Contextual Evaluation of Some Concepts Mentioned in The Qur'an in Relation to Earth-Centered Natural Disasters

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 1, 153 - 171, 30.06.2024

Halil İbrahim Aydın

https://doi.org/10.34247/artukluakademi.1465219

Öz

The Qur'an includes concepts related to geological, climatic and biological disasters such as drought, famine, floods, erosion, sinkholes, especially earthquakes. This study focuses on subject disaster types hosted by relevant verses, it uses the scanning method with the aim of revealing the context of the each through various works, in particular the exegetical sources. By utilizing the data of the sciences of munasabāt al-āyāt wa's-suver and nazm al-Qur'an, the context in which these concepts are mentioned in the Qur'an has been examined and some light has been tried to be shed on the Qur'an's perspective on the attitude and responsibility of man, who is a social being and to whom the world is entrusted, regarding natural disasters. As a result of the study, it is aimed to reveal that some of the disasters mentioned in the Qur'an, especially earthquakes, do not only happen to mankind as a punishment, but also contain various wisdoms beyond that.

Anahtar Kelimeler

Tafsir, Context, Natural disaster, Earthquake, Flooding, Drought

Kur’ân’da Yeryüzü Merkezli Doğal Afetlerle İlgili Olarak Zikredilen Bazı Kavramların Bağlamsal Açıdan Değerlendirilmesi

Öz

Kur’ân’da deprem başta olmak üzere kuraklık, kıtlık, sel, su taşkını, erozyon ve obruk gibi yeryüzünde gerçekleşen jeolojik, klimatik ve biyolojik afetlerle ilgili kavramlara yer verilmektedir. Çalışma, tarama yöntemi kullanılarak ilgili ayetlerden söz konusu bu kavramların tespit edilmesi ve bağlamlarının tefsir kaynakları başta olmak üzere çeşitli eserlerden araştırılıp ortaya konulmasıyla hazırlanmıştır. Münâsebâtü’l-âyât ve’s-süver ve nazmü’l-Kur’ân ilimlerinin verilerinden istifade edilerek söz konusu bu kavramların Kur’an’da hangi bağlamda zikredildiği hususu incelenmiş olup sosyal varlık olan ve dünyanın kendisine emanet edildiği insanın doğal afet konusundaki tutumu ve sorumluğuyla ilgili Kur’ân’ın bakış açısına bir nebze ışık tutulmaya çalışılmıştır. Çalışma neticesinde deprem başta olmak üzere Kur’ân’da zikredilen bazı afetlerin sadece bir ceza olarak insanoğlunun başına gelmediği, bunun ötesinde çeşitli hikmetler barındırdığı hususunun ortaya konulması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Bağlam, Doğal afet, Deprem, Su baskını, Kuraklık.

Etik Beyan

Bu çalışmanın, özgün bir çalışma olduğunu; çalışmanın hazırlık, veri toplama, analiz ve bilgilerin sunumu olmak üzere tüm aşamalarından bilimsel etik ilke ve kurallarına uygun davrandığımı; bu çalışma kapsamında elde edilmeyen tüm veri ve bilgiler için kaynak gösterdiğimi ve bu kaynaklara kaynakçada yer verdiğimi; kullanılan verilerde herhangi bir değişiklik yapmadığımı, çalışmanın Committee on Publication Ethics (COPE)' in tüm şartlarını ve koşullarını kabul ederek etik görev ve sorumluluklara riayet ettiğimi beyan ederim. Herhangi bir zamanda, çalışmayla ilgili yaptığım bu beyana aykırı bir durumun saptanması durumunda, ortaya çıkacak tüm ahlaki ve hukuki sonuçlara razı olduğumu bildiririm.

