Kabile Rekabeti Bağlamında Bir Savaş Sahnesinin İncelenmesi: Bedir’de Mübâreze

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 1, 173 - 188, 30.06.2024

Ahmet Kuray

https://doi.org/10.34247/artukluakademi.1468644

Öz

Bu çalışma, Bedir Savaşı’nın unutulmaz anlarından mübâreze sahnesini konu edinmektedir. Müslümanlarla müşriklerin karşı karşıya geldiği mübâreze sahnesi, İslâm tarihinin ana temalarından Hâşim-Abdüşems rekabetini sembolize etmesi açısından ayrı bir öneme sahiptir. Araştırmamızın amacı, mübârizlerin kabile mensubiyetleri ile Mekke’nin iç siyaseti arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktır. Bu bağlamda yapılan çalışmada mübârizlerin tamamının daha önce aralarında husumet bulunan Abdümenâf’ın alt boylarına mensup oldukları tespit edilmiştir. Müslümanları temsil eden Hz. Ali ve Hz. Hamza, Benî Hâşim’den, Ubeyde b. Hâris ise Benî Mutallib’tendir. Müşrikleri temsil eden Utbe b. Rebîa, Şeybe b. Rebîa ve Velîd b. Utbe de Abdüşems kabilesine mensupturlar. Söz konusu kabilelerden Hâşimoğulları ve Abdüşemsoğulları arasında geçmişten gelen bir rekabet vardı. Mübâreze sahnesi ve devamında savaşın kazanılması, iki kabile arasındaki krizi derinleştirmiştir.

Anahtar Kelimeler

İslâm Tarihi, Bedir, Mübâreze, Abdüşems, Hâşim, Muttalib

Analysing a Battle Scene in the Context of Tribal Rivalry: Mubarezah at Badr

Öz

This research is centered on the mubarezah scene, a remarkable event during the Battle of Badr. The confrontation between the Muslims and the mushriks in the mubarezah holds significant symbolism, reflecting the longstanding rivalry between Hashim and Abdushams, a key theme in Islamic history. Our study aims to elucidate the correlation between the tribal alliances of the mubariz and the internal dynamics of Mecca. It was ascertained in the investigation that all mubariz were affiliated with the sub-tribes of Abdumenaf, with whom they had previous conflicts. Ali and Hamza, representing the Muslims, hailed from Beni Hashim, while Ubayda b. Haris was affiliated with Beni Mutallib. On the other side, Utba b. Rabia, Shaybah b. Rabia, and Walid b. Utba, representing the mushriks, belonged to the Abdushams tribe. The historical rivalry between the tribes Hashim and Abdushams is well-documented. The mubarezah scene and the subsequent triumph in the battle exacerbated the longstanding animosity between the two tribal factions.

