Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Takva Kavramının Psiko-Sosyal Boyutları: Dinî Antropolojinin Benlik ve Sosyalleşme Dinamikleri Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 2, 354 - 374, 31.12.2024
https://doi.org/10.34247/artukluakademi.1526881

Öz

Bu çalışmada insanın benlik, kimlik ve kendilik tasavvurunun kurucu bir ilkesi olarak takva kavramı incelenmiştir. Takva, Müslüman düşüncesinin önemli dini-akidevî kavramlarından biri olduğu için muhtelif dinî meseleler bağlamında çokça işlenmiş, hakkında önemli bir literatür oluşmuştur. Çalışmamızda mevcut literatüre ek olarak takva mefhumunun psiko-sosyal hikmetlerinin açığa çıkarılması temel amaç olarak benimsenmiştir. Literatür taraması yöntemi ile gerçekleştirilen araştırmada sonuç olarak takvanın bireysel açıdan, insanın teolojik dil ve birikim vasıtası ile kendi benliğini inşa etmesine dayanak oluşturduğu tespit edilmiştir. Bu bağlamda dingin bir benliğin mihveri olan takva erdeminin toplumsal açıdan da insanın, diğer insanlarla ilişkilerini medeni ta’arrufa göre sevk ve idare etmesini, türsel eşitlik düşüncesi ile farklı dil ve renklere sahip insanlara karşı hoşgörülü olmasını, hamiyyetini takva ile taçlandırmasını, inanç meselelerinde başka insanların hür kanaatlerine yönelik hükümleri ahirete bırakmasını; kimsenin dinine, inancına, rengine veya milliyetine hakaret etmemesini gerektirdiği sonucuna varılmıştır.