Kaynakça

• Abdülbâkî, Muhammed Fuâd b. Abdilbâkî b. Sâlih el-Mısrî. Mu´cemü’l-müfehres li-elfâzı’l-Kur’ân’il-Kerîm. Kahire: Dâru’l-Kütübi’l-Mısriyye, 1945.
• Abdürrezzâk b. Hemmâm, Ebû Bekr Abdürrezzâk b. Hemmâm b. Nâfi‘ es-San‘ânî el-Himyerî. Tefsîru Abdirrezzâk. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
• Âlûsî, Ebü’s-Senâ Şihâbüddîn Mahmûd b. Abdillâh b. Mahmûd el-Hüseynî el-Âlûsî. Rûḥu’l-meʿânî fî tefsîri’l-Ḳurʾâni’l-ʿaẓîm ve’s-sebʿi’l-mes̱ânî. Dâru İhyâi’t-türâsi’l-Arabî, ts.
• Bayar, Meriç. “Osmanlı Devletinde Kıtlık ve İç Göç: 1870-1900 Arası İç Anadolu Örneği”. Mavi Atlas 5/2, 475-483. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/368682
• Beğavî, Ebû Muhammed Muhyissünne el-Hüseyn b. Mes’´ûd b. Muhammed el-Ferrâ’ el-Beğavî. Me´âlimü‟t-Tenzîl. Riyad: Dâr-u Taybe, 1989.
• Beyzâvî, Nâsırüddîn Ebû Saîd Abdullâh b. Ömer b. Muhammed. Envâru’t-tenzîl ve esrâru’t-te’vîl. Beyrut: Dâr-u İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, ts.
• Bikâî, Ebü’l-Hasen Burhânüddîn İbrâhîm b. Ömer b. Hasen er-Rubât el-Hırbâvî el-Bikâî. Naẓmü’d-dürer fî tenâsübi’l-âyât ve’s-süver. Kahire: Dâru’l-Kitâbi’l-İslâmî, ts.
• Cenâbezî, Hâci Sultân Muhammed el-Cenâbezî. Beyânü’s-saâde fî makâmâti’l-ibâde. Beyrut: Müessesetü’l-´Alemî, 1998.
• Cezâirî, Ebû Bekir Câbir el-Cezâirî. Eyseru’t-tefâsîr fî kelâmi’l-´aliyyi’l-kebîr. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 1990.
• Çelebi, Hayati. “Jeolojik ve Hızlandırılmış Erozyon süreçleri”. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi (1975), 113-126. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/34736
• Ebû Hayyân, Muhammed b. Yûsuf b. Alî b. Yûsuf b. Hayyân el-Endelüsî. el-Bahrü’l-muhît. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-İlmiyye, 1993.
• Ertek, T. Ahmet. “Obruk Platosu’nda Devam Eden Obruk Oluşumları”. Bilim ve Teknik Dergisi (2009), 66-71. https://services.tubitak.gov.tr/edergi/yazi.pdf;jsessionid=4zJkp5TlfZ7q049nja680M66?dergiKodu=4&cilt=42&sayi=644&sayfa=66&yaziid=28442
• Fîrûzâbâdî, Ebü’t-Tâhir Mecdüddîn Muhammed b. Ya‘kûb b. Muhammed el-Fîrûzâbâdî. Kâmûsu’l-muhît. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2005.
• Gül, Abdulkadir. “Osmanlı Devleti’nde Kuraklık ve Kıtlık (Erzurum Vilayeti Örneği: 1892–1893 ve 1906–1908 Yılları)”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 2/9, 144-158. http://erzurumarsivi.com/wp-content/uploads/2022/08/Osmanli-devletinde-kuraklik-ve-kitlik-erzurum-ornegi-abdulkadir-gul-1.pdf
• Halil b. Ahmed, Ebû Abdirrahmân el-Halîl b. Ahmed b. Amr b. Temîm el-Ferâhîdî. Kitâbü’l-´ayn. Beyrut: Dâru’l-kitâbi’l-İlmiyye, 2003.
• Harman, Ömer Faruk. “Tûfan”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 319-322. İstanbul: TDV, 2012.
