BEYTÜŞŞEBAP İLÇESİNİN CUMHURİYET DÖNEMİNDEKİ (1927-2017) NÜFUS GELİŞİMİ VE GÜNÜMÜZDE İLÇE NÜFUSUNUN BAZI NİTELİKLERİ

Yıl 2019, , 153 - 170, 29.06.2019

Murat Yılmaz

https://doi.org/10.17295/ataunidcd.474680

Öz

Doğu
Anadolu Bölgesi’ndeki Şırnak iline bağlı bir ilçe olan Beytüşşebap’ın günümüzdeki
nüfusu 16427’dir. Bu çalışmanın amacı Beytüşşebap ilçesinde nüfusun Cumhuriyet
dönemindeki gelişimini ve günümüzde ilçe nüfusunun demografik yapısı ile eğitim
durumunu incelemektir. Çalışma betimsel bir araştırma olup TÜİK’in verileri en
önemli veri kaynaklarını oluşturmaktadır.

Beytüşşebap
ilçesinde 1927’de 12883 olan nüfus, 1940’a kadar artarak 16134’e çıkmıştır.
İlçe nüfusu 1940’tan sonra azalmaya başlamış, 1945’te 12864’e; 1955’te ise
11539’a inmiştir. 1955’ten sonra ilçe nüfusu tekrar artmaya başlamıştır.
1960’ta 12279 olan ilçe nüfusu, 1990’da 22409’a çıkmıştır. Son 27 yılda
Beytüşşebap ilçesinin nüfusu azalma sürecine girmiştir. Nitekim 1990’da 22409
olan ilçe nüfusu 2017 yılında 16427’ye inmiştir. Beytüşşebap ilçesinde nüfusun
son yıllarda giderek azalmasın temel nedeni dışarıya yönelik göçlerdir.
İlçedeki kırsal nüfusun gelişim grafiği toplam nüfusun grafiğiyle paralellik
gösterirken Beytüşşebap kasabasının nüfus gelişimi bazı dönemler diğer
ikisinden farklı olmuştur.

Beytüşşebap
ilçesinin demografik yapısına bakıldığında ilçe nüfusunda çalışma
çağındakilerin çok büyük bir paya sahip olduğu, çocuk nüfusun payının nispeten
az olduğu görülmektedir. Çalışma çağındakilerin oranı % 68 civarında iken çocuk
ve yaşlı nüfusun oranları sırasıyla % 27 ve % 5 civarındadır. Bu durumun nedeni
aslında ilçede asker sayısının oldukça fazla olmasıdır. İlçe nüfusunda 20-24 ve
25-29 yaş gruplarında erkek sayısının kadın sayısına eşit olduğu
varsayıldığında bu oranlar değişmekte ve 15+64 yaş grubunun oranı % 63’e
inmektedir.

Beytüşşebap
ilçesinde toplam bağımlılık oranının % 47 civarındayken genç bağımlılık oranı %
40, yaşlı bağımlılık oranı ise % 7 civarındadır. İlçede 15-64 yaş grubunda
olanların nispeten fazla olması nedeniyle toplam bağımlılık ve genç bağımlılık
oranları düşük çıkmaktadır.

Okuma-yazma
oranının % 93 civarında olduğu ilçede, bu değer erkeklerde % 96, kadınlarda ise
% 83’tür. Okuma-yazma bilen nüfusun öğrenim durumu incelendiğinde kadınlarda
okur-yazar ve ilkokul mezunu oranı % 53,6; erkeklerde ise % 34,6’dır. Ortaokul
ve daha üst öğretim kurumlarından mezun olanların oranı ise kadınlarda nispeten
az olup % 46,4; erkeklerde ise daha yüksek olup % 65,4’tür. Son 40 yılda
bölgede yaşanan terör eylemleri ilçedeki eğitim faaliyetlerini olumsuz
etkilemiştir.

