Galata ve Pera Bölgesinde Otel İşletmeleri (1840-1895)

Yıl 2023, Cilt: 34 Sayı: 2, 69 - 82, 13.12.2023

Ebru İçigen Gökhan Yılmaz

https://doi.org/10.17123/atad.1325883

Öz

Endüstri Devrimi ile yaşanan değişimler, siyasi ilişkiler, reform hareketleri gibi gelişmeler klasik konaklama anlayışının (han ve kervansaray) yerini çağdaş otel işletmelerine bırakmasına yol açmıştır. Osmanlı Devleti’nde modern anlamda açılan ilk otel işletmesinin Pera Palas olduğu birçok araştırmacı tarafından dile getirilmiştir. Her ne kadar bu sav yaygın olarak kabul edilse de Pera Palas’ın açılmasından önce bazı otellerin var olduğu bilinen bir gerçektir. Bu noktadan hareketle çalışmada, Osmanlı Devleti’nde 1840-1895 yılları arasında otelciliğin tarihsel gelişimini ortaya koymak ve o dönem otelleri ile ilgili bir yazın oluşturmak amaçlanmaktadır. Bu bağlamda Haziran 2018 ile Mayıs 2021 tarihleri arasında Pera ve Galata bölgelerinde açılmış olan otel işletmeleri nitel araştırma yaklaşımı çerçevesinde incelenmiştir. Veri toplama tekniği olarak doküman incelemesi, veri analiz yöntemi olarak da betimsel analizden yararlanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre modern otelciliğin 1840 yılında açılan Hotel des Quatre Nations’a dayandığı ve Pera Palas Oteli’nin açıldığı tarihe kadar 29 otelin faaliyet gösterdiği sonucuna varılmıştır. Söz konusu oteller işletmecilik, konum, mülkiyet durumu, sunduğu hizmetler, mimari yapı, bölümleri, büyüklükleri, çalışma süreleri ve çalışanların nitelikleri gibi özellik ler doğrultusunda (i) oda hizmeti veren, (ii) oda ve yiyecek-içecek hizmeti sunan ve (iii) oda ve yiyecek-içecek hizmetinin dışında farklı hizmetler sunan oteller şeklinde üç kategoriye ayrılmıştır. Aynı zamanda bu kıstaslar çerçevesinde her bir otele ilişkin bilgi verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Galata, Osmanlı Dönemi otelleri, 19. Yüzyıl otelleri, Pera

Destekleyen Kurum

Akdeniz Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi

Proje Numarası

SBA-2017-1901

Teşekkür

Bu çalışma Akdeniz Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimince desteklenen SBA-2017-1901 numaralı projeden üretilmiştir, desteklerinden dolayı teşekkür ederiz.

Hotel Establishments in Galata and Pera Region (1840-1895)

Öz

Developments such as the changes experienced with the Industrial Revolution, political relations, and reform movements have led to the replacement of the classical accommodation concept (inns and caravanserais) with modern hotel businesses. It is accepted by many researchers that Pera Palas was the first hotel establishment opened in the Ottoman Empire in the modern sense. Although this assertion is widely accepted, it
is a known fact that hotels existed before the opening of Pera Palas. From this point of view, the study aims to reveal the historical development of modern hotel management in the Ottoman period (1840-1895) and to create literature on the hotels of that period. In this context, hotel establishments opened in the Pera and Galata regions between June 2018 and May 2021 were examined within the framework of a qualitative research approach. Document analysis was used as the data collection technique and descriptive analysis was used as the data analysis method. According to the findings, it was concluded that modern hotel management dates back to the Hotel des Quatre Nations opened in 1840, and 29 hotels operated until the opening of Pera Palas Hotel. Hotels were categorized into three categories (i) hotels providing room service, (ii) hotels
providing room and food and beverage service, and (iii) hotels providing different services other than room and food and beverage service in line with the characteristics such as management, location, ownership status, services offered, architectural structure, departments, size, working hours and qualifications of employees. Information about each hotel is also given within the framework of these criteria.

