Imam Âsim’s Controversial Qiraats

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 2, 391 - 410, 31.12.2024

Süleyman Kılıç

https://doi.org/10.34247/artukluakademi.1536955

Öz

This article deals with the criticized qiraat of Imam 'Asim (d. 127/745) and his narrators Hafs b. Sulayman (d. 180/796) and Abū Bakr Shu'be b. Ayyāsh (d. 193/809). The aim and limit of the research is to reveal the criticisms against Âsīm and the narrations from his two narrators. Which are the criticized qiraats of Âsim? Our goal is to reveal the answer to this question. The study is a case study in which the “literature review” method, one of the qualitative research methods, is applied. As far as we can reach, there are thirteen qiraats by Âsim that were subjected to criticism. It has been established that these criticisms originated from linguists trained in Basra and Baghdad, along with their students, and that these variants were deemed valid by the recitation scholars

Anahtar Kelimeler

Qur’an, Qiraat, Asim, Hafs, Shu’be, Shaz

İmam Âsım’ın Eleştiriye Maruz Kalan Kıraatleri

Öz

Bu makalede İmam Âsım (ö. 127/745) ve râvileri Hafs b. Süleyman (ö. 180/796) ile Ebû Bekir Şu‘be b. Ayyâş’ın (ö. 193/809) eleştirilen kıraatleri konu edilmiştir. Araştırmanın amacı ve sınırı, Âsım ve iki râvisinden gelen rivayetlerin eleştirilenlerini ortaya koymaktır. Âsım’ın bazı kıraat uygulamaları Arap dili ve Mushaf imlasına uygun olmaması gerekçesiyle eleştirilmiştir. Çalışmada Âsım’ın eleştirilen kıraatleri hangileridir? sorusunun cevabını ortaya koymak amaçlanmaktadır. Çalışma, nitel araştırma yöntemlerinden “kaynak tarama” metoduyla yapılacak bir durum çalışmasıdır. Ulaşabildiğimiz kadarıyla Âsım’ın tenkide tâbi tutulmuş on üç kıraati bulunmaktadır. Bu eleştirilerin de Basra ve Bağdat prensibinde yetişen dil âlimleri ve onların öğrencileri tarafından yapıldığı ve bu okuyuşların kıraat âlimleri tarafından normal karşılandığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kur’an, Kıraat, Âsım, Hafs, Şu‘be, Şaz

