Lise Öğrencilerinde Şiddet Eğilimi ile Dini Başa Çıkma Durumları Arasındaki İlişki

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 1, 155 - 177, 30.06.2025

Bilal Kartal , Davut Açar , Yusuf Dilbilir

https://doi.org/10.34247/artukluakademi.1625089

Öz

Bu çalışma, lise öğrencilerinin dini başa çıkma stratejilerinin şiddet eğilimleri ile ilişkisini incelemeyi amaçlamaktadır. Ergenlik, bireylerin kimlik kazanma, sosyal ilişkiler geliştirme ve değerlerini sorgulama sürecinde yoğun fiziksel, duygusal ve sosyal değişimler yaşadığı bir dönemdir. Bu süreçte karşılaşılan sosyal baskılar, stres ve zorbalık gibi olgular, gençlerin duygusal ve davranışsal uyumlarını etkileyebilmektedir. Katılımcılar, Hakkâri ilindeki 2023–2024 eğitim-öğretim yılında öğrenim gören lise öğrencileridir. Nicel araştırma paradigması kapsamında, korelasyonel araştırma modeli ve betimsel tarama yöntemi kullanılarak anket toplamda 383 öğrenciye uygulanmıştır. Bulgular, dini başa çıkma stratejilerinin ergenlerin şiddet eğilimleri ile anlamlı bir ilişki gösterdiğini ortaya koymaktadır. Pozitif ve negatif dini başa çıkma stratejileri ile şiddet eğilimi arasında olumsuz ilişkinin olduğu bulgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Din Psikolojisi , Şiddet Eğilimi , Başa Çıkma , Dini Başa Çıkma , Ergenlik

Etik Beyan

Etik onay, Hakkari Üniversitesi, Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu tarafından verilmiş olup 23.01.2023 tarihli ve 2023/11 numaralıdır.

The Relationship Between Violence Tendency and Religious Coping Among High School Students

Öz

This study aims to examine the relationship between high school students’ religious coping strategies and their' tendencies toward violence. Adolescence is a period in which individuals experience intense physical, emotional, and social changes as they go through the processes of identity formation, developing social relationships, and questioning their values. During this time, factors such as social pressure, stress, and bullying can affect young people's emotional and behavioral adjustment. The participants are high school students enrolled in the 2023-2024 academic year in the province of Hakkâri. Within the quantitative research paradigm, a correlational research design and descriptive survey method were used, and the questionnaire was administered to a total of 383 students. The findings reveal a significant relationship between religious coping strategies and adolescents' tendencies toward violence. A negative correlation was found between both positive and negative religious coping strategies and tendency toward violence.

Anahtar Kelimeler

Psychology of Religion , Violence Tendency , Coping , Religious Coping , Adolescence

Etik Beyan

Ethics Committee Approval granted by Hakkari University, Scientific Research and Publication Ethics Committee, dated 23.01.2023 and numbered 2023/11.

