ÖĞRETMEN ADAYLARININ OKUMA GÜÇLÜKLERİNE UYGUN OKUMA STRATEJİLERİNİ KULLANMALARINA İLİŞKİN BİR İNCELEME

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 3, 1 - 18, 02.04.2020

Hülya Sönmez

Öz

Araştırmada öğretmen adaylarının okuma güçlüklerine uygun olarak okuma stratejilerini kullanma değerlendirme düzeyleri incelenmiştir. Bu kapsamda okuma güçlüğü çeken yirmi bir ortaokul öğrencisinin okuma süreci, okuma stratejileriyle değerlendirilmiştir. Okuma güçlüğü çeken öğrencilerin okuma sorunlarını gidermek ve değerlendirmek amacıyla öğretmen adaylarına okuma güçlükleri ve okuma stratejileriyle ilgili eğitim verilmiştir. Bu kapsamda araştırma süreci, yarı deneysel desene uygun olarak tasarlanmıştır. Araştırma sorularına göre veri toplama süreci iki aşamada gerçekleştirilmiştir. Birinci aşamada okuma güçlüğü yaşayan öğrenciler belirlenerek onlara uygun okuma etkinlikleri hazırlanmıştır. İkinci aşamada hazırlanan etkinlikler okuma güçlüğü çeken öğrencilere uygulanmıştır. Uygulama sonucunda katılımcılar, kullandıkları okuma stratejilerinin okuma güçlükleri üzerindeki etkisini değerlendirmişlerdir. Bu değerlendirme sonuçları betimsel olarak incelenmiştir. Ulaşılan bulgular sonucunda okuma stratejilerinin genel olarak başarılı bir şekilde kullanıldığı belirlenmiştir. Özellikle stratejik not alma, iş birlikli stratejik okuma, kavram haritaları ve grafik örgütleme okuma stratejileri daha fazla kullanılmıştır. Aynı zamanda okuma stratejilerinin okuma güçlüklerini azaltmada etkili ve işlevsel olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

okuma güçlüğü, , okuma stratejileri

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

Teşekkür

Bu araştırma sürecine gönüllü olarak katılan öğretmen adaylarına ve ortaokul öğrencilerine destekleri ve bilime verdikleri katkıları için teşekkür ederim.

