Examining the Relationship Between Emotional Reactivity and Leisure Barriers Among Mothers of Children Aged 0-3 Years

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 33, 475 - 492, 25.09.2025

Özlem Sinem Uslu , Şinasi Özsaydı , Banu Kabak

https://doi.org/10.31455/asya.1612896

Öz

This study examined the relationship between emotional reactivity and leisure barriers among mothers with children aged 0-3 years. The developmental processes of children in the 0-3 age range impose considerable physical and emotional burdens on mothers, which consequently affects their emotional reactivity. The aim of the study is to examine the relationship between mothers' leisure time constraints and their emotional reactivity. Data collection instruments comprised demographic questions in addition to the Leisure Barriers Scale (LBS) and the Emotional Reactivity Scale (ERS), with data collected online. A total of 438 mothers participated voluntarily in the study. In analyzing the data obtained through correlational survey methodology, normality distributions were examined using Skewness-Kurtosis values, and the Shapiro-Wilk test was conducted, confirming that the data exhibited normal distribution. One-way analysis of variance (ANOVA) was applied to examine differences between groups, followed by post-hoc analyses, and Pearson correlation analysis was performed to investigate relationships between variables. SPSS 27.0 statistical software package was utilized for data analysis. The results demonstrated that the types of support mothers receive in childcare generally do not create significant differences in leisure barriers and individual psychology, although they may be effective in addressing specific challenges such as transportation issues. The educational status variable created differences in mothers' perceptions of leisure barriers and knowledge deficiencies, while maternal status and financial conditions were found to have a significant impact on resilience. In conclusion, the challenges faced by mothers are complex and multidimensional, necessitating that support mechanisms be addressed more comprehensively and with consideration of diverse factors.

Anahtar Kelimeler

0-3 Years Child Motherhood , Leisure Barriers , Emotional Reactivity

0-3 Yaş Çocuğu Olan Annelerin Duygusal Tepkiselliklerinin Yaşadıkları Boş Zaman Engelleri ile İlişkisinin İncelenmesi

Öz

Bu araştırmada, 0-3 yaş arası çocuğa sahip annelerin duygusal tepkisellikleri ile karşılaştıkları boş zaman engelleri arasındaki ilişki incelenmiştir. 0-3 yaş aralığındaki çocukların gelişim süreçleri, annelerin üzerinde büyük bir fiziksel ve duygusal yük oluşturmakta, bu da annelerin duygusal tepkiselliklerini etkilemektedir. Araştırmanın amacı, annelerin boş zaman engelleri ile duygusal tepkisellikleri arasındaki ilişkiyi incelemektir. Veri toplama aracı olarak, demografik soruların yanı sıra Boş Zaman Engelleri Ölçeği (BEÖ) ve Duygusal Tepkisellik Ölçeği (DTÖ) kullanılmış ve veriler çevrimiçi olarak toplanmıştır. Araştırmaya 438 anne gönüllü olarak katılmıştır. İlişkisel tarama yöntemi kullanılarak elde edilen verilerin analizinde, verilerin normallik dağılımları için Skewness-Kurtosis değeri incelenmiş ve Shapiro Wilks Testi yapılarak verilerin normal dağılım gösterdiği belirlenmiştir. Gruplar arasındaki farkları incelemek için tek yönlü varyans analizi (ANOVA) uygulanarak post-hoc analizleri yapılmış ve değişkenler arasındaki ilişkileri incelemek için Pearson korelasyon analizi yapılmıştır. Verilerin analizleri için SPSS paket programı kullanılmıştır. Analizler sonucunda, annelerin çocuk bakımında aldıkları destek türlerinin genel olarak boş zaman engelleri ve birey psikolojisi üzerinde anlamlı bir fark yaratmadığını, ancak ulaşım sorunu gibi spesifik zorluklarda etkili olabileceğini göstermektedir. Eğitim durumu değişkeni, annelerin boş zaman engelleri ve bilgi eksikliği algılarında farklılık yaratırken, annelik durumu ve maddi koşulların dayanıklılık üzerinde önemli bir etkisi olduğu tespit edilmiştir. Sonuç olarak, annelerin karşılaştıkları zorlukların karmaşık ve çok boyutlu olduğu, bu nedenle destek mekanizmalarının daha kapsamlı ve çeşitli faktörleri dikkate alarak ele alınması gerektiği anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