Anahtar Kelimeler

Beytüşşebap, nüfus gelişimi, demografik yapı, bağımlılık oranı

Kaynakça

• COŞKUN O. 2013, Doğu Anadolu’da Kentleşme ve Kentsel Gelişim, Doğu Coğrafya Dergisi, Sayı:30 sayfa:229-256.
• DOĞANAY H. 2014, Türkiye Beşeri Coğrafyası, Ankara: Pegem-Akademi Yayıncılık.
• GÜNEŞ H. 2015, Beytüşşebap Tarihi Üzerine Notlar, Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, VI(12), 103-114.
• GÜLENÇ A. 2014, Resmi Belgelere Göre Beytüşşebap ve Çevresi, Uluslararası Beytüşşebap ve Molla Hüseyin Batevî Sempozyumu-Tam Metin Bildiri Kitabı, 20-21 Eylül 2014, Şırnak.
• GÜVERCİN, D. 2018, Terörizmin Eğitimde Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliğine Etkilerini İncelemeye Yönelik Uygulamalı Çalışma: Türkiye Örneği, Journal of Yaşar University, 13(51), 281-292.
• KARATAŞOĞLU S. & AKPINAR M. 2011, Geçici Köy Koruculuğu Sistemi Üzerine Bir Saha Çalışması: Beytüşşebap Örneği, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(38), ss.367-396.
• TÜİK, (……) 1927 Genel Nüfus Sayımı Sonuçları, Ankara.
• TÜİK, 1937a, 1935 Genel Nüfus Sayımı, Kati ve Mufassal Neticeler, Ankara.
• TÜİK, 1937b, 1935 Genel Nüfus Sayımı Siirt Vilayeti, Yayın No:55, Mehmet İhsan Basımevi, Ankara.
• TÜİK, 1944, 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı, Vilayetler, Kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibariyle Nüfus ve Yüzey Ölçü, Yayın no:158, Ankara.
• TÜİK, 1961, 22 Ekim 1950 Genel Nüfus Sayımı Türkiye Nüfusu, Yayın No.410, Ankara. TÜİK, 1963, 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı, İl, İlçe, Bucak ve Köyler İtibariyle Yayın No. 444, Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası, Ankara.
• TÜİK, 1964, 1955 Genel Nüfus Sayımı, Türkiye Nüfusu, Yayın No: 399. Ankara.
• TÜİK, 1969, 1965 Genel Nüfus Sayımı: Nüfusun Sosyal ve Ekonomik Nitelikleri, Yayın No: 568. Ankara.
• TÜİK, 1973, 1970 Genel Nüfus Sayımı: Nüfusun Sosyal ve Ekonomik Nitelikleri, Yayın No: 690. Ankara.
• TÜİK, 1982, 1975 Genel Nüfus Sayımı: Nüfusun Sosyal ve Ekonomik Nitelikleri, Yayın No: 988. Ankara.
• TÜİK, 1984, 1980 Genel Nüfus Sayımı: Nüfusun Sosyal ve Ekonomik Nitelikleri, Yayın No: 1072. Ankara. TÜİK, 1989, 1985 Genel Nüfus Sayımı: Nüfusun Sosyal ve Ekonomik Nitelikleri, Yayın No: 1369. Ankara.
• TÜİK, 1993, 1990 Genel Nüfus Sayımı: Nüfusun Sosyal ve Ekonomik Nitelikleri, Yayın No: 1616. Ankara.
• TÜİK, 1995, Türkiye Nüfusu, 1923-1994, Demografik Yapısı ve Gelişimi, Yayın No: 1839, Ankara.
• TÜİK, 2001, 1998 Evlenme İstatistikleri, Türkiye İstatistik Kurumu, Yayın No: 2481. Ankara.
• TÜİK, 2003, 2002 Türkiye İstatistik Yıllığı, Türkiye İstatistik Kurumu, Yayın No: 2779. Ankara.
• TÜİK, 2003, 2000 Genel Nüfus Sayımı: Nüfusun Sosyal ve Ekonomik Nitelikleri, Türkiye İstatistik Kurumu, Yayın No: 2759. Ankara. TÜMERTEKİN E. & ÖZGÜÇ, N. 2011, Beşeri Coğrafya, İstanbul: Çantay Kitabevi.
• VAN BELEDİYESİ, 1995, Van Vilayet Salnamesi, 1315(1899), (Çevirenler: Allahverdi, S., Güven, O.,) Van Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Başkanlığı Yayın No:1, Ankara: Acar Matbaası.
• YILMAZ M. 2012, 50 Yılda (1960-2010) Van İli'nde Kır-Şehir Nüfus Değişimi, Doğu Coğrafya Dergisi, cilt.17, ss.33-56.
• YILMAZ M. 2015, Ahlat (Bitlis) İlçesi'nin Nüfus Coğrafyası (2014), Turkish Studies, Vol.10, ss.781-810.
• YILMAZ M. 2016, Malazgirt (Muş) İlçesi’nin Nüfus Coğrafyası, Turkish Studies, Vol.11, ss.1361-1388.
• YILMAZ M. 2018, Cumhuriyet Döneminde Muradiye İlçesinin Nüfus Gelişimi ve Günümüzde İlçe Nüfusunun Yapısı ile Eğitim Durumu, Sosyal Bilimler Dergisi, 28, 98-114.
• YİĞİT A. HAYLİ S. KARAKAŞ E. 1995, Doğu Anadolu Bölgesindeki İl ve İlçe Merkezlerinin Fonksiyonel Özellikleri, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1-2), ss.345-363.
• http://tuik.gov.tr/(Son erişim: 20/09/2018)
• http://beytussebap.gov.tr (Son erişim: 20/09/2018)