MONTESSORİ YAKLAŞIMININ UYGULANDIĞI SINIFLARDA GÖREV YAPAN OKUL ÖNCESİ ÖĞRETMENLERİNİN MONTESSORİ YAKLAŞIMININ “FARKLI, GÜÇLÜ VE ZORLAYICI YANLARI”NA İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ: AMERİKA VE TÜRKİYE ÖRNEĞİ

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 10, 278 - 309, 29.10.2020

Pınar Aksoy

Öz

Bu çalışmada, Montessori sınıflarında görev yapan okul öncesi öğretmenlerinin Montessori yaklaşımına ilişkin görüşlerinin (Amerika ve Türkiye örneğinde) incelenmesi ve okul öncesi öğretmenlerinin görüşlerine göre Montessori yaklaşımının farklı, güçlü ve zorlayıcı olarak görülen yanlarının ortaya konması amaçlanmıştır. Çalışma grubu, Montessori sınıfında görev yapmakta olan Amerika (n=3) ve Türkiye (n=6) örneğindeki toplamda 9 okul öncesi öğretmeninden oluşmaktadır. Çalışma grubundaki öğretmenler Montessori eğitmenliği sertifikasına sahip, az 5 yıldır Montessori eğitimi uygulamakta olan öğretmenlerden oluşmaktadır. Çalışma verileri, çalışma grubunda yer alan öğretmenlerle araştırmacı tarafından hazırlanan üç maddelik açık uçlu sorular eşliğinde yapılan yüz yüze görüşmelerle elde edilmiştir. Çalışma kapsamında elde edilen verilerin analizinde betimsel analizden faydalanılmıştır. Çalışma sonucunda, çalışma grubundaki öğretmenlerin hepsinin Montessori yaklaşımını geleneksel yaklaşıma göre daha etkili bir yöntem olarak gördüğü saptanmıştır. Amerika ve Türkiye örneğindeki öğretmenlerin bir kısmının benzer bir şekilde Montessori yaklaşımının en çok hazırlanmış-özgür bir ortam sağlayan ve sonrasında öğretmenin rehber olarak yer aldığı bir yaklaşım olduğu ile ilgili durumlar üzerinde durduğu görülmüştür. Bununla birlikte, Amerika örneğindeki öğretmenlerin daha çok Montessori yaklaşımının süreç odaklı ilerleyen, özgür seçim sunan ve bağımsız çalışmalarla yürütülen bir yaklaşım olduğunu, Türkiye örneğindeki öğretmenlerin ise daha çok Montessori yaklaşımının çocuk merkezli bir düzene, keşfederek öğrenmeye dayalı çevreye ve ödül-ceza içermeyen uygulamalara sahip bir yaklaşım olduğunu vurguladığı tespit edilmiştir. Amerika örneğindeki grupta yer alan öğretmenler için yaklaşımda özellikle öğretmenin her zaman teşvik edici/rehber olması zorlayıcı bir durum olarak görülürken, Türkiye örneğindeki grupta yer alan öğretmenler için de sınıf düzeni, ortam koşulları ve aile desteği ile ilgili durumların zorlayıcı görüldüğü belirlenmiştir. Bu doğrultuda, okul öncesi eğitim kurumlarının benimseyecekleri eğitim yaklaşımları çerçevesinde ortam niteliği, sınıf mevcudu, aile katılımı gibi boyutlardaki özelliklerinin çocuk temelli bir eğitim anlayışıyla gözden geçirilmesi ve politikacıların teşvik ve desteği ile halihazırda okullarda uygulanmakta olan eğitim süreçlerinin güçlendirilmesi önemli görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Okul Öncesi Eğitim, Karşılaştırmalı Eğitim, Eğitim Yaklaşımı, Montessori, Öğretmen

Kaynakça

• Açıkgöz, S. (2018). Fen eğitiminde okulöncesine yönelik yaklaşımlardan Stem ve Montessori yöntemlerinin öğretmen görüşleri doğrultusunda karşılaştırılması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Kastamonu Üniversitesi, Kastamonu.
• Ağgül Yalçın, F. ve Yalçın, M. (2018). Okul Öncesi öğretmenlerin okul öncesi eğitimin sorunlarıyla ilgili görüşleri: Ağrı ili örneği. İlköğretim Online, 17(1), 367-383.
• Aksoy, P. (2009). Okul öncesi eğitim kurumlarının eğitim ortamlarının niteliğinin bazı değişkenler açısından incelenmesi (Tokat ili örneği) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Aldridge, J. ve Goldman, R. L. (2007). Current issues and trends in education. Boston, MA: Pearson/Allyn and Bacon.
• Ansari, A. ve Winsler, A. (2014). Montessori public school pre-k programs and the school readiness of low-income Black and Latino children. Journal of Educational Psychology, 106(4), 1066-1079.
