford.edu/archives/sum2023/entries/arabic-islamic-religion/
• Miller, Timothy. “On Three Varieties of Concurrentism and the Virtues of the Moderate Version”. Faith and Philosophy 38/4 (2021), 484-504. https://doi.org/10.37977/faithphil.2021.38.4.4 Miller, Timothy D. “Continuous Creation and Secondary Causation: The Threat of Occasionalism”. Religious Studies 47/1 (2011), 3-22.
• Muhtaroğlu, Nazif. “What Is Wrong with Concurrentism?” Kaygı. Bursa Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi 23 (30 Ekim 2014), 129-144. https://doi.org/10.20981/kuufefd.28590
• Plantinga, Alvin. “Law, Cause, and Occasionalism”. Reason and Faith: Themes from Richard Swinburne. ed. Michael Bergmann - Jeffrey E. Brower. 126-144. Oxford: Oxford University Press, 2016.
• Richardson, Kara. “Causation in Arabic and Islamic Thought”. The Stanford Encyclopedia of Philosophy. Erişim 27 Mayıs 2023. https://plato.stanford.edu/archives/win2020/entries/arabic-islamic-causation/
• Rogers, Katherin A. “What’s Wrong with Occasionalism?” American Catholic Philosophical Quarterly 75/3 (2001), 345-369. https://doi.org/10.5840/acpq200175334
• Vallicella, William. “Concurrentism or Occasionalism?” American Catholic Philosophical Quarterly 70/3 (01 Ağustos 1996), 339-359. https://doi.org/10.5840/acpq199670334
• Oxford Advanced American Dictionary. “concurrence”. Erişim 19 Haziran 2023. https://www.oxfordlearnersdictionaries.com/definition/american_english/concurrence
• “Kutsal Kitap”. Erişim 22 Haziran 2023. https://kutsalkitap.info.tr/