Kaynakça

• Ahfeş, Ebü’l-Hasen Saîd b. Mes‘ade el-Mücâşiî el-Belhî el-. Meʿâni’l-Kurʾân. thk. Hudâ Mahmut Kurrâ’ah. Kahire: Mektebetü’l-Hancî, 1990.
• Akkuş, Murat. “The Reason For The Implementation Of The Saktah Accordıng To Hafs’ Report Of Asım Recitation”. Uluslararası Medeniyet Çalışmaları Dergisi 2/2 (01 Kasım 2017), 103-110.
• Ali, Bedir Ahmed el- - Muhammed Fellâh Mendikâr (ed.). Mushafu Devleti Kuveyt li’l-kırââti’l-aşera. Kuveyt: Kuveyt Devleti, 2022.
• Aliyyü’l-İmam, Ahmed. Tarih ve Dilbilimi Kaynakları Işığında Kur’an’ın 10 Kıraati. çev. Süleyman Gündüz. İstanbul: İnkılâb Yayınları, 2010.
• Altıkulaç, Tayyar. “Ebû Bekr b. Ayyâş”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 10/109-110. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
• Altıkulaç, Tayyar. “Hafs b. Süleyman”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 15/118-119. İstanbul: TDV Yayınları, 1997.
• Âlu İsmail, Nebîl Muhammed İbrahim. Kıraat İlmi (Doğuşu Gelişmesi ve İslami İlimlere Etkisi). çev. Yavuz Fırat. Kayseri: Kimlik Yayınları, 2021.
• Bennâ, Ahmed b. Muhammed el-. İthâfü fuzalâi’l-beşer bi’l-kırâʻâti’l-erbaʻate ʻaşer. thk. Şaban Muhammed İsmail. 2 Cilt. Beyrut: Âlemu’l-Kütüb, 1987.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail el-. el-Câmiʿu’s-sahîh. nşr. Râid Sabri ibn Übeyy Alfe. Riyad: Dâru’l-Hadara li’n-Neşri ve’t-Tevzi’, 3. Basım, 2010.
• Çetin, Abdurrahman. Kur’an İlimleri ve Kur’ân-ı Kerîm Tarihi. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2. baskı., 2012.
• Çetin, Abdurrahman. Kur’ân-ı Kerim’in İndirildiği Yedi Harf ve Kıraatlar. İstanbul: Ensar Neşriyat, 3. Basım, 2013.
• Dânî, Ebû Amr Osmân b. Saîd b. Osmân ed-. el-Muhkem fî nakti’l-mesâhif. thk. Muhammed Hasan İsmail. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2004.
• Dânî, Ebû Amr Osmân b. Saîd b. Osmân ed-. el-Mukniʿ fî maʿrifeti mersûmi mesâhifi ehli’l-emsâr. thk. Nura binti Hasan b. Fahd el-Hamid. Riyad: Dâru’t-Tedmuriyye, 2010.
• Ebû Hayyân, Muhammed b. Yûsuf b. Alî b. Yûsuf b. Hayyân Esîrüddin el-Endelüsî. el-Bahrü’l-muhît. thk. Sıtkı Muhammed Cemil. 11 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 2010.
• Ebû Şâme el-Makdisî, Ebü’l-Kasım (Ebû Muhammed) Şihâbüddîn Abdurrahmân b. İsmâîl b. İbrâhîm. İbrâzü’l-meʿânî min hırzi’l-emânî fi’l-kırâʾâti’s-sebʿa. thk. İbrahim Atve Avaz. Kahire: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1981.
• Fârisî, Ebû Alî Hasen b. Ahmed b. Abdilgaffâr el-. el-Hücce li’l-kurrâʾi’s-sebʿa. thk. Bedreddin Kahvecî - Beşîr Cüveycâtî. Dımaşk: Dâru’l-Me’mûn li’t-Türâs, 1984.
• Ferrâ, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Ziyâd b. Abdillâh el-Absî el-. Meʻâni’l-Kur’ân. thk. Ahmed Yûsuf Necâtî vd. 3 Cilt. Mısır: Dârû’l-Mısriyye, 1972.
• Havuz, Hasan Hüseyin. Usûlî ve Ferşî İhtilaflar Açısından Âsım Kıraatı (Şu’be ve Hafs Rivayeti). Bursa: Bursa Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2022.
• İbn Cinnî, Ebü’l-Feth Osmân el-Mevsılî. el-Hasâis. thk. Muhammed Ali en-Neccâr. 3 Cilt. Mısır: Heyetü’l-Mısriyyeti’l-Âmmeti li’l-Kitâb, 1956.
• İbn Ebû Meryem, Nasr b. Alî b. Muhammed Ebû Abdillâh eş-Şîrâzî el-Fesevî. el-Mûdah fî vücûhi’l-kırâʾât ve ʿilelihâ. thk. Ömer Hamdân el-Kûbeysî. 3 Cilt. Mekke: el-Cemâ’atü’l-Hayriyye li-tahfîzî’l-Kur’ani’l-Kerim, 1993.
• İbn Galbûn, Ebu’l-Hasen Tahir b. Abdülmü’min. et-Tezkira fi’l-kırâʾâti’s-semân. nşr. Said Salih Züaʻyme. İskenderiyye: Dâru İbn Haldun, 2001.
• İbn Mihrân, Ahmed b. Hüseyin el-İsbehâni en-Nisâbûrî. el-Gâye fi’l-kırâʾâti’l-ʿaşr. thk. Muhammed Gıyâs el-Cenbâz. Riyad: Dâru’ş-Şevaf Yayıncılık ve Dağıtım, 2. Basım, 1411.
• İbn Mücâhid, Ahmed b. Musa b. el-Abbas et-Temîmî Ebûbekir el-Bağdadî. Kitâbü’s-Sebʿa fi’l-kırâʾât. thk. Şevki Dayk. Kahire: Dâru’l-Meârif bi Mısır, 1972.