• Aral, N., Yıldız Bıçakçı, M., Yurteri Tiryaki, A., Çetin Sultanoğlu, S., ve Şahin S. (2015). Montessori eğitiminin çocukların gelişimine etkisinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstititüsü Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 32-52.
• Arslan Karaküçük, S. (2008). Okul öncesi eğitim kurumlarında fiziksel/mekansal koşulların incelenmesi: Sivas ili örneği. C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 32(2), 307-320.
• Atli, S., Korkmaz, A. M., Tastepe, T. ve Koksal Akyol, A. (2016). Views on Montessori approach by teachers serving at schools applying the Montessori approach. Eurasian Journal of Educational Research, 16(66), 123-138.
• Bayram, B. (2014). Değerler eğitiminde Montessori yöntemi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Üsküdar Üniversitesi, İstanbul. Berg, B. L. ve Lune, H. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. H. Aydın (Çev. Ed.). Konya: Eğitim Kitabevi Yayınları.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri (23. baskı). Ankara: Pegem Yayınları.
• Çakıroğlu Wilbrandt, E. (2013). Maria Montessori yöntemiyle çocuk eğitimi sanatı (3. baskı). İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Can, E. ve Kılıç, Ş. (2019). Okul öncesi eğitim: Temel sorunlar ve çözüm önerileri. Milli Eğitim, 48(1), 483-519.
• Canbeldek, M. ve Işıkoğlu Erdoğan, N. (2016). Okul öncesi eğitim kurumlarında kalite ile çocukların gelişim düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(3), 792-809.
• Çetken, H. ve Sevimli Çelik, S. (2018). Okul öncesi öğretmenlerinin dış mekân oyunlarına karşı bakış açılarının incelenmesi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 11(2), 318-341. 
• Chattin McNichols, J. P. (1981). The effects of Montessori school experience. Young Children, 3(5), 49–66.
• Chou, M. J. (2004). Socio-moral development of young children in constructivist and Montessori kindergartens in Taiwan: A study on interpersonal understanding of negotiation strategies and shared experiences. Unpublished Doctoral Dissertation, Auburn University, Alabama.
• Cifferi, S. (2003). Where does it all begin: An examination of three alternative prekindergarten educational experiences (Unpublished master’s thesis). State University of New York, New York.
• Couchenour, D. veChrisman, J. K. (2016). The SAGE Encyclopedia of contemporary early childhood education (Vol 1). Thousand Oaks, California: SAGE Publications, Inc.
• Creswell, J. W. (2009). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches (3. baskı). Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Creswell, J. W. (2012). Educational research: Planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative research (4. baskı). Upper Saddle River, NJ: Pearson/Merrill Prentice Hall.
• Danişman, Ş. (2012). Montessori yaklaşımına genel bir bakış ve eğitim ortamının düzenlenmesi. Eğitimde Politika Analizi Dergisi, 1(2), 85-113.
• Dohrmann, K. R., Nishida, T. K., Gartner, A., Lipsky, D. K. ve Grimm, K. J. (2007). High school outcomes for students in a public Montessori program. Journal of Research in Childhood Education, 22(2), 205-217.
• Epstein, A. (2015). Montessori early childhood teacher perceptions of family priorities and stressors. Journal of Montessori Research, 1(1), 1-13.
• Epstein, A. S. ve Hohmann, M. (2012). HighScope preschool curriculum. Ypsilanti, MI: HighScope Press.
• Erkan, S., Uludağ, G. ve Dereli, F. (2016). Okul öncesi öğretmenleri, okul yöneticileri ve ebeveynlerin aile katılımına ilişkin algılarının incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 17(1), 221-240.
• Farooque, S. M. (2020). New trends in teaching and learning. Chhattisgarh: OrangeBooks Publication.
• Feez, S. (2010). Montessori and early childhood: A guide for students. Thousand Oaks, California: SAGE Publications Inc. Gettman, D. (1987). Basic Montessori: Learning activities for under-fives. New York: St. Martin’s Press.
• Glenn, C. M. (2003). The longitudinal assessment study (LAS): Eighteen year follow-up, final report. Franciscan Montessori Earth School, Portland. Retrieved from https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED478792.pdf. Available date: 12.02.2020.
• Gülkanat, P. (2015). Okulöncesi öğretmenlerinin Montessori yöntemi ile gerçekleştirilen eğitim uygulamalarına ilişkin görüşlerinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Güral, M. (2015). Montessori eğitim yaklaşımında çocuğun özgürlüğü. The Journal of Academic Social Science Studies- International Journal of Social Science, 37, 447-457.
• Hiles, E. (2015). Measuring parent perception and understanding of Montessori education in three Massachusetts Montessori schools (Unpublished doctorate thesis). Pepperdine University, California.
