INTRODUCING FRANKENSTEIN TO TURKISH READERS THROUGH NOVELIZATION AS AN ACT OF TRANSLATION

Yıl 2020, Sayı: Çeviribilim Özel Sayısı, 1 - 16, 22.04.2020

Özge Altıntaş

Öz

Frankenstein or The Modern Prometheus written by Mary Shelley in 1818 was translated into many languages as it is one of the masterpieces in horror fiction genre. Additionally, there are also numerous movies based on Shelley’s novel. Therefore, the novel has become a research subject in both Translation Studies and Adaptation Studies. This study aims to investigate the introduction of Frankenstein to Turkish readers within the context of Translation Studies. First examples of Frankenstein in Turkish are Canavar Frankeştayn published by Işık Kütüphanesi in 1944 and Frankeştayn published by Milliyet Yayınları in 1971. The horror series Canavar Frankeştayn presented as an original work and the horror novel Frankeştayn, whose first and second editions were introduced as translations and the third edition was presented as an original work, are the research subjects of this study. This study shows that these two works introducing Frankenstein to Turkish readers were created by novelization technique. The features of “novelization”, which is accepted as a type of adaptation in the field of Adaptation Studies, and the qualities of the authors who employ this technique evoke the notions of “translation” and “translator as an expert”. The aim of this study is to discuss the term “novelization” as an act of translation and to analyze the aforementioned cinema novels as translated texts within the framework of Skopos Theory of Hans J. Vermeer.

Anahtar Kelimeler

Frankenstein, novelization, translation

BİR ÇEVİRİ EYLEMİ OLARAK ROMANLAŞTIRMA YOLUYLA FRANKENSTEİN’IN TÜRK OKURLARLA BULUŞMASI

Öz

Mary Shelley tarafından 1818 yılında kaleme alınan Frankenstein or The Modern Prometheus adlı romanın korku edebiyatının başyapıtlarından biri olması nedeniyle pek çok dile çevirisi yapılmıştır. Bunun yanı sıra eserin çeşitli film uyarlamaları da mevcuttur. Bu nedenle eser hem uyarlama çalışmalarının hem de çeviribilimin araştırma nesnelerinden biri haline gelmiştir. Bu çalışmanın amacı Frankenstein’ın Türk okurlarla buluşma serüvenini çeviribilim bağlamında incelemektir. Türkçede Frankenstein’a ilişkin ilk örnekler 1944 yılında Işık Kütüphanesi tarafından basılan Canavar Frankeştayn ve 1971 yılında Milliyet Yayınları tarafından yayımlanan Frankeştayn isimli eserlerdir. Telif olarak sunulan Canavar Frankeştayn ve ilk iki baskısında çeviri, üçüncü baskısında ise telif olarak yayımlanan Frankeştayn isimli eserler çalışmanın araştırma nesnesini oluşturmaktadır. Yapılan araştırmada Türk okurunun Frankenstein karakteriyle tanışmasına vesile olan bu eserlerin aslında romanlaştırma yöntemiyle üretilen eserler olduğu saptanmıştır. Uyarlama Çalışmaları alanında bir uyarlama çeşidi olarak ele alınan “romanlaştırma” (“novelization”) yönteminin özellikleri ve bu işi yapan yazarların nitelikleri, akıllara “çeviri” ve “uzman çevirmen” kavramlarını getirmektedir. Bu çalışmada Hans J. Vermeer’in Skopos Kuramı temel alınarak “romanlaştırma” kavramı bir çeviri eylemi olarak tartışmaya açılacak ve bahsi geçen sinema romanları birer çeviri metin olarak ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Frankenstein, romanlaştırma, çeviri

Kaynakça

• Allison, Deborah. (2007). (Erişim Tarihi: 08.02.2020). “Film/Print: Novelisations and Capricorn One”. M/C - A Journal of Media and Culture. C. 10, S. 2. http://journal.media-culture.org.au/0705/07-allison.php.
• Erman, N. (1944). Canavar Frankeştayn. İstanbul: Işık Kütüphanesi.
• Hutcheon, Linda. (2006). A Theory of Adaptation. New York: Routledge.
• Larson, Randall. (1995). Films into Books. USA: Library of Congress Cataloging-in-Publication Data.
• Özmen, Ceyda. (2010). From Movie/Script To Novel: Translated Popular Cinema Novels in Turkey From 1944 to 1957. Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Paker, Saliha. (2014). Terceme, Te’lif ve Özgünlük Meselesi. Tercümeden Şehre I. İstanbul: Klasik Yayınları. s. 36-71.
• Queenan, Joe. (Erişim Tarihi: 08.02.2020). “Movie Novelizations”. The Guardian. http://www.guardian.co.uk/film/2009/jul/10/joe-queenan-movie-novelisation.
• Sanders, Julie. (2006). Adaptation and Appropriation. New York: Routledge.
• Scognamillo, Giovanni. (1971). Frankeştayn. İstanbul: Milliyet Kara Dizi.
• Scognamillo, Giovanni. (2012). Frankenstein’ın Laneti. İstanbul: Bilge Karınca Yayınları.
• Scognamillo, Giovanni. (Erişim Tarihi: 08.02.2020). “Giovanni Scognamillo ile Frankenstein Üzerine”. Kuzgun Dedi ki. https://kuzgundediki.wixsite.com/kuzgundediki/gio-ile-frankenstein-uzerine fbclid=IwAR0aEEVnvxGVIYXmdDtDtE939DGnaDmE5nhoqs7OFhw_hfloSuy39RRMZ6k.
• Shelley, Mary. (1818). Frankenstein or Modern Prometheus. Landon: Lackington, Hughes, Harding, Mavor & Jones.
• Toury, Gideon. (1995b). The Notion of ‘Assumed Translation - An Invitation to a New Discussion. Letterlijkheid, Woordelijheid/Literality, Verbality. (Ed. Henri Bloemen, Erik Hertog & Winibert Segers). Antwerpen/Harmelen: Fantom. s. 135-147.
• Welsh, James-Peter Lev. (2007). The Literature/Film Reader: Issues of Adaptation. USA: Scarecrow Press, Inc.
• Vermeer, Hans J. (2004). Skopos and Commission in Translation Action. The Translation Studies Reader. (Ed. Lawrence Venuti). Oxon: Routledge. s. 228-238.
• Vermeer, Hans J. (2008). Çeviride Skopos Kuramı. (Çev. Ayşe Handan Konar). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.