Kaynakça

  • Ammara, Muhammed. vd., Hakâiku’l-İslam fi mevâciheti şubbehâti’l-müşekkikiyn, thk. Muhammed Hamdi Zakzûk, Kahire: Vezâretu’l-Evkât, 2002.
  • Ammara, Muhammed. el-İslam ve’l-hukuku’l-insan. Kuveyt: Alemu’l-Marife, 1985.
  • Bağdadî, Abdulkâhir b. Tâhir. el-Fark beyne’l-firâk. Beyrut: Darü’l-Afak, 1977.
  • Berger, Peter L. Kutsal Şemsiye, çev. Ali Coşkun. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2000.
  • Beydâvî, Nasîruddîn Ebû Said Abdullah b. Muhammed. Envârü’t-tenzîl ve esrârü’t-te’vîl, thk. Muhammed A. Beyrut: Darü’l-İhyâ-i’t-Tûrâs, 1418.
  • Bor, Adil. “Kur’ân’da ‘Takvâ’nın Bireysel Ve Toplumsal Boyutu”. Diyanet İlmi Dergi 56/3 (Eylül 2020), 755-780
  • Cürcânî, Ali b. Muhammed b. Ali Seyyid Şerif. Kitâbü’t-ta’rifât. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-ʿİlmiyye, 1983.
  • Çalışkan, Mehmet. “Hucurât Suresi Bağlamında Takva”. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 11/11 (Haziran 2017), 91-119
  • Dumlu, Ömer. Kur’ân-ı Kerimde Salah Meselesi. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1997.
  • Dûrî Abdulaziz, İlk Dönem İslam Tarihi, çev. Hayrettin Yücesoy. İstanbul: Endülüs Yayınları, 2016.
  • Ebu Hanife, “el-Fıkhu’l Ebsat”, Alim ve Mutaallim içinde, thk. Muhammed Zahid el-Kevserî, Kahire: Matbaatü’l-Envâr, 1368.
  • Ebü’l-Bekâ, Eyub b. Mûsâ el-Huseynî. el-Külliyât mu’cam fî mustalahati ve’l-furûgu’l-luğavviyye, thk. Adnan Derviş - Muhammed Masrî. Kum: Müessesetü’r-Risâle, 1433.
  • Fazlurrahman, Allah’ın Elçisi ve Mesajı, çev. Mehmet Paçacı, Ankara. Ankara Okulu Yayınları.
  • Fazlurrahman, İslamî Yenilenme, çev. Adil Çiftçi. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 1999.
  • Gözel, Uğur. (2022). İlk Dönem Sûfilerinde Takvâ Anlayışı (Kelâbâzî ve Kuşeyrî Örneği). Sosyal Ve Beşeri Bilimler Dergisi, 6(1), 336-357
  • İbn Arabî, Fususu’l-Hikem, çev. Ekrem Demirli. İstanbul: Alfa Yayınları, 2017.
  • İbn Cevzî, Cemaleddîn Abdurrahman b. Ali. Nüzhetü’l-a’yun en-nevâzir fi ‘ilmi’l-vücûhi ve’n-nezâir, thk. Muhammed Abdulkerim Kazım. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1984.
  • İyibilgin, Orhan. “Müslüman Şahsiyetinin Korunmasında Takvâ Kavramı” Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 13/25 (Ocak 2024), 172-193
  • İzutsu, Toshiku. Kur’ân’da Dinî ve Ahlâkî Kavramlar, çev. Selahattin Ayaz. İstanbul: Pınar Yayınları, 1991.
  • Kadri, Hüseyin Kazım. İnsan Hakları Beyannamesinin İslam Hukuku Açısından İzahı, ed. Osman Ergin, İstanbul: Sinan Matbaası, 1949.
  • Karaman, Hayrettin. Ana Hatlarıyla İslam Hukuku. İstanbul: Ensar Yayınları, 2017.
  • Kurt, Abdurrahman, Din Sosyolojisi. İstanbul: Sentez Yayınları, 2012.
  • Kurtubî, Muhammed bin Ahmet Şemseddin. el-’İlam bima fi ciynu nassara minel fesâd vel evhâm izhâr-ı mehâsini’l-İslâm, thk. Ahmet Hicazî. Kahire: Daru’t- Turas, ts.
  • Kuşeyrî, Abdulkerim b. Havazin b. Abdulmelik. Letâifü’l-İşârât. thk. İbrâhîm el-Basyunî. Kahire: Heyet el-Mısrî el-Amme, ts.
  • Macit, Nadim. Eylem-Değişim İlişkisinin Teolojik Yorumu. Samsun: Etüt Yayınları, 2000.
  • Mâtüridî, Ebû Mansûr Muhammed. Tevilatu Ehli’s-Sünne, thk. Mecdi Baslum. Beyrut: Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2005.
  • Mustafa Çağrıcı, “Adâlet”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi 1/341-343. Ankara: TDV Yayınları, 1988.
  • Nasr, Seyyid Hüseyin. İslam İdealler ve Gerçekler, çev. Ahmet Özel. İstanbul: İz Yayıncılık, 2009.
  • Râzî, Fahreddîn. Mefâtihü’l-gayb. Beyrut: Dârü’l-İhyâi’t-Tûrâs, 1420.
  • Şekeroğlu, Sami. “Mâtürî’de Zühd Ve Takva Anlayışı” Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 22 (Aralık 2009), 53-64
  • Taftazânî, Sa’düddin Mesud b. Ömer. Şerhü’l-mekasıd. thk. Abdurrahman Umeyr, Kum: yy, 1371.
  • Yiğit, Yasin – Acar, Tuba. “Takva Ölçeği: Geçerlik Güvenirlik Çalışması”. Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 22 (Aralık 2023), 17-34
  • Zemahşerî, Ebû’l-Kasım Carullah Mahmûd b. Ömer. el-Keşşâf an hakâikî’l-gavâmidi’t-tenzîl. Beyrut: Dârü’l-Kitâbi’l-Arabî, 1407.

Psychosocial Dimensions of Taqwa (God-consciousness): An Evaluation on Self and Socialization Dynamics of Religious Anthropology

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 2, 354 - 374, 31.12.2024
https://doi.org/10.34247/artukluakademi.1526881

Öz

In this study, the concept of taqwa (God-consciousness) has been examined. Definitely, since the concept of taqwa is one of the most significant religio-doctrinal concepts of Muslim thought, it has been more discussed in various religious issues, and a significant literature has been formed consequently. In these studies, the relationship between the concept of taqwa, worship and piety was mostly handled. In our study, the revealing of the psycho-social interpretation of the concept of tawqa is adopted as the main purpose. In this context, it has been understood that the social dimension in the taqwa, which is the key and pivot of a serene self, refers to the fact that every believer should manage his social relations according to civilized (ta'arruf)norms, being tolerant with the idea of equality of mankind, crowning his patriotism with taqwa, leaving the judgments regarding other people's beliefs to the Hereafter, and not insulting anyone's personal belief, ethnicity, and nationality.