0-3 Yaş Çocuk Anneliği , Boş Zaman Engelleri , Duygusal Tepkisellik

Kaynakça

• Akyikit, M. (2021). Yönetici ve çalışanların erken dönem uyum bozucu şemalar, duygu düzenleme güçlüğü ve psikolojik dayanıklılık düzeylerinin karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü. İstanbul.
• Alexandris, K., & Carroll, B. (1997). Demographic differences in the perception of constraints on recreational sport participation: Results from a study in Greece. Leisure Studies, 16(2), 107-125.
• Al-Mutawtah, M., Campbell, E., Kubis, H. P., & Erjavec, M. (2023). Women’s experiences of social support during pregnancy: a qualitative systematic review. BMC Pregnancy and Childbirth, 23(782). https://doi.org/10.1186/s12884-023-06089-0
• Atarbay, S. (2017). Farklı bölümlerde öğrenim gören üniversite öğrencilerinin sosyal kaygı düzeylerinin psikolojik dayanıklılıklarına etkisi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul
• Bakır, M. (1990). Rekreasyon ve turizm ilişkisinin turizm politikalarının oluşturulmasındaki önemi. Basılmamış Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Başgöl, Ş., Koç, E., & Çankaya, S. (2024). The relationship between postpartum mothers’ dyadic coping and adjustment and psychological well-being. Current Psychology, 43(20668-20676). https://doi.org/10.1007/s12144-024-05844-6
• Blair, C., Ursache, A., Mills-Koonce, R., Stifter, C., Voegtline, K., Granger, D. A., & Family Life Project Investigators. (2015). Cortisol output in toddlers is predicted by the interaction between emotional reactivity and parenting sensitivity. Developmental psychology, 51(9), 1271–1277. https://doi.org/10.1037/dev0000031
• Coşkun, G. (2021). Türk Toplumunun Boş Zaman Aktivitelerine Katılım Durumu: Motivasyon ve Engeller. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 50-64. https://doi.org/10.31592/aeusbed.691148
• Çakmak Tolan, Ö., Tümer, S. B., & Yıldırım, E. D. (2022). Algılanan Sosyal Destek ve Bilişsel Duygu Düzenleme ile Duygusal Tepkisellik Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi. Humanistic Perspective, 4(1), 82-106. https://doi.org/10.47793/hp.1055988
• Çakmak, N.Ö. (2018). Bağlanma stilleri ve duygusal tepkisellik arasındaki ilişkide psikolojik sağlamlığın aracılık rolünün incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çetin, F., Yeloğlu, O. H., Basım, N. H. (2015). Psikolojik Dayanıklılığın Açıklanmasında Beş Faktör Kişilik Özelliklerinin Rolü: Bir Kanonik İlişki Analizi. Türk Psikoloji Dergisi, 30 (75), 81-92.
• Çolak, B., Demirbağ, B. C., & Kahriman, İ. (2021). Ramona Thieme Mercer’ın Annelik Rolü Yeteneği ve Anne Olma Kuramını Anlamak: Planlanmamış Adölesan Gebelik Örneği. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 9(4), 416-426. https://doi.org/10.37989/gumussagbil.792076
• Dennis, CL., Letourneau, N. (2007). Global and relationship-specific perceptions of support and the development of postpartum depressive symptomatology. Soc Psychiat Epidemiol 42, 389–395. https://doi.org/10.1007/s00127-007-0172-5
• Doğan Laçin, B. G., & Turp, H. H. (2022). A Study on Parents’ Emotion Regulation Skills, Self-Awareness, and Cognitive Flexibility Levels. International Journal of Contemporary Educational Research, 9(4), 785-796. https://doi.org/10.33200/ijcer.1096498
• Erbay, F., & Çağdaş, A. (2007). Annelere İlişkin Bazı Değişkenlerin 5-6 Yaş Çocuklarının Yaratıcı Düşüncelerine Etkisi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 58-81.
• Ernas, Ş. (2017). Özerklik ve Psikolojik Dayanıklılık Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Few-Demo, A.L. and Allen, K.R. (2020), Gender, Feminist, and Intersectional Perspectives on Families: A Decade in Review. J. Marriage Fam, 82: 326-345. https://doi.org/10.1111/jomf.12638
• Flujas-Contreras, J. M., García-Palacios, A., & Gómez, I. (2022). Parenting Intervention for Psychological Flexibility and Emotion Regulation: Clinical Protocol and an Evidence-Based Case Study. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(9), 5014. https://doi.org/10.3390/ijerph19095014
• Gmelig Meyling, M. M., Frieling, M. E., Vervoort, J. P. M., Feijen-de Jong, E. I., Jansen, D. E. M. C. (2023). Health problems experienced by women during the first year postpartum: A systematic review. European Journal of Midwifery, 7, 1-20. https://doi.org/10.18332/ejm/173417
• Gordon-Hacker, A., Egotubov, A., Sheiner, E., Uzefovsky, F., & Gueron-Sela, N. (2024). Maternal depressive symptoms and infants’ emotional reactivity: The moderating role of mothers’ prenatal cry processing. Development and Psychopathology, 1–13 https://doi.org/10.1017/S0954579424001238
