KLASİK İSLAM COĞRAFYACILARINA GÖRE ‘AĞRI ve CÛDÎ DAĞLARI’

Yıl 2007, Sayı: 19, 155 - 175, 01.03.2010

Hanefi Palabıyık

Öz

VIII. yüzyılın başlangıcından itibaren Müslüman coğrafyacılar, diğer birçok
yerlere ek olarak, Ağrı Dağı hakkında az da olsa bir takım bilgiler vermişlerdir. Bu
çalışmada, klasik coğrafya kitaplarının Ağrı Dağı, ve onunla ilgili olduğu kadarıyla
Cudi Dağı hakkında verdikleri bilgiler sunulmuştur. Bunlara, orta çağdaki batılı
bazı seyyahların ve modern araştırmacıların konu hakkında vermiş oldukları
bilgiler de ilave edilmiştir. Bu sebeple klasik bilgilerin ışığında modern iddiaların
karşılaştırılmasına imkân bulunmuş ve aşağıdaki sonuçlar elde edilmiştir.
1. Klasik coğrafya eserlerinde Büyük ve Küçük Ağrı dağları, ‘Cebelu’lHâris’
ve Cebelu’l- Huveyris’ olarak geçmektedir.
2. el-Hâris dağı çok yüksek, tepesine çıkılması imkânsız ve karlıdır.
Yerleşime uygun olmamakla birlikte, çevre halkı el-Hâris veya el-Huveyris dağının
eteklerindeki ormanların odun ve hayvanlarından istifade ederler.
3. Nuh Peygamberin gemisinin karaya oturduğu yer ‘Cudi’ dağıdır. Cudi
dağı da Musul bölgesinde ‘Cezirutu İbni Ömer’dedir.
4. Nuh Peygamber ve çocuklarının inşa ettiği ‘Semânîn’ köyü, Cudi dağı
eteklerindedir.
5.’ Karda’ (Gordyene= Süryanice: Kardu, Ermenice: Kordukh) bölgesi, Cudi
dağının bulunduğu yerdir.
6. Örnek aldığımız Batılı seyyahların ifadelerinin, Ermeni-Hıristiyan inanç
ve geleneklerine uygun olarak kaleme alındığı müşahede edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ağrı, Cudi, seyyâh, coğrafya, Nuh, Nuh’un Gemisi, Ermeni