Kaynakça

• Ano, Gene - Vasconcelles, Erin. “Religious Coping and Psychological Adjustment to Stress: A Meta-Analysis”. Journal of Clinical Psychology 61/4 (2005), 461-480. https://doi.org/10.1002/jclp.20049
• Apaydın, Halil. “İbadet Psikolojisi” Tabula Rasa - Felsefe&Teoloji. 3/9 (2003), 181-198.
• Arnett, Jeffrey Jensen. “Adolescent Storm and Stress, Reconsidered”. American Psychologist 54/5 (1999), 317-326. https://doi.org/10.1037/0003-066X.54.5.317
• Avcı, Raşit - Güçray Sonay, Songül. “Şiddet Davranışı Gösteren ve Göstermeyen Ergenlerin Ailelerinin Aile İşlevleri, Öfke ve Öfke İfade Tarzları Açısından İncelenmesi”. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 10/1 (2010), 45-76.
• Aytan, Melda vd. “Takım Sporu ve Bireysel Spor Yapan Spor Yöneticiliği Bölümü Öğrencilerinin Şiddet Eğilimlerinin İncelenmesi (İstanbul Esenyurt Üniversitesi Örneği)” Kilis 7 Aralık Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi 3/1 (2019), 20-29.
• Ayten, Ali - Sağır, Zeynep. “Dindarlık, Dini Başa Çıkma ve Depresyon İlişkisi: Suriyeli Sığınmacılar Üzerine Bir Araştırma”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 47 (2014), 5-18. https://doi.org/10.15370/muifd.86222
• Ayten, Ali. Empati ve Din: Türkiye’de Yardımlaşma ve Dindarlık Üzerine Psikososyal Bir Araştırma. İstanbul: İz Yayıncılık, 2010.
• Ayten, Ali. Tanrıya Sığınmak: Dinî Başa Çıkma Üzerine Psiko-Sosyal Bir Araştırma. İstanbul: İz Yayıncılık, 10. Basım, 2012.
• Bolat Karataş, Zeynep. Anne Baba Saldırganlığı ile Lise Öğrencilerinin Saldırganlığı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Adana: Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2002.
• Brown, Bradford - Larson, James. “Peer Relationships in Adolescence”. Handbook of Adolescent Psychology. ed. Richard M. Lerner - Laurence Steinberg. 74-103. New Jersey: Wiley, 2009.
• Compas, Bruce. “Processes of Risk and Resilience During Adolescence”. Journal of Adolescence 27/6 (2004), 699-720. https://doi.org/10.1002/9780471726746.ch9
• Creswell, John. Research Design: Qualitative, Quantitative, and Mixed Methods Approaches. New York: Sage Publications, 5. Basım, 2018.
• Cyranowski, Jill vd. “Adolescent Onset of the Gender Difference in Lifetime Rates of Major Depression”. Archives of General Psychiatry 57/1 (2000), 21-27.
• Çevik, Özlem vd. “Türk Ergenleri Arasında Zorbalık ve Mağduriyet: Sorunlu İnternet Kullanımı, Okul Tükenmişliği ve Ebeveyn Denetiminin Yordayıcı Rolü”. Educational Information Technologies 2/6 (2021), 3203-3230.
• Çinici, Murat. “A qualitative study on problems of young people and ways of religious coping in Türkiye”. Journal of Ilahiyat Researches, 62/1 (December 2024), 101-118. https://doi.org/10.29288/ilted.1457901
• Desrosiers, Alethea - Miller, Lisa. “Relational Spirituality and Depression in Adolescent Girls”. Journal of Clinical Psychology 63/10 (2007), 1021-1037. https://doi.org/10.1002/jclp.20409
• Ekşi, Halil – Okan Nesrullah, “Gençlerde Maneviyat ve Şiddet Eğilimi Arasındaki İlişkide Erken Dönem Uyum Bozucu Şemaların Moderatör Etkisi” Bilimname, 2021(44), 521-546. https://doi.org/10.28949/bilimname.845575
• Ekşi, Halil – Sayın Mine, “The Adaptation of Religious Coping Scale into Turkish Language: A Study of Bilingual Equivalence, Validity and Reliability”, AGP Humanities and Social Sciences Conference, (Berlin: BAU International Berlin University, 19-22 Mayıs 2016.
• Espelage, Dorothy - Swearer, Susan. “Research on School Bullying and Victimization: What Have We Learned and Where Do We Go from Here?”. School Psychology Review 32/3 (2003), 365-383. https://doi.org/10.1080/02796015.2003.12086206
• Fraenkel, Jack vd. How to Design and Evaluate Research in Education. New York: McGraw-Hill, 10. Basım, 2012.
• George, Darren. SPSS for Windows Step by Step: A Simple Study Guide and Reference, 17.0 Update, 10/e. India: Pearson Education, 2011.
• Good, Marie - Willoughby, Teena. “The Role of Spirituality Versus Religiosity in Adolescent Psychosocial Adjustment”. Journal of Youth and Adolescence 43/1 (2006), 125-137.
• Göldağ, Battal. “Öğrencilerin Şiddet Eğilimi Düzeyleri ve Değer Algıları”. TÜBAV Bilim Dergisi 8/4 (2015), 1-15.
• Hall, Sarah., & Flanagan, Kelly. Coping strategies as a mediator between adolescent spirituality/religiosity and psychosocial adjustment. Journal of Psychology and Christianity, 2013, 32, 234-245. https://doi.org/10.13166/jms/173502