Kaynakça

• Akyol, H., ve Sever, E. (2019). Okuma yazma güçlüğü ve bir eylem araştırması: İkinci sınıf örneği. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(3), 685-707. Başaran, M. (2013). Okuduğunu anlamanın bir göstergesi olarak akıcı okuma. Kuram ve Uygulamalarda Eğitim Bilimleri, 13(4), 2277-2290. Braze, D., Tabor, W., Shankweiler, D.P., & Mencl, W.E. (2007). Speaking up for vocabulary: Reading skill differences in young adults. Journal of Learning Disabilities, 40(3), 226–243. Büyükkaradağ, B. (2017). Okuma ve Okuduğunu Anlama Becerilerinin Gelişiminde Bilişsel ve Psikososyal Etkenlerin Rolü. Işık Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Klinik Psikoloji Yüksek Lisans Programı. Cain, K. & Oakhill, J. (2006). Profiles of children with specific reading comprehension difficulties. British Journal of Educational Psychology, 76, 683-696. Cain, K., Bryant, P. E. & Oakhill, J. (2004). Children’s reading comprehension ability: Concurrent prediction by working memory, verbal ability, and component skills. Journal of Educational Psychology, 96, 31-42. Center, Y., Freeman, L., Robertson, G., & Outhred, L. (1999). The effect of visual imagery training on the reading and listening comprehension of low listening comprehenders in Year 2. Journal of Research in Reading, 22(3), 241-256. Çayır A. ve Balcı, E.(2017). Bireyselleştirilmiş okuma programının disleksi riski olan bir ilkokul öğrencisinin okuma becerileri üzerindeki etkisi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 6(1), 455-470. de Jong, P.F., & van der Leij, A. (2002). Effects of phonological abilities and linguistic comprehension on the development of reading. Scientific Studies of Reading, 6(1), 51-77. Duffy, G.G., Roehler, L.R., Hermann, B.A. (1988). Modelling mental process helps poor readers become strategic readers. The Reading Teacher, (April) 41, 762-67. García-Madruga, J. A., Elosúa, M., Gil, L., Gómez-Veiga, I., Vila, J., Orjales, I., & ... Duque, G. (2013). Reading comprehension and working memory's executive processes: An intervention study in primary school students. Reading Research Quarterly, 48(2), 155-174. Güzel, R. (1998). Alt özel sınıflardaki öğrencilerin sesli okudukları öyküyü anlama becerilerini kazanmalarında doğrudan öğretim yöntemiyle sunulan bireyselleştirilmiş okuduğunu anlama materyalinin etkililiği. Yayınlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara. Keskin, H. B., Baştuğ, M. ve Akyol, H. (2013). Sesli okuma ve konuşma prozodisi: İlişkisel bir çalışma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(2), 168-180 Kim, G. Y. S. (2015). Developmental, component-based model of reading fluency: An investigation of predictors of wordreading fluency, text-reading fluency, and reading comprehension. Reading Research Quarterly, 50(4), 459–481. Kuruoğlu, G. ve Şen, N. (2018). Okuma güçlüğü yaşayan ortaokul öğrencilerin yaptıkları okuma hatalarının incelenmesi. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 4( 2), 101-110. Miller, J., & Schwanenflugel, P. J. (2008). A longitudinal study of the development of reading prosody as a dimension of oral reading fluency in early elementary school children. Reading Research Quarterly, 43(4), 336-354. Moore, A. L. (2014). M. A. A Research Review of Cognitive Skills, Strategies, and Interventions for “Reading Comprehension”. Psychology. https://www.semanticscholar.org/paper/Reading-Comprehension-%3A-Cognitive-Skills-%2C-%2C-and-Moore/1466ada4738bc5a839d765ca4f419df9bb31cf7f Okur, A. ve Öztürk, D. (2018). Okuma becerisinin geliştirilmesinde grafiksel sembollerin kullanımına yönelik örnek olay çalışması. Akra Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi, 14(6), 235-251 Ozuru, Y., Dempsey, K. & McNamara, D. S. (2009). Prior knowledge, reading skill, and text cohesion in the comprehension of science texts. Learning and Instruction, 19(3), 228- 242. Pressley, G. M. (2002). Metacognition and self-regulated comprehension. In A.E. Farstrup, & S.J. Samuels (Eds.), What research has to say about reading instruction (pp. 291-309). Newark, DE: International Reading Association. Pressley, M. (2000). Explicit and implicit instruction in comprehension. In B. M. Taylor, M. F. Graves, & P. van den Broek (Eds.), Reading for meaning: Fostering comprehension in the middle grades. New York: Teachers College Press. Sadoski, M., & Wilson, V. L. (2006). Effects of a theoretically-based large-scale reading intervention in a multicultural urban school district. American Educational Research Journal, 43(1), 137-154. Samuels, S. J. (2006). Reading fluency: Its past, present, and future. In T. V. Rasinski, C. L. Z. Blachowicz & K. Lems (Eds.), Fluency instruction: Research-based best practices (pp. 7-20). New York; London: Guilford. Sidekli, S. ve Yangın, S. (2005). Okuma güçlüğü olan öğrencilerin okuma becerilerinin geliştirilmesine yönelik bir uygulama. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 11, 393-413. Tarchi, C. (2010). Reading comprehension of informative texts in secondary school: A focus on direct and indirect effects of reader’s prior knowledge. Learning and Individual Differences, 20(5), 415-420. Tarchi, C. (2015). Fostering reading comprehension of expository texts through the activation of readers’ prior knowledge and inference-making skills. International Journal of Educational Research, 72, 80 88. Tunmer, W. E. (2008). Recent developments in reading intervention research: Introduction to special issue. Reading and Writing, 21, 299-316. Türkoğlu, S., Çetin, F. H., Tanır, Y. ve Karatoprak, S. (2019). Çalışma Belleği ve Nörogelişimsel Hastalıklar. Turk J Child Adolesc Ment Health, 26(2):52-62. Ünal, E. ve Köksal, K. (2007). Okuduğunu anlama ve sorular. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. van den Broek, P., Helder, A. & Karlsson, J. (2014). A cognitive view of reading comprehension: Implications for reading difficulties. Learning Disabilities Research & Practice, 29(1), 10–16 Woolley, G. (2010). Developing reading comprehension: Combining visual and verbal cognitive processes. Australian Journal of Language & Literacy, 33(2), 108-125. Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık. Yurdakal, İ. H. (2014). İlkokullarda Okuma Güçlüğünde Yaşanan Sorunlar ile Eğitim Uygulamalarına İlişkin Öğretmen ve Öğrenci Görüşleri. Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli. Yüksel, A. (2010). Okuma güçlüğü çeken bir öğrencinin okuma becerisinin geliştirilmesine yönelik bir çalışma. Kuramsal Eğitimbilim, 3 (1), 124-134.