İç Turizmdeki Pandemi Etkisinin Kümelenme Analizi Kullanılarak İncelenmesi: Türkiye Örneği

Yıl 2024, Cilt: 35 Sayı: 1, 60 - 73, 09.07.2024

Serhat Zaman , Hatice Erdoğan , İbrahim Eşim

https://doi.org/10.17123/atad.1427640

Öz

Bu çalışmada, belediye ve bakanlık belgeli tesislere gelen yerli turistlere ilişkin istatistikler, mekânsal istatistik yöntemlerine göre incelenmiştir. 2018, 2020 ve 2022 yılları esas alınarak pandemi sürecinin iç turizmdeki etkisi ortaya konulmuştur. Verilerin mekânsal dağılımını belirleyebilmek için küresel ve yerel olarak Moran’s I yöntemleri kullanılarak mekânsal otokorelasyon analizi yapılmıştır. İlçe ölçeğinde gerçekleştirilen analiz sonucunda, pandeminin tercih edilen turizm mekânlarında, yerli turistler özelinde belirgin bir değişime sebep olmadığı ortaya konulmuştur. Salgın dönemi ve salgın sonrasındaki dönemde sıklıkla ifade edilen radikal değişiklik söylemleri en azından bu süreler içerisinde istatistiksel olarak gerçekleşmemiştir. Ancak değişim uzun bir zaman dilimine ihtiyaç duymaktadır. Yaşanan krizler sektörü etkilediği gibi turistlerin tercihlerini de etkilemektedir. Risk ve krizleri azaltmak, planlamaların yapılması, sürdürülebilir turizm gelişiminin sağlanması, ekonomik, sosyal ve çevresel sonuçları izlemek için turist tutum ve davranışlarını takip etmek önem arz etmektedir. Bundan dolayı çalışmada coğrafi kümelenme eğilimi değerlendirilmiştir. Sonuçlar, Türkiye’de iç turizmin giderek daha fazla fark edilir hale gelen coğrafi kümelenme eğiliminde olduğunu ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Beşeri coğrafya, Turizm coğrafyası, İç turizm, Mekânsal istatistik, COVID-19

Examining the Impact of the Pandemic on Domestic Tourism Using Cluster Analysis: Türkiye Example

Öz

In this research, domestic tourist statistics coming to municipality and ministry certified facilities were examined according to spatial statistics methods. The impact of the pandemic process on domestic tourism has been revealed based on the years 2018, 2020 and 2022. Spatial autocorrelation analysis was performed using Moran’s I methods to determine the spatial distribution of the data. As a result of the analysis carried out on a district scale, it was revealed that the pandemic did not cause a significant change in the destinations preferred by domestic tourists. The rhetoric of radical change, which is frequently expressed during the pandemic period and the post-pandemic period, has not statistically come true. However, change requires a long period of time. The crises affect the sector as well as the preferences of tourists. It is important to follow tourist attitudes and behaviors in order to reduce risks and crises, ensure sustainable tourism development, and monitor economic, social and environmental results. Therefore, geographical clustering tendency was evaluated in the research. Research results reveal that domestic tourism in Turkey has a tendency towards geographical clustering, which is becoming increasingly noticeable.

Anahtar Kelimeler

Human geography, Tourism geography, Domestic tourism, Spatial statistical, COVID-19