• İbn Teymiyye, Ebü’l-Abbâs Takıyyüddîn Ahmed b. Abdilhalîm b. Mecdiddîn Abdisselâm el-Harrânî. Mecmûu fetâvâ. thk. Abdurrahman b. Muhammed b. Kâsım (son), Muhammed b. Abdurrahman. 35 Cilt. Medine: Mecma Melik Fahd, 2004.
• İbn Zencele, Ebû’Zür’a Abdurram b. Muhammed. Huccetü’l-kıraât. thk. Said Afganî. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 5. Basım, 1997.
• İbnü’l-Cezerî, Ebü’l-Hayr Şemsüddin Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Alî b. Yûsuf. en-Neşr fi’l-kırâʾâti’l-ʿaşr. thk. Cemalettin Muhammed Şerif. 3 Cilt. Tanta: Dâru’s-Sahâbe, 2014.
• İbnü’l-Cezerî, Ebü’l-Hayr Şemsüddin Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Alî b Yûsuf. Gâyetü’n-nihâye fî esmâʾi ricâli’l-kırâʾât üli’r-rivâye ve’d-dirâye. thk. Ebû İbrahim Amr b. Abdullah. 4 Cilt. Kahire: Dâru’l-Lu’luât, 2017.
• İdîme, Muhammed Abdülhalik. Dirâsâtün liuslûbi’l-Kur’âni’l-Kerim. 11 Cilt. Kahire: Dâru’l-Hadis el-Kâhire, 2004. Karaman, Hayreddin vd. Kur’an Yolu Türkçe Meal ve Tefsir. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 7. Basım, 2020.
• Kastallânî, Ebü’l-Abbâs Şihâbüddîn Ahmed b. Muhammed b. Ebî Bekr el-. Letâ’ifü’l-işârât li-fünûni’l-kırâʾât. 10 Cilt. Medine: Merkezü Dirâsâti’l-Kurâniyye, 2013.
• Kılıç, Süleyman. Mâide Suresi Bağlamında Nâfi, Ebû Amr ve Âsım Kıraatleri. Aksaray: Aksaray Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Koyuncu, Recep - Kılıç, Süleyman. “İbnü’l-Cezerî Öncesi Kıraat Ekollerine Genel Bakış”. Kilitbahir 23 (18 Eylül 2023), 191-218.
• Kütükoğlu, Ahmet. “Taberî (ö. 310/923) İle İbn Atiyye’nin (ö. 541/1147) Kıraat Tercihlerine Yaklaşımları”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD) 24/1 (30 Haziran 2024), 1-16.
• Mekkî b. Ebî Tâlib, Hammûş b. Muhammed el-Kaysî. el-İbâne ʿan meʿâni’l-kırâʾât. thk. Abdülfettâh İsmâil Şelebî. Kahire: Dâru Nehda, 1960.
• Müberred, Ebü’l-Abbâs Muhammed b. Yezîd b. Abdilekber b. Umeyr el-. el-Muktedab. thk. Muhammed Abdülhâlik Uzayme. 4 Cilt. Beyrut: Âlemu’l-Kütüb, 1964.
• Sarı, Mehmet Ali. “Âsım b. Behdele”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 3/475-476. İstanbul: TDV Yayınları, 1991.
• Semîn el-Halebî, Ebü’l-Abbâs Şihâbüddîn Ahmed b. Yûsuf b. Abdiddâim. ed-Dürrü’l-masûn fî ʿulûmi’l-kitâbi’l-meknûn. thk. Ahmed Muhammed Harrât. Dımaşk: Dâru’l-Kalem, 1994.
• Sicistânî, Ebû Bekr Abdullah b. Ebî Dâvûd Süleymân b. Eş‘as. Kitâbü’l-Mesâhif. thk. Muhibbiddîn Abdussiccân Vâiz. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Beşeri’l-İslâmiyye, 2. Basım, 2002.
• Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr et-. Câmi̇u’l-beyân an te’vîli̇ âyi̇’l-Kur’ân. thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî. 26 Cilt. Riyad: Dâru Hicr, 2001.
• Tetik, Necati. Başlangıçtan IX. Hicri Asra Kadar Kıraat İlminin Talimi. İstanbul: İşaret Yayınları, 1990.
• Ukberî, Ebü’l-Bekâ Muhibbüddîn Abdullâh b. el-Hüseyn b. Abdillâh el-. et-Tibyân fî iʿrâbi’l-Kurʾân. thk. Ali Muhammed el-Becâvî. 2 Cilt. Kahire: İsa el-Bâbî el-Halebî, 1972.
• Yiğit, İdris. Temel Meseleleriyle Kıraat ve Tecvid İlminde Lahn Olgusu. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2024.
• Zeccâc, Ebû İshâk İbrâhîm. Meʻâni’l-Kur’ân ve iʻrâbuhû. thk. Abdulcelîl Abduh Şelebî. 5 Cilt. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1988.
• Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân ez-. Maʿrifetü’l-kurrâʾi’l-kibâr ʿale’t-tabakât ve’l-asâr. thk. Tayyar Altıkulaç. 4 Cilt. İstanbul: İslam Araştırmaları Merkezi Yayınları, 1995.
• Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân ez-. Siyeru aʿlâmi’n-nübelâʾ. thk. Beşşâr Avvâd Ma’ruf. Beyrut: Müessesetü’r-Rasâle, 1996.
• Zürkânî, Muhammed Abdülazîm. Menâhilü’l-ʿirfân fî ʿulûmi’l-Kurʾân. thk. Fevvâz Ahmed Zemerlî. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabi, 1995.