Anahtar Kelimeler

Ottoman Period hotels, 19th Century hotels, Galata, Pera

Proje Numarası

SBA-2017-1901

Kaynakça

• Akın, N. (2002). 19. Yüzyılın İkinci Yarısında Galata ve Pera. İstanbul: Literatür Yayınları.
• Akıncı, T. (2018). Beyoğlu: Yapılar, Mekânlar, İnsanlar (1831-1923). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Arslan, A. ve Polat, H.A. (2015). The Ottoman Empire’s FirstAttempt to Establish Hotels in İstanbul, Tourism Management, 51: 103-111.
• Arslan, A. ve Polat, H.A. (2016). Guidance Services and Legal Regulations Aimed at Interpreters and Guides in the 19th Century Ottoman Empire, Tourism Management Perspectives, 19: 40-47.
• Batur, A. (1985). Batılılaşma Döneminde Osmanlı Mimarlığı. İçinde M. Belge (Editör), Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi IV (s. 1067). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bayraktar-Tellan, E. (2016). Pera Inns: The Emergence of Hosting as a Business in Istanbul in the First Half of the Nineteenth Century, Journal of Tourism History, 8 (2):127-146.
• Büyükünal, F. (2006). Bir Zaman Tüneli: Beyoğlu. İstanbul: Doğan Kitap.
• Creswell, J. W. (2015). A Concise Introduction to Mixed Methods Research. Londra: Sage.
• Çelebi-Yakartepe, E. ve Binan, C. (2011). İstanbul’un Modernleşme Dönemi Otelleri (1840-1914), Megaron, 6 (2):79-94.
• Çetin, E. (2018). 19. Yüzyılın İkinci Yarısında Osmanlı Devleti’nde Otel ve Misafirhanelere Dair Düzenlemeler, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 29 (1): 1-14.
• Deleon, J. (2002). Bir Beyoğlu Gezisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Demir, M. ve Hanilçe, M. (2023). Şark Ekspresi’nin Paris’ten İstanbul’a İlk Seferi (4-17 Ekim 1883), Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 34 (1): 34-46.
• Dökmeci, V. ve Çıracı, H. (1990). Tarihsel Gelişim Sürecinde Beyoğlu. İstanbul: Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu.
• Duhani, S. N. (1990). Beyoğlu’nun Adı Pera İken. İstanbul: Çelik Gülersoy Vakfı.
• Durudoğan, S. (1998). XIX. Yüzyılda Pera/Beyoğlu’nun Ekonomik Kültürel ve Politik Yapısının Mimariye Etkileri. (Basılmamış Doktora Tezi). İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Mimarlık Ana Bilim Dalı.
• Goeldner, C. ve Ritchie, B. (2000). Tourism: Principles, Practices, Philosophies. New York: Wiley.
• Graneheim, U. H. ve Lundman, B. (2004). Qualitative Content Analysis in Nursing Research: Concepts, Procedures and Measures to Achieve Trustworthiness, Nurse Education Today, 24 (2): 105–112.
• Gray, W. ve Liquari, S. (1980). Hotel and Motel Management and Operations. New Jersey: Prentice-Hall.
• Gülersoy, Ç. (1985). Hotel d’Angleterre. İstanbul: Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu.
• Gülersoy, Ç. (1993). Tepebaşı Bir Meydan Savaşı. İstanbul: Kültür Yayınları.
• Gülersoy, Ç. (1994). Londra Oteli. Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi IV (s. 226). İstanbul: Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı Yayınları.
• Gülersoy, Ç. (1999). Beyoğlu’nun Yitip Gitmiş 3 Oteli. İstanbul: Çelik Gülersoy Vakfı.
• Gülersoy, Ç. (2003). Beyoğlu’nda Gezerken. İstanbul: Çelik Gülersoy Vakfı.