Kaynakça

  • Ammara, Muhammed. vd., Hakâiku’l-İslam fi mevâciheti şubbehâti’l-müşekkikiyn, thk. Muhammed Hamdi Zakzûk, Kahire: Vezâretu’l-Evkât, 2002.
  • Ammara, Muhammed. el-İslam ve’l-hukuku’l-insan. Kuveyt: Alemu’l-Marife, 1985.
  • Bağdadî, Abdulkâhir b. Tâhir. el-Fark beyne’l-firâk. Beyrut: Darü’l-Afak, 1977.
  • Berger, Peter L. Kutsal Şemsiye, çev. Ali Coşkun. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2000.
  • Beydâvî, Nasîruddîn Ebû Said Abdullah b. Muhammed. Envârü’t-tenzîl ve esrârü’t-te’vîl, thk. Muhammed A. Beyrut: Darü’l-İhyâ-i’t-Tûrâs, 1418.
  • Bor, Adil. “Kur’ân’da ‘Takvâ’nın Bireysel Ve Toplumsal Boyutu”. Diyanet İlmi Dergi 56/3 (Eylül 2020), 755-780
  • Cürcânî, Ali b. Muhammed b. Ali Seyyid Şerif. Kitâbü’t-ta’rifât. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-ʿİlmiyye, 1983.
  • Çalışkan, Mehmet. “Hucurât Suresi Bağlamında Takva”. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 11/11 (Haziran 2017), 91-119
  • Dumlu, Ömer. Kur’ân-ı Kerimde Salah Meselesi. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1997.
  • Dûrî Abdulaziz, İlk Dönem İslam Tarihi, çev. Hayrettin Yücesoy. İstanbul: Endülüs Yayınları, 2016.
  • Ebu Hanife, “el-Fıkhu’l Ebsat”, Alim ve Mutaallim içinde, thk. Muhammed Zahid el-Kevserî, Kahire: Matbaatü’l-Envâr, 1368.
  • Ebü’l-Bekâ, Eyub b. Mûsâ el-Huseynî. el-Külliyât mu’cam fî mustalahati ve’l-furûgu’l-luğavviyye, thk. Adnan Derviş - Muhammed Masrî. Kum: Müessesetü’r-Risâle, 1433.
  • Fazlurrahman, Allah’ın Elçisi ve Mesajı, çev. Mehmet Paçacı, Ankara. Ankara Okulu Yayınları.
  • Fazlurrahman, İslamî Yenilenme, çev. Adil Çiftçi. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 1999.
  • Gözel, Uğur. (2022). İlk Dönem Sûfilerinde Takvâ Anlayışı (Kelâbâzî ve Kuşeyrî Örneği). Sosyal Ve Beşeri Bilimler Dergisi, 6(1), 336-357
  • İbn Arabî, Fususu’l-Hikem, çev. Ekrem Demirli. İstanbul: Alfa Yayınları, 2017.
  • İbn Cevzî, Cemaleddîn Abdurrahman b. Ali. Nüzhetü’l-a’yun en-nevâzir fi ‘ilmi’l-vücûhi ve’n-nezâir, thk. Muhammed Abdulkerim Kazım. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1984.
  • İyibilgin, Orhan. “Müslüman Şahsiyetinin Korunmasında Takvâ Kavramı” Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 13/25 (Ocak 2024), 172-193
  • İzutsu, Toshiku. Kur’ân’da Dinî ve Ahlâkî Kavramlar, çev. Selahattin Ayaz. İstanbul: Pınar Yayınları, 1991.
  • Kadri, Hüseyin Kazım. İnsan Hakları Beyannamesinin İslam Hukuku Açısından İzahı, ed. Osman Ergin, İstanbul: Sinan Matbaası, 1949.
  • Karaman, Hayrettin. Ana Hatlarıyla İslam Hukuku. İstanbul: Ensar Yayınları, 2017.
  • Kurt, Abdurrahman, Din Sosyolojisi. İstanbul: Sentez Yayınları, 2012.
  • Kurtubî, Muhammed bin Ahmet Şemseddin. el-’İlam bima fi ciynu nassara minel fesâd vel evhâm izhâr-ı mehâsini’l-İslâm, thk. Ahmet Hicazî. Kahire: Daru’t- Turas, ts.
  • Kuşeyrî, Abdulkerim b. Havazin b. Abdulmelik. Letâifü’l-İşârât. thk. İbrâhîm el-Basyunî. Kahire: Heyet el-Mısrî el-Amme, ts.
  • Macit, Nadim. Eylem-Değişim İlişkisinin Teolojik Yorumu. Samsun: Etüt Yayınları, 2000.
  • Mâtüridî, Ebû Mansûr Muhammed. Tevilatu Ehli’s-Sünne, thk. Mecdi Baslum. Beyrut: Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2005.
  • Mustafa Çağrıcı, “Adâlet”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi 1/341-343. Ankara: TDV Yayınları, 1988.
  • Nasr, Seyyid Hüseyin. İslam İdealler ve Gerçekler, çev. Ahmet Özel. İstanbul: İz Yayıncılık, 2009.
  • Râzî, Fahreddîn. Mefâtihü’l-gayb. Beyrut: Dârü’l-İhyâi’t-Tûrâs, 1420.
  • Şekeroğlu, Sami. “Mâtürî’de Zühd Ve Takva Anlayışı” Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 22 (Aralık 2009), 53-64
  • Taftazânî, Sa’düddin Mesud b. Ömer. Şerhü’l-mekasıd. thk. Abdurrahman Umeyr, Kum: yy, 1371.
  • Yiğit, Yasin – Acar, Tuba. “Takva Ölçeği: Geçerlik Güvenirlik Çalışması”. Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 22 (Aralık 2023), 17-34
  • Zemahşerî, Ebû’l-Kasım Carullah Mahmûd b. Ömer. el-Keşşâf an hakâikî’l-gavâmidi’t-tenzîl. Beyrut: Dârü’l-Kitâbi’l-Arabî, 1407.
Toplam 33 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Dini Araştırmalar (Diğer), Kelam
Bölüm Araştırma makaleleri
Yazarlar

