EDITING PROCESS OF THE TRANSLATED TEXT AS A MEANS TO RECOVER THE INTERTEXTUAL GAP: FROM SOUL MUSIC TO RUH MÜZİĞİ

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 24, 400 - 416, 26.09.2021

Ezgi Su Dağabak1 Aslı Özlem Tarakcıoğlu

Öz

Bir terim olarak Julia Kristeva tarafından ortaya konan metinlerarasılık
kavramı, hiçbir metnin kendisinden önce veya kendisiyle
aynı dönemde yazılmış diğer metinlerden tamamen
bağımsız olamayacağı nosyonu üzerine kuruludur. Bu fikirden
yola çıkarak, yazar ve her bir okurun birbirinden farklı deneyim
ve okuma geçmişleri nedeniyle her metnin sonsuz sayıda
anlamda yorumlanabileceği sonucuna varmak mümkündür. Bu
çalışmada Terry Pratchett’ın Soul Music adlı eserinin Delidolu
Yayınları tarafından Ruh Müziği adıyla basılan çevirisi incelenmektedir.
Çalışma kapsamında genellikle kabul edildiği şekilde
çeviri yoluyla metinlerarası boşluğun daha da açılmasından
ziyade, kapatılmasının mümkün olabileceği ileri sürülmektedir.
Çalışma Terry Pratchett’ın Soul Music adlı kitabının
2019 yılında Delidolu Yayınları tarafından Ruh Müziği adıyla
basılmış olan çevirisini analiz etmektedir. Eserde gerçek hayatta
yer alan müzik gruplarının, ünlü kişilerin, film sahnelerinin
ve çeşitli edebî eserlerin yanı sıra, kitabın ait olduğu seri olan
Diskdünya’nın diğer kitaplarına da çok sayıda gönderme bulunmaktadır.
Metinlerarası ilişkileri bu kadar yoğun olan bir eserin
diller arası çevirisi hedef ve kaynak dil ve kültürler arasındaki
kültürel ve dilsel farklılıklar nedeniyle “diğer metinler”le olan
bağlarını yitirme tehdidi altındadır. Bu bağlamda, söz konusu
metinlerarası ilişkilerin korunması, eşdeğerliğin bir çeviri elde
edilmesi açısından azami önem taşımaktadır. Bu çalışma, çeviri
sürecinde yaşanan metinlerarası ilişki kayıplarını incelemekte
ve bu kayıpları gidermenin olası yollarına ilişkin çözüm aramaktadır.

Anahtar Kelimeler

Metinlerarasılık, Terry Pratchett, Ruh Müziği, Bakhtin, Çeviribilim.

EDITING PROCESS OF THE TRANSLATED TEXT AS A MEANS TO RECOVER THE INTERTEXTUAL GAP: FROM SOUL MUSIC TO RUH MÜZİĞİ

Öz

The concept of intertextuality, as coined and defined by Julia
Kristeva, may be explained as an intersection of textual
surfaces in which there are many meanings embedded in one
text and any text consists of many references to other texts;
thus, it is possible to assert that the possible interpretations of
any text is limitless due to the different backgrounds of the
author and each reader, and also due to the different intertextual
comprehensions regarding their different past readings or
the various interpretations of the same readings. This study
analyzes the problem of intertextual losses in translated literary
texts due to cultural and linguistic differences, and possible
compensation for these losses with the in-text additions during
the editing step. The study is based on the case book titled
Soul Music by Terry Pratchett, published in 2019 by Delidolu
Publishing under the title Ruh Müziği. The interlingual
translation of an intertextually rich text is under the risk of
losing its connection with “other source texts” due to cultural
and linguistic differences between different cultures. In this
regard, preservation of such references is an obligation in order
to achieve an equivalent translation. This study examines such
transfer problems in translation process and their possible
solutions to compensate for the loss of meaning.

Anahtar Kelimeler

Intertextuality, Terry Pratchett, Soul Music, Bakhtin, Translation Studies.

Kaynakça

• ALLEN, G. (2000). Intertextuality. New York: Routledge.
• BARTHES, R. (1977). Image – music – text (S. Heath, Trans.). London: Fontana.
• BAUMAN, R. (2004). A world of others’ words: cross-cultural perspectives on intertextuality. Malden, MA: Blackwell Publishing.
• BERMAN, A. (2000). Translation and the Trials of the Foreign. In: Lawrence Venuti (ed.), The translation studies reader (pp. 284- 297). London: Routledge.
• CORBERN, R. (1977). Bat Out of Hell Album Cover [Online Image]. Wikipedia. https://en.wikipedia.org/wiki/File:Bat_out_of_Hell. jpg
• DERRIDA, J. (1972). Semiology and Grammatology: Interview with Julia Kristeva. In Lucy Burke, Tony Crowley, Alan Girvin (Eds.), Positions, Chicago: University of Chicago Press.
• KRISTEVA, J. (1986). Word, dialogue and novel. In T. Moi (Ed.), The Kristeva reader (pp. 34-61). New York, NY: Colombia University Press.
• MIOLA, R. S. (2004). Seven types of intertextuality. In M. Marrapodi (Ed.), Shakespeare, Italy, and intertextuality (pp.13-25). Manchester: Manchester University Press.
• NABOKOV, V. (1992). Problems of translation: Onegin in English. In R. Schulte & J. Biguenet (Eds.), Theories of translation: an anthology of essays from Dryden to Derrida (pp. 127-143). Chicago: University of Chicago Press.
• PRATCHETT, T. (2013). Soul music. London: Victor Gollandz Ltd.
• PRATCHETT, T. (2019a). Ruh müziği (N. Elçi, Trans.). İzmir: Delidolu Yayınları.
• PRATCHETT, T. (2019b). Klavye sürçmesi (N. Elçi, Trans.). İzmir: Delidolu Yayınları.
• RIFFATERRE, M. (1978). Semiotics of poetry. Bloomington: Indiana University Press.