• Haskan Avcı, Özlem - Yıldırım, İbrahim. “Ergenlerde Şiddet Eğiliminin Görülme Sıklığı”. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi 8/1 (2015), 106-124. http://dx.doi.org/10.5578/keg.7406
• Haskan, Özlem - Yıldırım, İbrahim. “Şiddet Eğilimi Ölçeği’nin Geliştirilmesi”. Eğitim ve Bilim 37/163 (2012), 165-177.
• Hawker, David - Boulton, Michael. “Twenty Years' Research on Peer Victimization and Psychosocial Maladjustment: A Meta-Analytic Review of Cross-Sectional Studies”. Journal of Child Psychology and Psychiatry 41/4 (2000), 441-455.
• Hayta, Akif. “U.Ü. İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin İbadet ve Ruh Sağlığı (Psiko-Sosyal Uyum) İlişkisi Üzerine Bir İnceleme”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 9/9 (2000), 1-12.
• Karademir, Tamer vd. “Ortaöğretim Öğrencilerinin Şiddet Eğilim Durumlarının Belirlenmesi”. Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi 4/2 (2019), 243-255.
• Koç, Mustafa. “Ruh Sağlığı ile Dinî Başa Çıkma Metodu Olarak Dua ve İbadet Fenomeni Arasındaki İlişki Üzerine Psikolojik Bir Yaklaşım”. Ekev Akademi Dergisi 9/24 (2005), 11-32.
• Khurana, Atika, Bleakley, Amy, Ellithorpe, Morgan, Hennessy, Michael, Jamieson, Patrick, & Weitz, Ilana. Media violence exposure and aggression in adolescents: A risk and resilience perspective. Aggressive Behavior, 2018, 45, 70–81. https://doi.org/10.1002/ab.21798
• Margolin, Gayla - Gordis, Elana. “The Effects of Family and Community Violence on Children”. Annual Review of Psychology 51 (2000), 445-479. https://doi.org/10.1146/annurev.psych.51.1.445
• Mertens, Donna. Research and Evaluation in Education and Psychology: Integrating Diversity With Quantitative, Qualitative, and Mixed Methods. New York: Sage Publications, 5. Basım, 2019.
• Olweus, D. (1993). Bullying at School: What We Know and What We Can Do. Oxford: Blackwell Publishing.
• Özcan, Ayşegül vd. “Lise Öğrencilerinde Şiddet Eğilimi ve Etkileyen Faktörler”. Halk Sağlığı Hemşireliği Dergisi 2/1 (2020), 2-13.
• Özdamar, Kazım. Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi. Eskişehir: Kaan Kitabevi, 2004.
• Özgür, Gönül vd. “Lise Öğrencilerinin Şiddet Algıları, Şiddet Eğilim Düzeyleri ve Etkileyen Faktörler”. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi 2/2 (2011), 53-60.
• Pargament, Kenneth I. vd. “Patterns of Positive and Negative Religious Coping with Major Life Stressors”. Journal for the Scientific Study of Religion 37/4 (1998), 710-724. https://doi.org/10.2307/1388152
• Prinstein, Mitchell - Dodge, Kenneth. Understanding Peer Influence in Children and Adolescents. New York: The Guilford Press, 2010.
• Regnerus, Mark vd. “Religion in the Lives of American Adolescents: A Review of the Literature”. Review of Religious Research 44/3 (2003), 270-290.
• Smith, Peter vd. “Cyberbullying: Its Nature and Impact in Secondary School Pupils”. Journal of Child Psychology and Psychiatry 49/4 (2008), 376-385. https://doi.org/10.1111/j.1469-7610.2007.01846.x
• Steinberg, Laurence. Adolescence. New York: McGraw-Hill Education, 2017.
• Thapa, Amrit vd. “A Review of School Climate Research”. Review of Educational Research, 83/3 (2013), 357-385. https://doi.org/10.3102/0034654313483907
• Ulu, Mustafa. “Kişilik ve Şiddet İlişkisi Üzerine Psikolojik Bir Araştırma”. Bilimname, 32/3 (2016), 57-82.
• Ulu, Mustafa – İkis Mehmet. “Lise Öğrencilerinde Saldırganlık ve Din İlişkisi.” Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, sayı 41 (2016/2), 75-96.
• Wills, Thomas Ashby - Cleary, Sean. “How Are Social Support Effects Mediated? A Test with Parental Support and Adolescent Substance Use”. Journal of Personality and Social Psychology 71/5 (1996), 937. https://doi.org/10.1037/0022-3514.71.5.937
• Wright, Michael - Li, Yan. “The Association Between Cyber Victimization and Subsequent Cyber Aggression: The Moderating Effect of Peer Rejection”. Journal of Youth and Adolescence 52/1 (2013), 120-135.
• Yapıcı, Asım. Ruh Sağlığı ve Din: Psiko-Sosyal Uyum ve Dindarlık. Adana: Karahan Kitabevi, 10. Basım, 2007.
• Yonker, Julie vd. “The Relationship Between Spirituality and Religiosity on Psychological Outcomes in Adolescents and Emerging Adults: A Meta-Analytic Review”. Journal of Youth and Adolescence 41/3 (2012), 440-456. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2011.08.010