Hamdullah Arvas 0000-0003-3710-5618

Yayımlanma Tarihi 31 Aralık 2024
Gönderilme Tarihi 2 Ağustos 2024
Kabul Tarihi 16 Ekim 2024
Yayımlandığı Sayı Yıl 2024 Cilt: 11 Sayı: 2

Kaynak Göster

APA Arvas, H. (2024). Takva Kavramının Psiko-Sosyal Boyutları: Dinî Antropolojinin Benlik ve Sosyalleşme Dinamikleri Üzerine Bir Değerlendirme. Artuklu Akademi, 11(2), 354-374. https://doi.org/10.34247/artukluakademi.1526881
AMA Arvas H. Takva Kavramının Psiko-Sosyal Boyutları: Dinî Antropolojinin Benlik ve Sosyalleşme Dinamikleri Üzerine Bir Değerlendirme. Mardin Artuklu Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi. Aralık 2024;11(2):354-374. doi:10.34247/artukluakademi.1526881
Chicago Arvas, Hamdullah. “Takva Kavramının Psiko-Sosyal Boyutları: Dinî Antropolojinin Benlik Ve Sosyalleşme Dinamikleri Üzerine Bir Değerlendirme”. Artuklu Akademi 11, sy. 2 (Aralık 2024): 354-74. https://doi.org/10.34247/artukluakademi.1526881.
EndNote Arvas H (01 Aralık 2024) Takva Kavramının Psiko-Sosyal Boyutları: Dinî Antropolojinin Benlik ve Sosyalleşme Dinamikleri Üzerine Bir Değerlendirme. Artuklu Akademi 11 2 354–374.
IEEE H. Arvas, “Takva Kavramının Psiko-Sosyal Boyutları: Dinî Antropolojinin Benlik ve Sosyalleşme Dinamikleri Üzerine Bir Değerlendirme”, Mardin Artuklu Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi, c. 11, sy. 2, ss. 354–374, 2024, doi: 10.34247/artukluakademi.1526881.
ISNAD Arvas, Hamdullah. “Takva Kavramının Psiko-Sosyal Boyutları: Dinî Antropolojinin Benlik Ve Sosyalleşme Dinamikleri Üzerine Bir Değerlendirme”. Artuklu Akademi 11/2 (Aralık 2024), 354-374. https://doi.org/10.34247/artukluakademi.1526881.
JAMA Arvas H. Takva Kavramının Psiko-Sosyal Boyutları: Dinî Antropolojinin Benlik ve Sosyalleşme Dinamikleri Üzerine Bir Değerlendirme. Mardin Artuklu Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi. 2024;11:354–374.
MLA Arvas, Hamdullah. “Takva Kavramının Psiko-Sosyal Boyutları: Dinî Antropolojinin Benlik Ve Sosyalleşme Dinamikleri Üzerine Bir Değerlendirme”. Artuklu Akademi, c. 11, sy. 2, 2024, ss. 354-7, doi:10.34247/artukluakademi.1526881.
Vancouver Arvas H. Takva Kavramının Psiko-Sosyal Boyutları: Dinî Antropolojinin Benlik ve Sosyalleşme Dinamikleri Üzerine Bir Değerlendirme. Mardin Artuklu Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi. 2024;11(2):354-7.