Kaynakça

• Adam, I., Agyeiwaah, E. ve Dayour, F. (2023). Decoding Domestic Tourism Customers’ Emotional Responses to Covid-19: A Segmentation Approach, Journal of China Tourism Research, 19 (1): 50-73.
• Adamiak, C. ve Szyda, B. (2021). Combining Conventional Statistics and Big Data to Map Global Tourism Destinations Before COVID-19, Journal of Travel Research, 61(8): 1848-1871.
• Aktürk, M. (2018). Türkiye`deki Konaklama İstatistiklerinin İllere Göre Mekânsal Analizi (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi.
• Agaeva, N., Shchetilina, I. ve Kovaleva, E. (2021). Tourism in the Russian Federation: The impact of Covid-19 on the current state and prospects of development in the coronavirus pandemic, XVII International Scientific and Practical Conference on Sustainable Development of Regions, 128: 1-8.
• Alaeddinoğlu, F. ve Rol, S. (2020). Covid-19 Pandemisi ve Turizm Üzerindeki Etkileri, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Salgın Hastalıklar Özel Sayısı: 233-258.
• Anselin, L. (1995). Local Indicators of Spatial Association— LISA, Geographical Analysis, 27(2): 93-115.
• Arbulú, I., Razumova, M., Rey-Maquieira, J. ve Sastre, F. (2021). Can Domestic Tourism Relieve the COVID-19 Tourist Industry Crisis? The Case of Spain, Journal of Destination Marketing & Management, 20 (1): 1-12.
• Archer, B. (1978). Domestic Tourism as a Development Factor, Annals of Tourism Research, 5 (1): 126-141.
• Atalay, M. (2019). Kümeleme Analizi ile Türkiye’deki İllerin Turizm Verileri Açısından İncelenmesi, Ekonomi Maliye İşletme Dergisi, 2 (2): 103-115.
• Athanasopoulos, G. ve Hyndman, R. J. (2008). Modelling and Forecasting Australian Domestic Tourism, Tourism Management, 29 (1): 19-31.
• Ayaz, N. (2016). Ekonomik Krizlerin Turizm Sektörüne Olan Etkileri Üzerine Bir İnceleme, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15 (59): 1360-1371.
• Bayazıt, S. (2018). İklim Değişikliği ve Turizm İlişkisinin Türkiye İç Turizmi Açısından İncelenmesi, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 29 (2): 221-231.
• Benjamin, S., Dillette, A. ve Alderman, D. H. (2020). “We can’t Return to Normal”: Committing to Tourism Equity in the Post-Pandemic Age, Tourism Geographies, 22 (3): 476-483.
• Besag, J. ve Newell, J. (1991). The Detection of Clusters in Rare Diseases, Journal of the Royal Statistical Society: Series A (Statistics in Society), 154 (1): 143-155.
• Blake, A. (2009). The Dynamics of Tourism’s Economic Impact, Tourism Economics, 15 (3): 615-628.
• Canavan, B. (2013). The Extent and Role of Domestic Tourism in a Small Island: The Case of the Isle of Man, Journal of Travel Research, 52 (3): 340-352.
• Chancellor, C. C. ve Cole, S. C. (2008). Using Geographic Information System to Visualize Travel Patterns and Market Research Data, Journal of Travel & Tourism Marketing, 25 (3-4): 341-354.
• Çiçek, R. ve Avderen, S. (2013). Sağlık Turizmi Açısından İç Anadolu Bölgesi’ndeki Kaplıca ve Termal Tesislerin Mevcut Yapısının ve Potansiyelinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, (2): 25-35.
• Decrop, A. ve Zidda, P. (2008). Tatil Kararı Verme Tarzına Dayalı Bir Tipoloji, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 19 (1): 84-92.
• Demirgil, H., Ünlü, H., Sezgin, A., Sungur, O. ve Dulupçu, M. (2016). Alanya Turizm Sektöründe Kümelenme ve Ağyapı Analizi, Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 8 (1): 25-41.
• Doğanay, H. ve Zaman, S. (2022). Türkiye Turizm Coğrafyası (Güncellenmiş 8. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Ekber, Ş. ve Mirzəyeva, G. (2017). Azerbaycan’da İç Turizmin Yerel Turistler Tarafından Değerlendirilmesi, Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi, 2 (1): 1-14.
• Er, F. (2006). 2004 Yılında Türkiye’ye Gelen Yabancıların Taşıt Araçlarına Göre Dağılımının İstatistiksel Analizi, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 17 (2): 184-188.