• İbn Âdil, Ebû Hafs Sirâcüddîn Ömer b. Nûriddîn Alî b. Âdil en-Nu‘mânî ed-Dımaşkî, el-Lübâb fî ʿulûmi’l-Kitâb. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-İlmiyye, 1998.
• İbn Âşûr, Muhammed et-Tâhir b. Muhammed b. Muhammed et-Tâhir et-Tûnisî. et-Tahrîr ve‟t-tenvîr. Tunus: Dâru‟t-Tunûsiyye, 1984.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem b. Alî b. Ahmed el-Ensârî er-Rüveyfiî. Lisânü’l-´Arab. Beyrut: Dâru Sadr, ts.
• İbn Sîde, Ebü’l-Hasen Alî b. İsmâîl ed-Darîr el-Mürsî. el-Muhkem ve’l-muhîtü’l-´azam. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-İlmiyye, 2000.
• İsfahânî, Ebü’l-Kâsım Hüseyn b. Muhammed b. el-Mufaddal er-Râgıb el-İsfahânî. Müfredâtü elfâzi’l-Kur’ân. Dımeşk: Dâru’l-Kalem, 2009.
• İşçi, Coşkun. “Deprem Nedir ve Nasıl Korunuruz?”. Journal of Yaşar Üniversity 3/9. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/179169
• İzzet Derveze, Muhammed İzzet b. Abdilhâdî b. Dervîş. et-Tefsîru’l-hadîs. Beyrut: Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, 2000.
• Kadıoğlu, Mikdat. “Sel, Heyelan ve Çığ için Risk Yönetimi”. JICA Türkiye Ofisi Yayınları.
• Karaosman, Muhammed. “Kur’ân’dan Hareketle Doğal Âfetlerin ve Salgın Hastalıkların İlâhî Bir Ceza Olarak Nitelendirilmesi Sorunu”. TADER 4/3, 100-120. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tader/issue/58163/781039
• Karasakal, Şaban. “Tûfan”. AİBÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi ½, 60-72. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/14738
• Kâsimî, Muhammed Cemâlüddîn b. Muhammed Saîd b. Kâsım ed-Dımaşkî. Mehâsinü’t-te’vîl. Beyrut: Dâru İhyâi’l-Arabî, 1957.
• Kaya, Mehmet. “Kur’an Açısından Deprem Olgusu”. Tevilat 4/2 (Aralık 2023), 348-379. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/3364271
• Korkanç Selma Yaşar – Korkanç, Mustafa. “Sel ve Taşkınların İnsan Hayatı Üzerindeki Etkileri”. ZKÜ Bartın Orman Fakültesi Dergisi 8/9, 42-50. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/650468
• Kugat.com, “Zelzele”, Erişim 26 Temmuz 2023. https://www.luggat.com/hareket-i%20arz/1/1
• Kuman, M. “The Mystery of the Black Sea Floods Solved”. Journal Of Earth Science &Amp; Climatic Change 9/9, 2-5. https://www.omicsonline.org/open-access/the-mystery-of-the-black-sea-floods-solved-2157-7617-1000489.pdf
• Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd el-Mâtürîdî es-Semerkandî. Te’vîlâtü ehli’s-sünne. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle,2004.
• Mâverdî, Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed b. Habîb el-Basrî. en-Nüket ve’l-´uyûn. Beyrut: Dâru’l-kitâbi’l-İlmiyye, ts.
• Mekkî b. Ebî Tâlib, Ebû Muhammed Mekkî b. Ebî Tâlib Hammûş b. Muhammed el-Kaysî. el-Hidâye ilâ bülûğu’n-nihâye. BEA: Câmi´atü Şarkâ, 2008.
• Mukâtil b. Süleyman, Ebü’l-Hasen Mukâtil b. Süleymân b. Beşîr el-Ezdî el-Belhî. Tefsîru Mukâtil b. Süleymân. Beyrut: Müessesetü’t-Târîhi’l-´Arabî, 2002.