Anahtar Kelimeler

Islamic History, Badr, Mubarezah, Abdushams, Hashim, Muttalib

Kaynakça

• Ali, Cevad. el-Mufassal fî târihi’l-Arab kable’l-İslâm. 20 Cilt. Beyrût: Darü’s-Sâkî, 4. Basım, 2001.
• Apak, Adem. Asabiyet. İstanbul: Ensar Yayınları, 2016.
• Bardakoğlu, Ali. “Katil”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 25/45-48. İstanbul: TDV Yayınları, 2022.
• Belâzurî, Ahmed b. Yahyâ b. Câbir b. Davud. Ensâbü’l-eşrâf. ed. Süheyl Zekkâr, Riyâd Ziriklî. 13 Cilt. Beyrût: Dârü’l-Fikr, 1. Basım, 1996.
• Beyhakî, Ahmed b. Hüseyn. Delâilü’n-nübüvve. 7 Cilt. Beyrût: Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, h. 1405.
• Bryson, Frederick R. The Sixteenth-Century Italian Duel A Study in Renaissance Social History. Chicago-Illıonis: The University of Chicago Press, 1938.
• Cabirî, Muhammed Âbid. Arap-İslam Siyasal Aklı. çev. Vecdi Akyüz. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2001.
• Cide, Ömer. “Hz. Peygamber’in Hicretine Dair Bazı Mülahazalar”. Akademik Siyer Dergisi, 1 (2021), 66-79.
• Demircan, Adnan. “Utbe b. Rebîa”. Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi. 42/235-236. İstanbul: TDV Yayınları, 2012. Akademik Siyer Dergisi, 1 (2021), 66-79.
• Doğan, Cem. “Düellonun Tarihi ve Osmanlı Düellocuları”. The Journal of Academic Social Science Studies 6/1 (2013), 663-689.
• Duman, Abdullah. “Mübâreze: Orta Çağ Yakın Doğusunda Savaş”. İstanbul: Ayışığı Yayınları, 2020.
• Duman, Abdullah. “İslâm’ın İlk Döneminde Mübâreze Geleneği”. Vankulu Sosyal Araştırmalar Dergisi 5 (2020), 21-48.
• Ebu Dâvûd, Süleymân b. el-Eş‘as b. İshâk es-Sicistânî. es-Sünen. thk. Şuayb el-Arnaût - Muhammed Kâmil Kara Belbelî. 7 Cilt. Dımaşk: Dârü’r-Risâleti’l-İlmiyye, 2009.
• Ebû Ubeyd, Kâsım b. Sellâm. Kitâbu’l-Emvâl. thk. Hâlil Muhammed Herâs. Beyrût: Darü’l-Fikr, ts.
• Ebû Yûsuf, Ya‘kûb b. İbrâhîm b. Habîb b. Sa‘d el-Kûfî. el-Harâc. thk. Taha Abdürrauf Sa’d - Sa’d Hasan Muhammed. Kâhire: el-Mektebetü’l-Ezheriyye li’t-Türâs, 1999.
• Efgânî, Saîd b. Muhammed b. Ahmed. Esvâkü’l-Arab fî’l-câhiliyye ve’l-İslâm. Beyrût: Darü’l-Fikr, 3. Basım, 1974.
• Hâlil b. Ahmed, Ebû Abdirrahmân el-Ferâhîdî. Kitâbü’l-Ayn. thk. Mehdî el-Mahzûmî, İbrahim es-Sâmarrâî. 8 Cilt. Beyrût: Dâru ve Mektebetü’l-Hilâl, ts.
• Hattâbî, Ebû Süleymân Hamd b. Muhammed b. İbrâhîm. Me’âlimü’s-sünen. 4 Cilt. Halep: Matbaatü’l-İlmiyye, 1932.
• İbn Abdülber, Ebû Ömer Cemâlüddîn Yûsuf b. Abdillâh b. Muhammed en-Nemerî. el-İstîâb fî ma’rifeti’l-ashâb. ed. Ali Muhammed el-Becâvî. 4 Cilt. Beyrût: Dârü’l-Cîl, 1992.
• İbn Ebû Hâtim, Ebû Muhammed Abdurrahmân b. Muhammed b. İdrîs er-Râzî. Tefsîrü’l-Kur’âni’l-Azîm. thk. Es’ad Muhammed et-Tayyib. 13 Cilt. Suudi Arabistan: Mektebetü Nizâr Mustafa el-Bâz, 2. Basım, h. 1419.
• İbn Ebü’l-Hadîd, Ebû Hâmid İzzüddîn Abdülhamîd b. Hibetillâh b. Muhammed el-Medâinî. Şerhu Nehci’l-belâğa. thk. Muhammed İbrahim. 11 Cilt. Bağdat: Dârü’l-Kütübi’l-Arabî, 2007.
• İbn Habîb, Ebû Ca‘fer Muhammed. el-Munammak fî ahbâri Kureyş. thk. Hurşid Ahmed Farûk. Beyrût: ’Âlemü’l-Kütüb, 1985.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed. Fethu’l-bârî şerhu sahîhî Buhârî. 13 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Ma’rife, h. 1379.
• İbn Hişâm, Abdü’l-Melik el-Himyerî. es-Sîretü’n-Nebeviyye. 2 Cilt. Mısır: Mektebeti ve Maatbaati Mustafa el-Balî el-Halebî ve Evladuhu, 1955.