• Falk, M., Hagsten, E. ve Lin, X. (2023). Uneven Domestic Tourism Demand in Times of Pandemic, Tourism Economics, 29 (3): 596-611.
• Fischer, M. M. ve Getis, A. (2009). Handbook of Applied Spatial Analysis: Software Tools, Methods and Applications. Springer Science & Business Media.
• Fotiadis, A., Polyzos, S. ve Huan, T.C (2021). The Good, the Bad and the Ugly on COVID-19 Tourism Recovery, Annals of Tourism Research, 87: 1-14.
• Ghimire, K. B. (2013). The Growth of National and Regional Tourism in Developing Countries: An Overview. İçinde M. Thanegi (Ed.), The Native Tourist: Mass Tourism within Developing Countries (1-29). Londra: Routledge.
• Gladstone, D. L. (2005). From Pilgrimage to Package Tour: Travel and Tourism in the Third World (1. Baskı). Londra: Routledge.
• Gökdeniz, A., Dinç, Y., Aşık, N. A., Münger, L. ve Taşkır, H. (2009). Türkiye’de İç Turizm Kavramı ve İç Turizmde Önemli Bir Destinasyon Olan Ayvalık’ta Müşteri Arz ve Talebine Yönelik Ampirik Bir Araştırma Işığında Geliştirme Stratejileri, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12 (22): 216-231.
• Grekousis, G. (2020). Spatial Analysis Methods and Practice: Describe – Explore – Explain through GIS. ABD: Cambridge University Press.
• Haddad, E. A., Porsse, A. A. ve Rabahy, W. (2013). Domestic Tourism and Regional Inequality in Brazil, Tourism Economics, 19 (1): 173-186.
• Haining, R. P. (2003). Spatial Data Analysis: Theory and Practice. Büyük Britanya: Cambridge University Press.
• Hajilo, M., Pennington-Gray, L., Tahmasbi, S. ve Gheshlagh, S. I. (2024). Understanding Spatial Tourism Destination Recovery in Iran Based on a Destination Attribute Recovery Index for COVID-19, Journal of Contingencies and Crisis Management, 32 (1): 1-16.
• Hudman, L. E. (1989). Changing Travel Patterns of Residents of the USA Travelling Overseas, Tourism Management, 10 (3): 261-265.
• İçellioğlu, C. Ş. (2014). Kent Turizmi ve Marka Kentler: Turizm Potansiyeli Açısından İstanbul’un SWOT Analizi, Sosyal Bilimler Dergisi, 1: 37-55.
• Jeon, C.-Y. ve Yang, H.-W. (2021). The Structural Changes of a Local Tourism Network: Comparison of Before and After COVID-19, Current Issues in Tourism, 24 (23): 3324-3338.
• Kang, S., Kim, J. ve Nicholls, S. (2014). National Tourism Policy and Spatial Patterns of Domestic Tourism in South Korea, Journal of Travel Research, 53 (6): 791-804.
• Kapan, K. ve Timor, A. N. (2018). Turizm Gelişme Modellemeleri Açısından Antalya Şehri, Türk Coğrafya Dergisi, 71: 53-61.
• Karaman, S. ve Dinç, O. (2022). İç Turizm ve Datça Yöresinde Bir Uygulama, Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 14 (2): 146-176.
• Kervankıran, İ. ve Aktürk, M. (2017). Türkiye’deki Konaklama İstatistiklerinin İllere Göre Mekânsal Analizi, Marmara Coğrafya Dergisi, 36: 83-96.
• Kervankıran, İ. ve Çuhadar, M. (2016). Türkiye’de Yabancı Turist Dağılımının Mekânsal Kümelenme Analizi, Journal of Recreation and Tourism Research, 3 (3): 53-64.
• Kervankıran, İ. ve Çuhadar, M. (2017). Türkiye’de İç Turizmin Gelişimi ve Mekânsal İstatistik Yöntemlerle Analizi, Turizm Akademik Dergisi, 4 (2): 1-18.
• Kervankıran, İ., Temurcin, K. ve Yakar, M. (2016). The Development of Museology in Turkey, a Spatial Analysis of Museums and their Contribution to Tourism in Turkey, Almatourism - Journal of Tourism, Culture and Territorial Development, 7 (13): 1-22.
• KTB. (2023). Turizm İstatistikleri -2022. Kültür ve Turizm Bakanlığı, https://yigm.ktb.gov.tr/, Erişim tarihi: 11.10.2023
• Li, X., Meng, F. ve Uysal, M. (2008). Spatial Pattern of Tourist Flows Among the Asia-Pacific Countries: An Examination over a Decade, Asia Pacific Journal of Tourism Research, 13 (3): 229-243.