• Nesefî, Ebü’l-Berekât Hâfızüddîn Abdullah b. Ahmed b. Mahmûd. Medârikü’t-tenzîl ve hakâiku’t-tevîl. Beyrut: Dâru’l-Kelimi’t-Tayyib, 1998.
• Sa‘lebî, Ebû İshâk Ahmed b. Muhammed b. İbrâhîm es-Sa‘lebî en-Nîsâbûrî. el-Keşf ve’l-beyân. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-´Arabiyye, 2002.
• Seâlibî, Ebû Zeyd Abdurrahmân b. Muhammed b. Mahlûf es-Seâlibî. el-Cevâhirü’l-ḥisân fî tefsîri’l-Ḳurʾân. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-´Arabî, 1997.
• Sehâvî, Ebü’l-Hasen Alemüddîn Alî b. Muhammed b. Abdissamed es-Sehâvî, Tefsîru’l-Kur’ân’il-´azîm. Kahire: Dâru’n-Neşr, 2009.
• Sem‘ânî, Ebü’l-Muzaffer Mansûr b. Muhammed b. Abdilcebbâr et-Temîmî el-Mervezî es-Sem‘ânî. Tefsîrü’l-Ḳurʾân. Riyad: Dâru’l-Vatan, 1997.
• Semerkandî, Alâeddin Ali b. Yahyâ es-Semerkandî. Bahru’l-´ulûm Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1993.
• Semîn el-Halebî, Ebü’l-Abbâs Şihâbüddîn Ahmed b. Yûsuf b. İbrâhîm el-Halebî. ed-Dürru’l-mesûn fî ´ulûmi’l-kitâbi’l-meknûn. Dımeşk: Dâru’l-Kalem, ts.
• Süyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed el-Hudayrî es-Süyûtî eş-Şâfiî. ed-Dürru’l-mensûr fi’t-tefsîr bi’l-me’sûr. Kahire: Merkezü Hecr, 2003.
• Şa´râvî, Muhammed Mütevellî eş-Şa‘râvî. Tefsîru Şa´râvî. Kahire: Dâru Ahbâri’l-Yevm, 1991.
• Şevkânî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Alî b. Muhammed eş-Şevkânî es-San‘ânî el-Yemenî. Fethu’l-kadîr el-Câmi´u beyne fenneyi’r-rivâye ve’d-dirâye min ilmi’t-tefsîr. Suud: Dâru’l-Vefâ, ts.
• Taberî, Ebû Ca´fer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd el-Âmülî el-Bağdâdî. Câmiu’l-beyân an te’vîli âyi‟l-Kur’an. Beyrut: Müessetü‟r-Risâle, 1994.
• Tantâvî, Tantâvî b. Cevherî el-Mısrî. el-Cevâhir fî tefsîri’l-Kur’an’il-Kerîm. Mısır: Matbaatü Mustafa el‟Bâbî el-Halebî, H 1350.
• Tûsî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. el-Hasen b. Alî et-Tûsî. et-Tibyân fî tefsîri’l-Kur’ân. Tahran: Merkezü Tahkîkât, ts. TÜBİTAK. “Doğal Afetler”. Erişim: 5 Haziran 2023. https://ansiklopedi.tubitak.gov.tr/ansiklopedi/dogal_afetler Uleymî, Ebü’l-Yümn Mücîrüddîn Abdurrahmân b. Muhammed b. Abdirrahmân el-Uleymî el-Makdisî el-Hanbelî. Fethu’r-Rahmân fî tefsîri’l-Kur’ân. Katar: Vizâratü’l-Evkâf ve’ş-Şüûni’l-İslâmiyye, ts.
• Uzeyzî, Ebû Bekr Muhammed b. Uzeyz (Uzeyr) el-Uzeyzî es-Sicistânî. Nüzhetü’l-kulûb fî tefsiri ğarîbi’l-Kur’ân’il-´azîz. Katar: Vizâratü’l-Evkâf ve’ş-Şüûni’l-İslâmiyye, ts.
• Vâhidî, Ebü’l-Hasen Alî b. Ahmed b. Muhammed en-Nîsâbûrî. el-Vasîṭ fî tefsîri’l-Ḳurʾâni’l-mecîd. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-İlmiyye, 1994.
• Vehbe Zühaylî. et-Tefsîru’l-vecîz, ´alâ hâmişi’l-Kur’ân’i’l-´Azîm. Dımeşk: Dâru’l-Fikr, ts.
• Vikipedia. “Karadeniz Tufanı Hipotezi”. Erişim 19 Ekim 2023). https://tr.wikipedia.org/wiki/Karadeniz_tufan%C4%B1_hipotezi