• İbn İshâk, Ebû Abdillâh Muhammed el-Muttalibî el-Kureşî. Sîretü ibn-i İshâk. thk. Süheyl Zekkâr. Beyrût: Darü’l-Fikr, 1978.
• İbn Kudâme, Ebu Muhammed Muvaffaküddin Abdullah b. Ahmed el-Makdisî. el-Muğnî. thk. Abdullah Yusuf el-Cedî’. 10 Cilt. Kâhire: Mektebetü’l-Kâhire, 1968.
• İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim ed-Dineverî. Uyûnuül-Ahbâr. 3 Cilt. Beyrût: Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, h. 1418.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem b. Alî b. Ahmed el-Ensârî er-Rüveyfiî. Lisânü’l-’Arab. 15 Cilt. Beyrût: Dâru Sâdr, h. 1414.
• İbn Sa‘d, Ebu Muhammed Abdullah. et-Tabakâtü’l-kübrâ. ed. Ali Muhammed Ömer. 11 Cilt. Kâhire: Mektebetü’l-Hancî, 1. Basım, 2001.
• İbnü’l-Esir, İzüddîn Ebu’l-Hasen Ali b. Muhammed el-Cezerî. el-Kâmil fi’t-târih. 10 Cilt. Beyrût: Dârü’l-Kütübi’l-Arabî, 1. Basım, 1997.
• İbnü’l-Esir, İzüddîn Ebu’l-Hasen Ali b. Muhammed el-Cezerî. Üsdü’l-gâbe fî ma’rifeti’s-sahabe. 8 Cilt. Beyrût: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1. Basım, 1994.
• İbnü’l-Münzir en-Nîsâbûrî, Ebû Bekr Muhammed b. İbrâhîm. el-İşrâf ʿalâ Mezâhibi Ehli’l-İlm. thk. Sağîr Ahmed el- Ensârî. 10 Cilt. Birleşik Arap Emirlikleri: Mektebetü’s-Sekâfe, 2004.
• Kuray, Ahmet. Hz. Peygamber Dönemi Savaş Ekonomisi. Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2022.
• Krugmann, Robert. İlyada: Mitolojinin Romanı. çev. Atilla Dirim. Ankara: Yurt-kitap Yayınları, 2004.
• Mâverdî, Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed b. Habîb el-Basrî. Ahkâmü’s-sultâniyye. Kâhire: Dârü’l-Hadîs, 2006.
• Mâverdî, Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed b. Habîb el-Basrî. el-Hâvî’l-kebîr. thk. Ali Muhammed Muavvîz, Adil Ahmed Abdü’l-Mevcûd. 19 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1. Basım, 1999.
• Millingen, John Gideon. The History of Duelling: Including Narratives of the Most Remarkable Personal Encounters That Have Taken Place From The Earliest Period To The Present Time. I-II Cilt. London: Richard Bentley, 1841.
• Nüveyrî, Ahmed b. Abdülvahhab. Nihâyetü’l-ereb fî funûnî’l-edeb. 33 Cilt. Kâhire: Dârü’l-Kütüb ve’l-Vesâikü’l-Kavmiyye, h. 1423.
• Seâlibî, Abdülmelik b. Muhamme b. İsmâil Ebu Mansûr. Simârü’l-Kulûb fî’l-Mudâf ve’l-Mensûb. Kâhire: Dârü’l-Maârif, 1965.
• Serahsî, Muhammed b. Ahmed b. Ebî Sehl Şemsü’l-Eimme. el-Mebsût. 30 Cilt. Beyrût: Dârü’l-Ma’rife, 1993.
• Şâfiî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İdrîs b. Abbâs. el-Müsned. thk. Sancâr b. Abdullah el-Câvilî, Ebu Saîd. 4 Cilt. Kuveyt: Şirketü Ğürâs, 2004.
• Şâfiî, Ebu Abdillâh Muhammed b. İdrîs. el-Ümm. 8 Cilt. Beyrût: Dârü’l-Ma’rife, 1990.
• Taberânî, Ebü’l-Kâsım Müsnidü’d-Dünyâ Süleymân b. Ahmed b. Eyyûb et-. el-Mu’cemü’l-kebîr. thk. Hamdî b. Abdülmecîd. 25 Cilt. Kâhire: Mektebetü İbn Teymiyye, 2. Basım, 1994.
• Taberî, Muhammed b. Cerîr b. Yezîd b. Kesîr b. Ğâlib el-Amilî Ebû Ca’fer et-. Târihü’r-rüsul ve’l-mülûk. 11 Cilt. Beyrût: Dârü’t-Türâs, 2. Basım, h. 1387.
• Türk Dil Kurumu. TDK Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 11. Basım, 2011.
• Vâkıdî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ömer. el-Meğâzî. thk. Marsden Jones. 3 Cilt. Beyrût: Dârü’l-A’lemî, 3. Basım, 1989.