• Lin, V. S., Qin, Y., Li, G. ve Jiang, F. (2022). Multiple Effects of “Distance” on Domestic Tourism Demand: A Comparison Before and After the Emergence of COVID-19, Annals of Tourism Research, 95: 1-13.
• Ma, X., Yang, Z. ve Zheng, J. (2022). Analysis of Spatial Patterns and Driving Factors of Provincial Tourism Demand in China, Scientific Reports, 12 (1): 1-15.
• Mazimhaka, J. (2007). Diversifying Rwanda’s Tourism industry: A Role for Domestic Tourism, Development Southern Africa, 24 (3): 491-504. Cilt 35 = Sayı 1 = Güz 2024 = 13
• Moya Calderón, M., Chavarría Esquivel, K., Arrieta García, M. M. ve Lozano, C. B. (2022). Tourist Behaviour and Dynamics of Domestic Tourism in Times of COVID-19, Current Issues in Tourism, 25 (14): 2207-2211.
• Özdemir, P. (2016). Türkiye’de İç Turizm, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14 (2): 159-168
• Özgüç, N. (2015). Turizm Coğrafyası Özellikler ve Bölgeler (8. Baskı). İstanbul: Çantay Kitabevi.
• Pearce, D. G. (1979). Towards a Geography of Tourism, Annals of Tourism Research, 6 (3): 245-272.
• Perdue, R. R. ve Gustke, L. D. (1985). Spatial Patterns of Leisure Travel by Trip Purpose, Annals of Tourism Research, 12 (2): 167-180.
• Ramadani, M. (2022). The Effect of Regional Economic Activities on Domestic Tourism during the Covid-19 Pandemic in Indonesia, Journal of International Conference Proceedings, 5 (5): 61-69.
• Stillwell, J. ve Clarke, G. (2003). Applied GIS and Spatial Analysis. Büyük Britanya: John Wiley & Sons.
• UNWTO. (2010). International Recommendations for Tourism Statistics 2008. World Tourism Organization, https://unstats.un.org/, Erişim tarihi: 30.01.2024
• UNWTO. (2020a). International Tourist Numbers Could Fall 60-80yüzde in 2020, UNWTO Reports. World Tourism Organization, https://www.unwto.org/, Erişim tarihi: 30.01.2024
• UNWTO. (2020b). Understanding Domestic Tourism and Seizing its Opportunities. World Tourism Organization, https://www.e-unwto.org/, Erişim tarihi: 30.01.2024
• Wang, T., Wang, L. ve Ning, Z.-Z. (2020). Spatial Pattern of Tourist Attractions and its Influencing factors in China, Journal of Spatial Science, 65 (2): 327-344.
• Williams, S. (2009). Tourism Geography: A New Synthesis (2. Baskı). Londra: Routledge Contemporary Human Geography Series.
• Wu, D. C., Cao, C., Liu, W. ve Chen, J. L. (2022). Impact of Domestic Tourism on Economy under COVID-19: The Perspective of Tourism Satellite Accounts, Annals of Tourism Research Empirical Insights, 3 (2): 1-10.
• Yamada, I. ve Thill, J.-C. (2007). Local Indicators of NetworkConstrained Clusters in Spatial Point Patterns, Geographical Analysis, 39 (3): 268-292.
• Yang, Y. ve Wong, K. K. F. (2013). Spatial Distribution of Tourist Flows to China’s Cities, Tourism Geographies, 15 (2): 338-363.
• Yeşiltaş, M. (2009). Karadeniz Bölgesindeki Turizm Olanaklarının SWOT Analizi ile Değerlendirilmesi, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3: 250-269.
• Yüncü, D. K., Kantar, Y. M., Aktaş, S. G. ve Sezerel, H. (2017). Turist Çekicilikleri ve Turist Akışı Arasındaki İlişkilerin Mekânsal Bağımlılığa Dayalı Olarak İncelenmesi, Social Sciences, 12 (4): 232-247.
• Zaman, S. ve Erdoğan, H. (2022). Salgının Turizme Etkilerine Coğrafi Bir Bakış. İçinde; Ş. Yiğit, Ö. Narinç, U. Özgür ve V. Alaeddinoğlu (Editörler), Toplumsal Araştırmalar Kitabı II (1. Baskı). Ankara: Atatürk Üniversitesi Yayınevi.
• Zhang, S., Zhong, L., Ju, H. ve Wang, Y. (2019). Land Border Tourism Resources in China: Spatial Patterns and Tourism Management, Sustainability, 11 (1): 1-20.
• Zhong, L. ve Dong, Y. (2023). Changes in the Size of Domestic Tourists in Mainland China Under the Impact of COVID-19, International Journal of Tourism Cities, 1: 1-19.
• Zoğal, V. ve Emekli, G. (2024). Muğla’da Airbnb İlanlarının Coğrafi Boyutları ve Mekânsal Özellikleri, Coğrafi Bilimler Dergisi, 22 (1): 44-70.