• Greene, R. R. (2002). Holocaust survivors: A study in resilience. Journal of Gerontological Social Work, 37(1), 3-18.
• Gürbüz, B. ve Karaküçük, S. (2007). Boş Zaman Engelleri Ölçeği, Gazi Üniversitesi, Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 8(12), 3-10.
• İrak, E. E., & Parlar, H. (2019). Travma yaşamış annelerin tutumlarının çocuklarının psikososyal gelişimine etkisi. Akademik Platform Eğitim ve Değişim Dergisi, 2(1), 24-37.
• İşli, F. (2023). Öğretmenlerin mesleki tükenmişlikleri ile psikolojik dayanıklılıkları arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Denizli.
• Karaküçük S, Gürbüz B. (2006). The Reliability and validity of the Turkish version of "Leisure Constraints Questionnaire". 9th International Sport Sciences Congress, Muğla/ Turkey.
• Karasar, N. (2019). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar, ilkeler, teknikler (34. Baskı). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kay, T. L., Moulson, M. C., Vigod, S. N., Schoueri-Mychasiw, N., & Singla, D. R. (2024). The Role of Social Support in Perinatal Mental Health and Psychosocial Stimulation. The Yale journal of biology and medicine, 97(1), 3–16. https://doi.org/10.59249/WMGE9032
• Kemp, K., ve Pearson, S. (1997). Leisure and Tourism. Great Britain: Longman Press.
• Khademi, K., & Kaveh, M. H. (2024). Postpartum dönemde psikososyal durumlarla başa çıkma kaynağı olarak sosyal destek: sistematik bir inceleme ve mantık çerçevesi. BMC Psikoloji, 12(301). https://doi.org/10.1186/s40359-024-01814-6
• Navaro, L. (2013). Gerçekten Beni Duyuyor Musun? Remzi Kitabevi: İstanbul.
• Nock, M. K., Wedig, M. M., Holmberg, E. B., & Hooley, J. M. (2008). The emotion reactivity scale: development, evaluation, and relation to self-injurious thoughts and behaviors. Behavior therapy, 39(2), 107–116. https://doi.org/10.1016/j.beth.2007.05.005
• Nomaguchi, K., & Milkie, M. A. (2020). Parenthood and Well-Being: A Decade in Review. Journal of marriage and the family, 82(1), 198–223. https://doi.org/10.1111/jomf.12646.
• Ok, M. (2019). Üniversite idari personelinin boş zamanlarını değerlendirme engellerinin çeşitli değişkenlere incelenmesi (Batman Üniversitesi örneği). Yüksek Lisans Tezi, Batman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Batman.
• Öztürk, H. (2013). Sanayi Çalışanlarının Rekreatif Aktivitelere Katılımlarının Örgütsel Bağlılık ve Tükenmişlik Düzeylerine Etkisi (Gaziantep Uygulaması). Doktora Tezi, Ankara.
• Polatcı, S., & Tınaz, Z. D. (2021). Kişilik Özelliklerinin Psikolojik Dayanıklılık Üzerindeki Etkisi. OPUS International Journal of Society Researches, 17(36), 2890-2917. https://doi.org/10.26466/opus.827411
• Rutter, MJ, Bishop, D., Pine, DS, Scott, S., Stevenson, JS, Taylor, EA ve Thapar, A. (2011). Rutter'ın çocuk ve ergen psikiyatrisi. John Wiley & Sons., p;9-10
• Seçer, İ., Halmatov, S., ve Gençdoğan, B. (2013). Duygusal Tepkisellik Ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: Güvenirlik ve geçerlilik çalışması. Sakarya University Journal of Education, 3(1), 77-89.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using Multivariate Statistics (6th ed.). Boston, MA: Pearson.
• Tomas, C. (2022). Social class, parenting, and child development: A multidimensional approach, Research in Social Stratification and Mobility, 77, 100648, ISSN 0276-5624. https://doi.org/10.1016/j.rssm.2021.100648.
• Turan, E. B., Gülşen, D. B. A., & Bilaloğlu, M. (2019). Kadın Çalışanların Yaşam Doyumu ile Boş Zaman Engelleri Arasındaki İlişki: Akdeniz Üniversitesi Örneği. Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 4(1), 104-114. https://doi.org/10.31680/gaunjss.479340
• Uriko, K. (2021). Still at the Beginning of Our Study of Motherhood and the Mother–Child Bond?. Hu Arenas 4, 324–329. https://doi.org/10.1007/s42087-021-00223-0
• Yu, X., & Zhang, J. (2007). Factor analysis and psychometric evaluation of the Connor-Davidson Resilience Scale (CD-RISC) with Chinese people. Social Behavior and Personality: an international journal, 35(1), 19-30.
• Zeybekoğlu Akbaş, Ö., & Dursun, C. (2022). Toplumsal Değişme Sürecinde Annelik Serüveni: Genç Annelikten Geç Anneliğe Geçiş. Akademik Hassasiyetler, 9(20), 107-128.
• Zhou, Q., & Chung, S. (2022). Parenting From a Cultural and Global Perspective: A Review of Theoretical Models and Parenting Research in Diverse Cultural Contexts. In A. S. Morris & J. Mendez Smith (Eds.), The Cambridge Handbook of Parenting: Interdisciplinary Research and Application (pp. 144–162). chapter, Cambridge: Cambridge University Press.