• Hsieh, H. ve Shannon, S. E. (2005). Three Approaches to Qualitative Content Analysis, Qualitative Health Research, 15(9): 1277–1288.
• İnal, O. (2006). Pera’dan Beyoğlu’na. İstanbul: E Yayınları.
• Kaptan Arkan, Ö. (1989). Beyoğlu - Kısa Geçmişi, Argosu. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kayın, E. (2000). İzmir Oteller Tarihi. İzmir: İBB Kültür Yayını.
• Keha, M. (2019). Osmanlı İmparatorluğu’ndan Cumhuriyet Türkiye’sine Otel, Han ve Pansiyonlar için Alınan İnzibati Tedbirler, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, 65:347-362.
• Keiser, J. R. (1979). Principles and Practice of Management in the Hospitality Industry. Boston: CBI Publishing.
• Kozak, M. (2014). Bilimsel Araştırma. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Kozak, N., Akoğlan Kozak, M. ve Kozak, M. (2014). Genel Turizm. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Köksal, O. (2003). Sultan Aziz’in Avrupa Seyahati Dönüşü Münasebetiyle Yapılan Kutlamalar ve Bir Manzum Tarihçe, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (1): 117- 136.
• Medlik, S. (1972). Profile of Hotel and Catering Industry. Londra: Heinemann.
• Merriam, S. B. (2009). Qualitative Research. A Guide To Design and Implementation. San Francisco: John Wiley-Sons.
• Mengü, C., Gedik, S. ve Muğan-Ertuğral, S. (2019). The Central Goverment Efforts to Promote Tourism in the Ottoman Empire, Journal of Ottoman Legacy Studies, 6 (14):115-127.
• Patton, M. Q. (1987). How to Use Qualitative Methods in Evaluation. California: Sage Publications.
• Özdemir, M. (1992). Turizmin Türkiye’nin Sosyo-Ekonomik Yapısına Etkileri. Ankara: KÖK-SAV.
• Öztürk, K. (2010). Pera Palas. İstanbul: İBB Yayınları.
• Scognamillo, G. (2008). Scognamillo’nun Beyoğlu Kronolojisi. İstanbul: Kültür ve Sanat Vakfı.
• Sezer, H. (2003). Osmanlı İmparatorluğu’nda Seyahat İzinleri (18-19.Yüzyıl), Tarih Araştırmaları Dergisi, XXII (33):105-124.
• Şener, B. (2001). Modern Otel İşletmelerinde Yönetim ve Organizasyon. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Turan, Ç., Özdemir Güzel, S. ve Baş, M. (2016). Beyoğlu’nun Yitirilen Değeri Üzerine Kurum Tarihi Çalışması: Tokatlıyan Oteli, ASOS Journal, IV (34): 400-418.
• Ünal, F. (2018). Vladimir Petroviç Davidov’un Seyahat Notlarına Göre 1835’de İstanbul, ODÜ Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, VIII (3): 537-556.
• Üsdiken, B. (1992). Beyoğlu’nun Eski ve Ünlü Otelleri V, Tarih ve Toplum Dergisi, XVII (99): 30-32.
• Üsdiken, B. (1999). Pera’dan Beyoğlu’na 1840-1955. İstanbul:Akbank Kültür ve Sanat.
• Yaşayanlar, İ. (2013). Osmanlı Dönemi Bursa Otelleri. Bursa: Nilüfer Belediyesi.
• Yılmaz, A., Yetgin, D. ve Kozak, N. (2018). A Hotel in Anatolia in the Last Period of the Ottoman Empire: Hotel Tadia (1892-1922), Tourism Management Perspectives, 26: 118-125.
• Yin, R. K. (1994). Case Study Research: Design And Methods. Thousand Oaks: Sage.
• Walsh, D. (2012). Doing Ethnograph. İçinde C. Seale (Editör), Researching Society and Culture (ss. 245–262). Londra:Sage.
• Zat, V. (2005). Eski İstanbul Otelleri. İstanbul: Bilge Karınca.