• Hobbs, A. (2008). Academic achievement: Montessori and non-Montessori private school settings (Unpublished doctoral thesis), University of Houston, Houston.
• Isaacs, B. (2012). Bringing the Montessori approach to your early years practice. S. Green (Series Ed.), (3. baskı). New York, NY: Routledge.
• Isaacs, B. (2018). Understanding the Montessori approach: Early years education in practice. (2. baskı). New York, NY: Routledge.
• Işıkoğlu Erdoğan, N. ve Canbeldek, M. (2015). Okul öncesi eğitim kurumlarinin yapisal ve işlevsel kalitelerinin incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi-Journal of Research in Education and Teaching, 4(1), 186-196.
• Kayılı, G. (2016). Türkiye’deki Montessori yöntemi ile ilgili araştırmalar: 2000-2016 yılları arasındaki araştırma yayınlarının incelenmesi. Ines International Academic Research Congress, Antalya, 1345-1353 (3-5 Kasım 2016).
• Kayılı, G. ve Arı, R. (2011). Montessori yönteminin anaokulu çocuklarının ilköğretime hazır bulunuşluklarına etkisinin incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(4), 2091-2109.
• Kayılı, G., Koçyiğit, S. ve Erbay, F. (2009) Montessori yaklaşımının beş-altı yaş çocuklarının alıcı dil gelişimine etkisinin incelenmesi. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 26, 347-355.
• Keçecioğlu, Ö. (2015). MEB okul öncesi eğitim programı ve Montessori yaklaşımına göre eğitim alan 5 yaş çocuklarının sosyal becerilerinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Kochhar, S. K. (2008). Methods and techniques of teaching. New Delhi: Sterling Publishers.
• Koçyiğit, S., Kayılı, G. ve Erbay, F. (2010). Montessori yönteminin beş-altı yaş çocuklarının dikkat toplama becerilerine etkisinin incelenmesi. Çağdaş Eğitim Dergisi, 35(371), 16–21.
• Korkmaz H. E. (2005). Montessori metodu ve Montessori okulları: Türkiye`de Montessori okullarının yönetim ve finansman bakımından incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Kubanç, Y. (2014). Okul öncesi eğitim kurumlarının fiziki durumunun incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi- The Journal of International Social Research, 7(31), 675-688.
• Kuşçu, Ö., Bozdaş, Y. ve Yıldırım Doğru, S. S. (2014). Montessori eğitiminin çocuklarda sorumluluk alma, sırasını bekleme, başladığı işi bitirme becerisine etkisinin değerlendirilmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 12(27), 307-322.
• Lillard, A. S. (2013). Playful learning and Montessori education. American Journal of Play, 5(2), 157-187.
• Lillard, P. P. (1996). Montessori today: A comprehensive approach to education from birth to adulthood. New York: Schocken Books Inc.
• Lillard, P. P. (1997). Montessori in the classroom: A teacher’s account of how children really learn. New York: Schocken Books Inc.
• Lillard, S. A. (2012). Preschool children's development in classic Montessori, supplemented Montessori and conventional programs. Journal of School Psychology, 50(3), 379–401.
• Lilliard, A.ve Else Quest N. (2006). The early years: Evaluating Montessori education. Science, 313(5795), 1893-1894.
• Lockhorst, D., Wubbels, T. ve Van Oers, B. (2009). Educational dialogues and the fostering of pupils’ independence: The practices of two teachers. Journal of Curriculum Studies, 42(1), 99-121.
• Lopata, C., Wallace, N. V. ve Finn, K. V. (2005). Comparison of academic achievement between Montessori and traditional education programs. Journal of Research in Childhood Education, 20(1), 5-13.
• Marshall, C. (2017). Montessori education: A review of the evidence base. Science of Learning, 2(11), 1-9.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2013). Okul öncesi eğitim programı. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2014). Millî Eğitim Bakanlığı okul öncesi eğitim ve ilköğretim kurumları yönetmeliği. https://www.mevzuat.gov.tr/Metin.AspxMevzuatKod=7.5.19942&MevzuatIliski=0&sourceXmlSearch=Okul%20%C3%96ncesi’den alınmıştır. Resmi Gazete Tarihi: 26.07.2014. Resmi Gazete Sayısı: 29072. Erişim Tarihi: 14.03.2010.
• Memduhoğlu, H. B., Mazlum, M. M. ve Alav, Ö. (2015). Views of teachers and academicians about alternative education applications in Turkey. Education and Science, 40(179), 69-87.
• Oldfield, L. (2001). Free to learn: Introducing Steiner Waldorf early childhood education. Gloucestershire: Hawthorn Press.
• Ölekli, N. (2017). Montessori yaklaşımının okul öncesi dönem çocuklarının sosyal yaşam becerilerine etkisi üzerine kavramsal bir çalışma. Social Sciences Studies Journal, 3(10), 1212-1216.
• Öngören, S. ve Turcan, A. İ. (2009). The effectiveness of Montessori education method in the acquisition of concept of geometrical shapes. Procedia Social and Behavioral Sciences, 1(1), 1163–1166.
• Özdağ, S. A. (2014). Montessori metodu'nun eğitim mekanlarına yansıması üzerine kavramsal bir analiz. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Özerem, A. & Kavas, R. (2013). Montessori approach in pre-school education and its effects. The Online Journal of New Horizons in Education, 3(3), 12-25.
• Özgen, Z. (2019). Montessori, Reggio Emilia ve MEB okul öncesi eğitim yaklaşımlarında aile katılımına yönelik öğretmen tutumlarının incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Okan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Patton, M. Q. (2002). Qualitative research & evaluation methods. London: Sage Publications, Inc.
• Rathunde, K. (2001). Montessori education and optimal experience: A framework for new research. The NAMTA Journal, 26(1), 11-43.
• Rodriguez, L., Irby, B. J., Brown, G., Lara-Alecio R., ve Galloway, M. (2003). An analysis of a public school prekindergarten bilingual Montessori program. Annual Meeting of the American Educational Research Association, Chicago, IL (April 21-25, 2003). Retrieved from https://pdfs.semanticscholar.org/a33b/61b3ecf00b92d88bd5d76882ff529375e844.pdf. Available date: 09.01.2020.
• Rudge, L. T. (2008). Holistic education: An analysis of its pedagogical application (Unpublished doctorate thesis). The Ohio State University, Ohio.
• Salı, G., Aksoy, P., Baran, G. ve Köksal Akyol, A. (2012). Türkiye’de okulöncesi eğitimde farklı yaklaşımlar üzerine yapılmış araştırmaların incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi 3. Uluslararası Okul Öncesi Eğitimi Kongresi (SS.96-102), Adana.
• Schreglmann, S. (2019). Eğitim fakültesinde görevli akademisyenlerin alternatif eğitim/okul hakkındaki görüşleri. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi (YYU Journal of Education Faculty), 16(1), 1218-1247.
• Seldin, T. ve Epstein, P. (2003). Montessori way: An education for life. Florida: Montessori Foundation Press.
• Shankland, R., França, L. R., Genolini, C. M., Guelfi, J. D. ve Ionescu, S. (2009). Preliminary study on the role of alternative educational pathways in promoting the use of problem-focused coping strategies. European Journal of Psychology of Education, 24(4), 499-512.
• Solomon, D. ve Theiss, J. (2013). Interpersonal communication: Putting theory into practice. London and New York: Routledge. Stewart, R. A., Rule, A. C. ve Giordano, D. A. (2007). The effect of fine motor skill activities on kindergarten student attention. Early Childhood Education Journal, 35(2), 103-109.
• Taştepe, T., Başbay, M., Atlı, S. ve Köksal Akyol, A. (2015). Analysis of studies made on Montessori approach in Turkey. Journal of Educational and Instructional Studies in the World, 5(4), 65-74.
• Tepeli, K. ve Yılmaz, E. (2012). Üç farklı programa göre eğitim alan okul öncesi çocukların sosyal kural algılarının incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 28, 197-207.
• Uçar Kaplan, E. (2015). Okul öncesi öğretmenlerinin yönetim ile yaşadığı sorunlar ve çözüm önerileri. Yaşadıkça Eğitim, 29(1), 49-64.
• Vance, T. L. (2003). An exploration of the relationship between preschool experience and the acquisition of phonological awareness in kindergarten (Unpublished doctoral dissertation). George Mason University, Virginia.
• Walsh, B. A. ve Petty, K. (2007). Frequency of six early childhood education approaches: A 10-year content analysis of early childhood education journal. Early Childhood Education Journal, 34(5), 301-305.
• Wing, L. A. (1989). The influence of preschool teachers’ beliefs on young children's conceptions of reading and writing. Early Childhood Research Quarterly, 4, 61-74.
• Wurm, J. (2005). Working in the Reggio way: A beginner's guide for American teachers. St. Paul, MN: Redleaf Press.
• Yiğit, T. (2008). Okulöncesi eğitim kurumlarında Montessori ve geleneksel öğretim yöntemleri alan çocukların sayı kavramını kazanma davranışlarının karşılaştırılması. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Yıldırım, A. ve Şimşek H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemler (10. baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, S., Akman, B. ve Alabay, E. (2012). Okul öncesi dönem çocuklarına sunulan Montessori ve mandala eğitiminin görsel algılama davranışlarına etkisinin incelenmesi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 92103.
• Yin, R. K. (2009). Case study research: Design and methods (4. baskı). Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Yücesan, Y. ve Özyürek, A. (2017). Montessori eğitimi alan ve almayan okul öncesi dönem çocukların problem davranışlarının incelenmesi. LAÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 215-226.